Ζούμε μέρες κορωνοϊού, μέρες υπαρκτού μεν κινδύνου αλλά και πρωτοφανούς τρομο-υστερίας, μέρες που μία ασθένεια έχει παραλύσει τα πάντα στη χώρα μας (καθώς και σε μεγάλο μέρος του πλανήτη), χρησιμοποιούμενη ως βασικό μέσο ενός παγκόσμιου νεοταξικού πειράματος.
Στον βωμό αυτό έχουν φυσικά επιστρατευτεί σχεδόν άπαντα τα ΜΜΕ (που πλέον αφιερώνουν στην υπόθεση αυτή όχι μόνο εξ ολοκλήρου τα δελτία ειδήσεων, αλλά και μέγα ακόμη μέρος του τηλεοπτικού χρόνου τους), καθώς και όποια ακόμη καθεστωτικά συγκοινωνούντα δοχεία θα μπορούσαν να συνεισφέρουν. Τα πάντα επιτρέπονται άνωθεν (ή μάλλον ενδείκνυνται), ακόμη και παραπομπές στο ιστορικό παρελθόν, για να δικαιολογηθεί ο εγκλεισμός μας στα σπίτια, ο περιορισμός της κυκλοφορίας και κυρίως το χειρότερο όλων: το κλείσιμο των ναών και η απαγόρευση της ορθόδοξης λατρείας. Μια απαγόρευση μάλιστα απόλυτη και ολοκληρωτική, χωρίς έστω αστερίσκους, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς να αφήνει περιθώρια εξαιρέσεων με κάποιες έστω προφυλάξεις.
«Οι περισσότεροι από τους αδελφούς μας από την υπέρμετρη αγάπη και φιλαδελφία τους, χωρίς να σκέπτονται τον εαυτό τους … και χωρίς καμιά προφύλαξη περιθάλποντας τους αρρώστους, υπηρετώντας τους και θεραπεύοντάς τους εν Χριστώ, έπαιρναν με μεγάλη προθυμία τη θέση τους, αναλαμβάνοντας το πάθημά τους, προσελκύοντας πάνω τους την αρρώστια από τους πλησίον και θεληματικά καθαρίζοντας τις πληγές τους. Πολλοί, λοιπόν, αφού περιέθαλψαν και ενδυνάμωσαν τους αρρώστους, πέθαναν, τραβώντας πάνω τους το θάνατο εκείνων… Έτσι οι άριστοι από τους αδελφούς μας, πρεσβύτεροι και διάκονοι, με αυτόν τον τρόπο έφυγαν από τη ζωή, επαινούμενοι από το λαό.
Από την άλλη μεριά, οι εθνικοί έκαναν ακριβώς το αντίθετο: και όταν κάποιος άρχιζε να αρρωσταίνει, τον απωθούσαν και τον απέφευγαν και τα πιο αγαπημένα του πρόσωπα. Έριχναν τους μισοπεθαμένους στους δρόμους, και όταν πέθαιναν τους άφηναν άταφους να σκυλεύονται, προσπαθώντας να αποφύγουν τη διάδοση του θανατικού χωρίς επιτυχία».
Διαβάζοντας τὰ παραπάνω βλέπουμε ὅτι ἐμεῖς οἱ Χριστιανοί, ποιμένες καὶ ποιμαινόμενοι σήμερα μοιάζουμε μᾶλλον μὲ τοὺς ἐθνικοὺς παρὰ μὲ τοὺς Χριστιανοὺς τῶν πρώτων αἰώνων. Κι ἂν κάποιος ἀντιπαραθέσει, ὄχι καὶ νὰ πεθάνω γιὰ τὴν πίστη μου, τότε πρέπει νὰ ξανασκεφθεῖ, τί πιστεύει.
Στὸ «Επιδημίες και σεισμοί στα χρόνια των πρώτων Ισαύρων» τῆς Εἰρήνης Ἀβραμίδου (ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2015) διαβάζουμε γιὰ τὰ αἴτια μίας ἐπιδημίας κατὰ τοὺς βυζαντινοὺς ἱστορικοὺς, πολλοί ἀπὸ αὐτοὺς Ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, σελ. 74-75:
«Πού απέδιδαν οι Βυζαντινοί τις συμφορές τους. Οι Βυζαντινοί απέδιδαν τις συμφορές τους στην οργή του Θεού για τις αμαρτίες των πιστών. Ο,τιδήποτε κι αν συνέβαινε στην αυτοκρατορία, είτε αφορούσε σε επιθέσεις εξωτερικών εχθρών και εσωτερικά προβλήματα του κράτους είτε αφορούσε σε φυσικά φαινόμενα και επιδημίες, οι κάτοικοι της το απέδιδαν στις δικές τους πράξεις που προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια του Θεού και κατά συνέπεια την προσπάθεια εκ μέρους του τελευταίου για συνετισμό και σωτηρία του χριστεπώνυμου πλήθους. Η θεία οργή απέρρεε από τις αμαρτίες ενός μόνο ατόμου, συνήθως του αυτοκράτορα ή των κατοίκων της αυτοκρατορίας συλλογικά. Ο Θεοφάνης αποδίδει όλα τα κακά που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λέοντα Γ΄, «περί τε τήν ὀρθόδοξον πίστιν καί περί τῶν πολιτικῶν διοικήσεων αἰσχροῦ κέρδους καί φιλαργυρίας ἐπινοίᾳ κατά τε Σικελίαν και Καλαβρίαν καί Κρήτην, ἥ τε τῆς Ἰταλίας ἀποστασία διά τήν αὐτοῦ κακοδοξίαν, σεισμοί τε καί λιμοί καί λοιμοί καί ἐθνῶν έπαναστάσεις», στις πράξεις του ίδιου του αυτοκράτορα και την ασέβεια που έδειξε προς τις εικόνες1. Ακόμη χαρακτηρίζει το Βυζαντινό αυτοκράτορα δυσσεβή, διότι εξέδωσε διαγγέλματα σχετικά με την καθαίρεση των εικόνων. Αλλά και στην περίπτωση του Κωνσταντίνου Ε΄, την εικονομαχική του πολιτική θεωρεί υπεύθυνη για την παρουσία της νόσου στην Κωνσταντινούπολη κατά την περίοδο 747-748. Ο Θεοφάνης ερμηνεύει την εμφάνιση της πανώλης ως σημάδι του Θεού προς τον αυτοκράτορα, προκειμένου να αναστείλει τη μανία του εναντίον της αγίας Εκκλησίας και των σεπτών εικόνων. Και ο Πατριάρχης Νικηφόρος αποδίδει το λοιμό αυτό στον αγώνα των Βυζαντινών αυτοκρατόρων εναντίον των αγίων εικόνων που ήγειρε την οργή του Θεού, «ταῦτα ἐκρίνετο τοῖς ὀρθά φρονεῖν εἰδόσιν ἐκ θείας ἐπισκήπτειν ὀργῆς, ἡνίκα ὁ τότε ἀθέως καί δυσσεβῶς κρατῶν, καί ὅσοι αὐτῷ συνῄνουν τῷ ἀθέσμῳ φρονήματι, τάς χεῖρας ἐπαφεῖναι κατά τῶν ἁγίων ἀπεικονισμάτων εἰς ὕβριν τῆς τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίας τετολμήκασιν». Ακόμη ο Θεοφάνης θεωρεί πως ο Θεός έδωσε την εξουσία στον Κωνσταντίνο Ε΄, διάδοχο της κακίας του πατέρα του και διώκτη των πατροπαράδοτων θεσμών, για να τιμωρήσει τους Βυζαντινούς για τις αμαρτίες τους, “ἐβασίλευσε θείοις κρίμασι καί πλήθει πταισμάτων ἡμῶν”».
«Στα χρόνια του Ιουστινιανού έκανε την εμφάνιση της μία επιδημία, η οποία ξεκινώντας το 541 από το Πηλούσιο, στην ανατολική όχθη του Νείλου, εξελίχθηκε τελικά σε πανδημία που έπληξε, άλλοτε σε μεγαλύτερο και άλλοτε σε μικρότερο βαθμό, τη βόρεια Αφρική, την Ασία και την Ευρώπη για περισσότερο από δύο αιώνες… Η εικόνα της Κωνσταντινούπολης την περίοδο αυτή, όπως περιγράφεται από τον Προκόπιο, είναι η εικόνα μίας πόλης έρημης, όπου δύσκολα συναντούσε κανείς άνθρωπο στους δρόμους, ενώ κάθε είδους εργασία, αλλά και το εμπόριο είχαν παύσει. Η πανώλη προσέβαλε και τον ίδιο το Βυζαντινό αυτοκράτορα Ιουστινιανό, «βασιλεῖ νοσῆσαι ξυνέβη (καί αὐτῷ γάρ ξυνέπεσε βουβῶνα ἐπῆρθε)». Ωστόσο στο έργο του Ανέκδοτα, ο Προκόπιος αποκαλύπτει πως ο Ιουστινιανός αν και επλήγη από τη νόσο κατάφερε να αναρρώσει και συνέχισε να βρίσκεται στην εξουσία για δύο δεκαετίες ακόμη».
«Στο παρόν άρθρο παρουσιάζεται ο θαυματουργικός τρόπος θεραπείας που έλαβε ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός, όταν αρρώστησε από πανώλη, αρθρίτιδα, αφροδίσιο νόσημα και λιθίαση του ουροποιητικού… Σε όλες τις περιπτώσεις η ίαση ήταν θαυματουργική, για την μεν πανώλη από θαύμα των αγ. Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, για την αρθρίτιδα από θαυματουργική ίαση από τα οστά της αγ. Ειρήνης, του αφροδισίου νοσήματος μετά από επέμβαση του οσ. Σαμψών, και της λιθίασης του ουροποιητικού μετά από παρέμβαση της Παναγίας».
Στὸ «Θαυματουργική θεραπεία κατά της πανώλης στη νήσο Κέρκυρα από τον αγ. Σπυρίδωνα: συμβολή στην ιστορία της ιατρικής» (εδώ) διαβάζουμε τα ακόλουθα:
«Την νύχτα των Χριστουγέννων του 1629 έκαναν την εμφανισή τους στην πόλη της Κέρκυρας τέσσερα κρούσματα πανώλης… Τότε ο λαός της πόλεως με δεήσεις και ικεσίες, που έλαβαν χώρα στον ναό του Αγίου, ζήτησε την βοήθειά του, για να διασωθούν από την θανατηφόρο ασθένεια τα θύματα της οποίας είχαν φθάσει τα εξήντα. Ο θαυματουργός Σπυρίδων εισάκουσε τις προσευχές των κατοίκων, τα κρούσματα άρχισαν να υποχωρούν και εξαφανίστηκαν εντελώς την Κυριακή των Βαΐων του 1630… Η δεύτερη περίπτωση που έσωσε ο Άγιος την Κέρκυρα από επιδημία πανώλης είναι στα 1673».
Στὸ «Λοιμώδεις ασθένειες και επιδημίες στην ιστορία της Άρτας και η αντιμετώπισή τους» τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Ἀθανασίου διαβάζουμε:
«Ο Μητροπολίτης Σεραφείμ Βυζάντιος στο Δοκίμιό του γράφει τα εξής για την επιδημία της πανώλης στην Άρτα: «Εν τη δυστυχεί ταύτη πόλει συνέβη κατά το έτος 1816 Μαϊου 2 και διήρκησε 14 μήνας, άχρι του 1817 Ιουλίου 2, τρομερά λοιμική νόσος η πανώλη, ήτις εν τω διαστήματι τούτω οδήγησεν εις τον Άδην περίπου των 3000 κατοίκων εκ των τριών γενών της πόλεως, απαλλαγείσης μόλις δια της εν Άρτη αφιχθείσης, προσκλήσει των χριστιανών, Ιεράς και Χαριτοβρύτου κάρας του Μητροπολίτου Λαρίσης Αγίου και θαυματουργού Βησσαρίωνος, κτήτορος της σεβασμίας Μονής του Δουσίκου των Μεγάλων Πυλών. Εν τη δεινή ταύτη περιστάσει, πολλαί μεν των Αρταίων οικογενειών μετέβησαν εις αλλοδαπήν. Άλλαι δε περίπου των 300 άνευ διακρίσεως θρησκείας κατέφυγον εις τα Μονάς Κάτω Παναγίας, Θεοτοκίου και Βλαχέρνης, αίτινες όντως ανεδείχθησαν αρωγοί αυτών και συνετέλεσαν εις την σωτηρίαν των ενδεών και άλλαι υπό σκηνάς από της πεδιάδος της πάλαι Μονής Οδηγήτριας έως του κήπου της Μητροπόλεως, εγκαταλειφθείσης της Πόλεως ερήμου και ακατοικήτου 14 μήνας… Για την επιδημία της πανώλης υπάρχει και σχετική αναφορά στις ημερολογιακές σημειώσεις του ηγουμένου της Ιεράς Μονής Κάτω Παναγιάς Κωνστάντιου: «Γίνεται δήλον ότι κατά το σωτήριο έτος 1816 ήρχισαν οι εν Άρτη χριστιανοί του εορτάζειν τον εν Αγίοις πατέρα ημών Βησσαρίωνα Μητροπολίτη Λαρίσης, τον ηκμάσαντα εν έτει 1501. Η αιτία ην αύτη: Λοιμός εμάστιζεν την πόλιν ημών (ήτοι πανώλης). Προσκαλέσαντες την χαριτόβρυτον αυτού κάραν μετά σεβασμού και ευλαβείας ποιήσαντες λιτανείαν μετ΄ αυτής, ψάλλοντες και αγιασμόν εν ταις συνοικίαις των χριστιανών όντων τότε διασκορπιζομένων εν τοις προαστίοις και τοις χωρίοις από 2 Μαϊου 1816 μέχρι του 1817 Αυγούστου 31. Και τη χάριτι του Χριστού και της Θεοτόκου και του εν Αγίοις πατρός ημών Βησσαρίωνος απηλάχθησαν οι χριστιανοί της τρομεράς ταύτης νόσου την οποίαν έφερε, ως λέγεται, ο Αλή Πασάς Τεπελενιώτης προς αποφυγήν του κινδύνου του έφερεν ρούχα και πανιά μολυσμένα εξ Αιγύπτου και έδωσεν αυτά εις Αρταίους και εν ακαρεί διεδόθη εις πάντας» (ενθύμηση στο βιβλίο-Ερμηνεία Καθολικών Επιστολών Νικοδήμου. Δημοσιεύτηκε στην Ηπειρωτική εστία 1953 και από τον Κ.Χ.Βάγια το 1975)…
Ο Άγιος Θεόδωρος ο Βυζάντιος μέσω της απειλής της πανώλης στην Κωνσταντινούπολη, ήρθε σε συναίσθηση από την λάθος τροπή της ζωής του. Ο φόβος του θανάτου, η αδυσώπητη επιδημία, τού έγινε φραγή της κακής πορείας και αξιώθηκε και έγινε μάρτυρας του Χριστού αργότερα στη Λέσβο την 17η Φεβρουαρίου του 1795, 21 χρόνων παλληκάρι. Αυτός ο Άγιος, που πίστεψε από την απειλή της πανώλης, ήταν ο ίδιος που αργότερα στη Λέσβο έσωσε όλο το νησί θαυματουργικά από άλλη επιδημία το 1832».
«Όπως αναφέρει ο Κερκυραίος ιστορικός Ανδρέας Μάρμορας, η μαρτυρία του οποίου είναι πολύ σημαντική, γιατί είναι σύγχρονος της περιόδου που περιγράφουμε, τη νύκτα των Χριστουγέννων του 1629 μΧ. έκαναν την εμφάνιση τους τέσσερα κρούσματα πανώλης στην πόλη της Κέρκυρας. Αμέσως οι υγειονομικές αρχές του νησιού ξεκίνησαν έρευνες, για να ανακαλύψουν την πηγή του κακού, τόσο μεγάλος ήταν ο φόβος για την νόσο, ώστε το χαρακτηρίζουν ως θανατικό. Μάλιστα ο Μάρμορας την αποκαλεί «βρωτολοιγός πανώλη και μίασμα» αναφέροντας ότι ήταν τόσο μεγάλη η καταστροφή που προκάλεσε στο νησί λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «επήνεγκεν ανεπανόρθωτον ερήμωσιν και καταστροφήν». Οι έρευνες έδειξαν ότι η πηγή του κακού ήταν η ακόλουθη: ένας από τους υπηρέτες ενός ευπατρίδη Κερκυραίου, επιφανούς κατοίκου και διαπρεπούς δικηγόρου του νησιού, του Οδηγητριανού Σαραντάρη, που ήταν μάλιστα και ένας από τους προβλέπτες υγείας του νησιού, αγόρασε από να Τουρκικό πλοίο, που ήταν δεμένο στο λιμάνι της πόλης, δύο περίτεχνα τουρκικά μάλλινα μαντήλια «τα εν λόγω ρινόμακτρα ήσαν τεχνικώτατα κεντημένα», τα οποία και έδωσε ως δώρο στην κυρία του. Ή σύζυγος του Σαραντάρη τα έδωσε στη συνέχεια στην κόρη της, για να τα φυλάξει σε ένα μπαούλο, όταν ξαφνικά ένοιωσε αδιαθεσία και πέθανε αμέσως. Οι συγγενείς και οι φίλοι του ευγενούς Σαραντάρη, ιδίως οι γυναίκες, που πήγαν στην οικία του για να συμπαρασταθούν στο πένθος του, αποτέλεσαν τους πρώτους φορείς της ασθένειας… πηγή
Τούτοι απόψε οι χαιρετισμοί, έξω από μια εκκλησία κλειστή….
Ξεκίνησες το απόγευμα για τους χαιρετισμούς… Ήξερες ότι θα την βρεις κλειστή την εκκλησία. Σκεφτόσουν να τους ακούσεις από το ράδιο, αλλά κάτι σε έσπρωχνε να πας ως εκεί…
Σε λίγο ήσουν έξω από τον ναό… Κοίταξες το ρολόι του κινητού. Ήταν ακριβώς 19:00. Η πόρτα της εκκλησίας κλειστή. Έσκυψες το κεφάλι κοντά με την ελπίδα να ακούσεις έναν ψαλμό… μια ευχή… τίποτα.
Η θλίψη των ημερών δεν σε άφηνε να ηρεμήσεις. Η έκπληξη και η απορία για όσα συμβαίνουν… Κι ας τα ξερες από πριν… Κι ας το ‘χες δει γραμμένο τόσες και τόσες φορές: Ότι προδόθηκε, ότι σταυρώθηκε, ότι χλευάστηκε, ότι υπέφερε…
Δεν το χώραγε το μυαλό σου ότι επαναλαμβανόταν πάλι από την αρχή…
Και κάθε φορά που συλλογιζόσουν τα πάθη Του, που τα αναβίωναν άρχοντες κοσμικοί και εκκλησιαστικοί, κυβερνήσεις αντίχριστες και άθεες, δεν σταματούσες να φωνάζεις στον…
ή τα Χριστολογικά βάθη του εαυτού και η Θεία Κοινωνία.
Η παγκόσμια επιδημία με τους θανάτους και την συνοδό φοβική της αύρα επέβαλε όχι μόνον ψυχολογική αλλά και πνευματική διερώτηση σε κάποιο τμήμα του πληθυσμού, όπως είναι φυσικό. Πολύς λόγος έγινε και για την Ευχαριστία, για την δυνατότητα μετάδοσης της ασθένειας μέσω αυτής, μέσω δηλαδή του τρόπου της προσφοράς της με κοινής χρήσης λαβίδα. Το ζήτημα εξελίχθηκε σε θεολογική διαμάχη και μάλιστα διεθνή. Στην πραγματικότητα βέβαια το τεθέν ερώτημα είναι θεολογικό κυρίως: πώς μπορεί θεολογικά να στηριχθεί η πεποίθηση πως η Ευχαριστία δεν μεταδίδει ασθένειες με τον τρόπο που ενεργείται στην Ορθόδοξη Εκκλησία; Το ερώτημα φαίνεται ασφαλώς να επιδέχεται καταρχήν μιαν εμπειρική απάντηση: τεράστιο πλήθος ιερέων, του γράφοντος τις γραμμές αυτές συμπεριλαμβανομένου, έχει πάμπολλες φορές κοινωνήσει εξακολουθητικά ανθρώπους με βαρύτατες και κάποτε αθεράπευτες ασθένειες και φυσικά, όπως επιβάλλεται από τους λειτουργικούς κανόνες, κατέλυσε το υπόλοιπο, χωρίς ποτέ να πάθει τίποτα. Αλλά χρειάζεται και συζήτηση θεολογική. Αφορμή γι’ αυτήν μεταξύ άλλων δίνει πρόσφατο δημοσίευμα του Σταύρου Ζουμπουλάκη στο Lfo, όπου υποστηρίζεται πως οι ουσιώδεις ιδιότητες του καθαγιασμένου άρτου δεν μεταβάλλονται και αυτός υπόκειται σε παντοειδείς φθορές και μολύνσεις και συνεπώς μεταδίδει ιούς και ασθένειες· μόνη ελπίδα, ο τρόπος μετάδοσης να αλλάξει. Εάν ο ισχυρισμός αυτός ήταν σωστός, τότε κανείς από τους ιερείς δεν θα ξεπερνούσε τα 35 ή 40 χρόνια ζωής, το δε εκκλησίασμα, κοινωνώντας μάλιστα μαζικά κατά τις μεγάλες εορτές, θα έπασχε συνεχώς και βαρέως. Παρά ταύτα, εδώ υπάρχει ένα βαθύτερο θεολογικό ζήτημα.
Στον Ζουμπουλάκη απάντησε βίαια ο Δημήτρης Δημητριάδης, διαβλέποντας μιαν ομολογία βαθύτερης αποτυχίας στα γραφόμενά του και προχωρώντας σε μια θανατική καταδίκη του Χριστιανισμού καθ’ ολοκληρίαν, με το επιχείρημα πως, αφού δεν μπορεί να εξασφαλίσει ο Χριστός στοιχειωδώς την δυνατότητα ενός καθαγιασμένου άρτου να μην μολύνει, πώς είναι δυνατόν να αφθαρτοποιήσει την ανθρώπινη φύση στα έσχατα. Ο Δημητριάδης είναι σημαντικός συγγραφέας· καταλογίζει ωστόσο, από άγνοια, βαρύτατες κατηγορίες κατά της ίδιας της Χριστιανικής θεολογίας και μάλιστα ειδικά της ανθρωπολογίας. Εάν υπήρχε δυνατότητα συζήτησης, θα του πρότεινα το τελευταίο μου βιβλίο, πάνω στην Χριστιανική έννοια του εαυτού, για αρχή: Analogical Identities: the Creation of Christian Self. Beyond Spirituality and Mysticism in the Patristic Era, Brepols 2019. Ωστόσο, εν προκειμένω, στον πυρήνα της ένστασής του έχει κάποιο δίκαιο: εάν ο ισχυρισμός του Ζουμπουλάκη είναι ορθός, τότε υπάρχει πρόβλημα στην ίδια την πραγματικότητα της Ενσάρκωσης και ειδικά της Ανάστασης του Χριστού. Αλλά, ας ξεκινήσουμε από την, προσφιλή στον Δημητριάδη, ανθρωπολογία.
Ο άνθρωπος λοιπόν, σε μια θεολογική προοπτική είναι όχι το τελειότερο, αλλά επίσης το ατελέστερο των κτιστών όντων, ακριβώς γιατί είναι το μόνο που έχει επίγνωση της ατέλειάς του και η ίδια η αιτία της επιθυμίας του είναι, παραδόξως, «ἡ ἔφεσις τῆς οἰκείας καὶ πλήρους ὀντότητος» , κατά τον μεγαλοφυή λόγο του Μαξίμου Ομολογητή (Πρὸς Μαρίνον, 12CD) – δεν έχει τον εαυτό του αλλά τον αναζητεί. Ο άνθρωπος δηλαδή δεν μπορεί να ταυτισθεί, όπως π.χ. στον Αριστοτέλη, απλώς με τον δοσμένο εαυτό του, η φύση του πραγματώνεται κινούμενη έξω της, όχι για να εγκαταλείψει εαυτήν αλλά για να συναντήσει την αιώνια πηγή της: η επιθυμία του ανθρώπου, στο βάθος της, εκφράζει τον μετα-λογικό πόθο αφθαρτοποίησης της φύσης του, στην συνάντηση με την δημιουργό και θεοποιούσα επιθυμία του Θεού. Να το θαύμα του Χριστού: ο Θεός να επιθυμεί, εξ αγάπης, να ζήσει την ζωή του πλάσματός του και αποκτά έτσι έναν αιώνιο, ανθρώπινο μαζί και θείο εαυτό και ο άνθρωπος, από την άλλη, αγαπά και επιθυμεί να ανοίγεται στην ίδια την ζωή του Θεού, βρίσκοντας τον αυθεντικό και πλήρη εαυτό του σ’ Αυτόν – το μυστήριο της θεανθρωπίας του Χριστού είναι λοιπόν το μυστήριο της απόλυτης αμοιβαίας αγάπης, όπου ο καθένας ποθεί να ζήσει την ζωή του άλλου, τόσο πολύ, που εντέλει οι δύο (και εδώ ο δεύτερος, ο ανθρώπινος πόλος, είναι η επιθυμία της Θεοτόκου) καθίστανται ένα όν, μία υπόσταση, με δύο όμως φύσεις. Η αλήθεια και η πληρότητα των δύο φύσεων του Χριστού, στην πλήρη τους έκφραση μέσω δύο ακέραιων φυσικών ενεργειών και θελήσεων, οντολογικά συνδεδεμένων άρρηκτα και ασύγχυτα μέσα στην μία υπόσταση/πρόσωπο του ένσαρκου Λόγου (αφού είναι Αυτός, ως προσωπική ύπαρξη, που θέλει και ενεργεί ταυτόχρονα ως Θεός και άνθρωπος), δημιουργεί την θεολογική ανάγκη εισαγωγής ενός πολυσήμαντου νέου θεολογικού όρου, προκειμένου αυτό να περιγραφεί: πρόκειται για την έννοια του τρόπου της υπάρξεως. Έννοια καταρχήν Τριαδολογική, όπου περιγράφει τον τρόπο ακριβώς της υποστατικής διαφοροποίησης των τριών Θείων Προσώπων, εν σχέσει προς την μία αντιδιδόμενη Ουσία, θα χρησιμοποιηθεί εντέλει και στην Χριστολογία, προκειμένου να περιγράψει το πώς, χωρίς καθόλου να χαθούν οι φυσικές ιδιότητες των δύο φύσεων, η ανθρώπινη υφίσταται και δρα με τον τρόπον της Θείας, μέσα στην μία και ενιαία Θεία υπόσταση του Λόγου, υπόσταση η οποία αποτελεί το Εγώ του Χριστού – αφού ο Χριστός είναι ο ίδιος ο Λόγος, ως, ταυτόχρονα, «υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου». Έτσι, έχουμε στον Χριστό πλήρη και πραγματική ανθρώπινη φύση, θέληση και ενέργεια, δρώσα όμως με τον τρόπον της φύσης του Θεού Λόγου, επειδή Αυτός είναι το μόνο υποκείμενο/υπόσταση. Χρειάζεται κάποια προσοχή στο σημείο αυτό: δεν έχουμε απλώς την πληρότητα της φύσης του κτιστού στο Χριστό, αλλά και την δυνατότητα της φύσης αυτής «ἐνεργεῖσθαι καὶ ἐνεργεῖν ὑπὲρ τὸν ἑαυτῆς θεσμόν», να υποδέχεται δηλαδή την άκτιστη ενέργεια του Θεού, αλλά και να ενεργεί πέρα από τα φαινόμενα φυσικά της όρια, κατά την ακριβή έκφραση του αγίου Μαξίμου του Ομολογητή. Η Χριστολογική αυτή θεολογία μεταφέρεται αυτούσια στην θεολογία της Θείας Ευχαριστίας, όπως θα δούμε.
Αλλά, ας επιστρέψουμε ξανά στην ανθρωπολογία. Από όσα ειπώθηκαν στην αρχή της προηγούμενης παραγράφου, φαίνεται πως ο αυθεντικός ορίζοντας του ανθρώπινου εαυτού (αυτό φανερώνει και πραγματώνει ο Χριστός ) είναι ο ίδιος ο Θεός, ο άνθρωπος μόνον ως θεάνθρωπος βρίσκει την αλήθεια και την πληρότητά του. Και επειδή αυτό δεν μπορεί να γίνει με ανθρώπινες δυνάμεις, μόνον ως μετοχή στο γεγονός του Χριστού μπορεί να συμβεί – και για την ακρίβεια αυτό το προσφέρει ο Χριστός δια των Μυστηρίων. Ο Χριστός γίνεται ο θεωμένος εαυτός μας μέσα μας, δια του Βαπτίσματος, του Χρίσματος και εντέλει, με την Θεία Ευχαριστία, όταν η τελευταία αποτελεί το όχημα της συνειδητής επιθυμίας μας για την εν Θεώ εαυτότητά μας. Γι’ αυτό και η ένωση μεταξύ Χριστού και ανθρώπου, είναι, όπως το λέγει ο Νικόλαος Καβάσιλας μεγαλύτερη από κάθε γήινη ένωση («ὑπὲρ πᾶσαν ἕνωσιν», Περὶ τῆς ἐν Χριστῷ Ζωῆς, Α, 5-7) και καμμιά ανθρώπινη λέξη δεν μπορεί να την εκφράσει – ούτε η «φιλία», ούτε η «συνάφεια», ούτε ο «γάμος», ούτε η σύναψη η ίδια των μελών του σώματος με την κεφαλή – διότι, εάν τα δύο τελευταία διαιρεθούν αφανίζονται και ο άνθρωπος πεθαίνει, ενώ και όταν ο άνθρωπος πεθάνει τίποτα δεν τον χωρίζει από τον Θεό. Προχωρεί μάλιστα ακόμη περισσότερο ο μεγάλος αυτός θεολόγος: με τί μπορεί να ενωθεί κανείς πιο απόλυτα, ερωτά, παρά με τον ίδιο του τον εαυτό; Αλλά όμως, επιλέγει, και αυτή ακόμη η αυτονόητα ισχυρότερη πάντων ένωση είναι πιό αδύναμη από την ένωση με τον Χριστό. Ο άνθρωπος του Θεού «συνῆπται τῷ Σωτῆρι μᾶλλον ἢ ἑαυτῷ· φιλεῖ γὰρ ἐκεῖνον μᾶλλον ἢ ἑαυτόν». Ως πεμπτουσία λοιπόν του ανθρώπινου εαυτού , δια της Ευχαριστιακής κοινωνίας, ο Χριστός γίνεται, στην κυριολεξία τα πάντα για τον άνθρωπο, συμπλέκεται με το είναι του, δεν υπάρχει τίποτα χρειαζόμενο στον άνθρωπο, το οποίο Αυτός δεν παρέχει, αφού, κατά τον Καβάσιλα, «καὶ γεννᾶ γὰρ καὶ αὔξει καὶ τρέφει, καὶ φῶς ἐστι καὶ πνοή, καὶ πλάττει μὲν αὐτοῖς ὀφθαλμὸν ἑαυτῷ, φωτίζει δὲ ἑαυτῷ πάλιν, παρέχει δὲ ὁρᾶν ἑαυτόν. Καὶ τροφεὺς ὢν καὶ τροφή ἐστι, καὶ αὐτὸς μὲν ἐστὶν ὁ παρέχων τὸν ἄρτον τῆς ζωῆς, αὐτός δέ ἐστιν ὃ παρέχει· καὶ ζωή μέν ἐστιν ζῶσιν, ἀναπνέουσι δὲ μύρον, ἰμάτιον δὲ ἐνδύσασθαι βουλομένοις. Καὶ μὴν αὐτός μέν ἐστιν ὣ δυνάμεθα βαδίζειν, αὐτός δέ ἐστιν ἡ ὁδός, καὶ πρός γε ὅτι τὸ κατάλυμα τῆς ὁδοῦ καὶ τὸ πέρας. Μέλη ἐσμέν, ἐκεῖνος κεφαλή· ἀγωνίζεσθαι δέον συναγωνίζεται, εὐδοκιμοῦσιν ἀγωνοθέτης ἐστι· νικῶμεν, στέφανος ἐκεῖνος εὐθύς.» (ο.π. παρ.8)
Θέλω να πω δηλαδή, πως στα πλαίσια της Ορθόδοξης θεολογίας η Ευχαριστία δεν έχει καθόλου χαρακτήρα συμβολικό ή μεταφορικό, ή κάτι παρεμφερές – πρόκειται για μετοχή πραγματική και οντολογική στο ίδιο το θεωμένο, λόγω της υποστατικής ένωσης με την Θεία φύση του Χριστού, ανθρώπινο σώμα του Χριστού, το οποίο υπάρχει με τον τρόπον υπάρξεως της πρώτης και είναι πλήρες των ακτίστων ενεργειών της. Στην απαστράπτουσα ποιητική θεολογική γλώσσα του αγίου Συμεώνος του Νέου Θεολόγου, συνοψίζονται πολλά ανάλογα πατερικά κείμενα: «Σῶμα γὰρ τὸ σόν, τὸ ἄχραντον καὶ θεῖον, ἀστράπτει ὅλον πυρὶ θεότητός σου, ἀναφυραθὲν καὶ συμμιγὲν ἀρρήτως· τοῦτο οὒν καμοὶ ἐδωρήσω, Θεέ μου· τὸ γὰρ ρυπαρὸν καὶ φθαρτὸν τοῦτο σκῆνος τῷ παναχράντῳ ἑνωθὲν σώματί σου καὶ μιγὲν τὸ αἷμα μου τῷ αἵματί σου ἡνώθην, οἶδα, καὶ τῇ θεότητί σου, καὶ γέγονα σὸν καθαρώτατον σῶμα, μέλος ἔκλάμπον, μέλος ἅγιον ὄντως, μέλος τηλαυγὲς καὶ διαυγὲς καὶ λάμπον» (Τῶν θείων ὕμνων οἱ ἔρωτες, SC 156, 176-178).
Η θεολογική λοιπόν παράδοση είδε εξαρχής την Θεία κοινωνία ως «φάρμακον ἀθανασίας, ἀντίδοτον τοῦ μὴ ἀποθανεῖν, ἀλλὰ ζῆν ἐν Θεῷ διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ, καθαρτήριον ἀλεξίκακον» (Ἰγνατίου Θεοφόρου, Πρὸς Ἐφεσίους, PG5, 753B-756A) – να διώκει ασθένειες ψυχής και σώματος, όχι να προκαλεί. Για να γίνει αυτό περισσότερο κατανοητό πρέπει να εφαρμόσουμε και στην Ευχαριστιακή ενσάρκωση του Λόγου, την θεολογική έννοια της μεταβολής του τρόπου της υπάρξεως – «μεταβαλῶν τῷ Πνεύματί σου τῷ Ἁγίῳ», είναι η καθαγιαστική ρήση της Λειτουργίας του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Δεν πρόκειται, πράγματι για μετουσίωση· ο Ζουμπουλάκης έχει κατά το ήμισυ δίκαιο. Η ουσία των προσφερθέντων υλικών στοιχείων, όπως ακριβώς και η ανθρώπινη φύση του Χριστού, παραμένει αναλλοίωτη – και οφείλει να παραμείνει αναλλοίωτη, διότι αλλιώς θα ήταν ωσάν ο Θεός να μετανοεί για το είδος των όντων που έπλασε και να ζητά να αφανίσει ή αλλοιώσει την φύση τους. Ωστόσο, η κτιστή αυτή ύλη υπάρχει πλέον, εν αγίω Πνεύματι, ελεύθερη από τα κτιστά της όρια, δηλαδή υπάρχει με τον τρόπο υπάρξεως της άκτιστης φύσης, «ἐνεργουμένη καὶ ἐνεργοῦσα ὑπὲρ τὸν ἑαυτῆς θεσμόν», πλήρης της χάριτος του θεωμένου σώματος του Χριστού. Τούτο σημαίνει πως τα Τίμια Δώρα, ακόμη και αν υποστούν εξωτερική φθορά (όπως, για παράδειγμα, η μούχλα) ή αναμιχθούν αθελήτως (ή και, υποθετικά, κακοβούλως) με ιούς και μικρόβια, η παρούσα χάρις δεν επιτρέπει να καταστούν επιβλαβή για την υγεία του πιστού, ακριβώς διότι, όπως πάλι ο Συμεών ο Νέος θεολόγος επέμενε, αποτελούν ήδη πραγματικότητα και παρουσία της Βασιλείας του Θεού (πρβλ. τα λόγια του Χριστού «κἂν θανάσιμόν τι πίωσιν οὐ μὴ αὐτοὺς βλάψει», Μαρκ. 16,18).
Ανέφερα το τίμιο όνομα της «Βασιλείας τοῦ Θεοῦ» και αμέσως ανεδύθη το μείζον χαρακτηριστικό της όλης αυτής παγκόσμιας πλέον συμφοράς, για το οποίο κανείς σχεδόν δεν μιλά: πρόκειται ίσως για την πρώτη τέτοια συμφορά που αντιμετωπίζεται με τις Εκκλησίες και τα παντοειδή ιερά, κλειστά. Στο σούπερ μάρκετ μπορεί κανείς να παραμείνει για ώρα, έστω σε απόσταση από τον άλλον (που ξαφνικά έγινε επιθετικά σχεδόν εχθρικός), η εκκλησιαστική όμως κοινότητα δεν έχει δικαίωμα να συναχθεί, έστω με τους όρους των συνάξεων των υπερκαταστημάτων. Οι έξι λόγοι για τους οποίους κανείς μπορεί να βγαίνει από το σπίτι του δεν περιλαμβάνουν την ανάγκη της απευθείας αναφοράς της κοινότητας στον Πατέρα (του οποίου ωστόσο η νοσταλγία προβάλλεται στο πρόσωπο του ηγέτη και των «ειδικών»). Είναι τόσο δε αυτονόητη αυτή η απαγόρευση, μαζί με τις ψυχαγωγικές, καλλιτεχνικές και πολιτικές συνάξεις, και της λατρεύουσας κοινότητας – άλλωστε ακούσαμε κατά κόρον αυτές τις μέρες πως η «θρησκεία» είναι «εσωτερική υπόθεση», τη στιγμή που το Χριστιανικό γεγονός είναι απολύτως και πρωτίστως, ακριβώς κοινότητα λατρείας – που θα έλεγε κανείς πως, από την άποψη αυτή, εκείνο που θα παραμείνει καινοφανές και αξιομνημόνευτο όταν η συμφορά κοπάσει, θα είναι ακριβώς αυτό το νέο σύστημα αυταπόδεικτης ιεράρχησης αξιών και πραγμάτων, όπου η αυτονόητη σε άλλες εποχές κοινή επικλητική αναφορά στον Θεό, τον δυνάμενον σώζειν, δεν ανήκει πια στους πρωτίστως αναγνωρίσιμους φορείς αυτοσυνειδησίας (αλλά και σωτηρίας ή νοηματοδοσίας) των κοινωνιών, στη στιγμή της μεγάλης κρίσης. Τα πνευματικά μέσα της αντιμετώπισης της τελευταίας, τα Μυστήρια και οι Ευαγγελικές αρετές, τίθενται εμφανώς σε παρένθεση, δεν εκπηγάζουν πλέον γνήσια ελπίδα θεραπείας, προστασίας και βοήθειας, άξιας να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Η υπόθεση του Θεού λειτουργεί μόνον «ιδιωτικά» και à la carte, μέσα σε αυτό το αυτονόητο πλαίσιο μιας κλεισμένης στα δεδομένα της κτιστότητας θεώρησης του ανθρώπου, σε αντίθεση προς την παραπάνω ανοικτή προς το επέκεινα θεώρηση – και αυτό αποτελεί μέρος αυτού που αποκαλώ Βελούδινο Ολοκληρωτισμό σε υπό έκδοση βιβλίο μου.
Συνεπώς, για να επιστρέψουμε, το Θείο επέκεινα ζη (τι απόλυτη και εξαίσια και μοναδική ευτυχία!) ανάμεσά μας και ο άρτος και ο οίνος έχουν μεταβληθεί όντως και απολύτως σε σώμα και αίμα Χριστού. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως η Εκκλησία δεν συγκαταβαίνει και στην ολιγοπιστία κάποιων παιδιών της, ειδικά μάλιστα σε καιρούς δύσκολους, αντί να την καταδικάζει απλώς – και αυτή υπήρξε και η πρακτική του Χριστού άλλωστε. Έτσι, πράγματι στην Ιερά Μονή του Τιμίου Προδρόμου στο Essex της Αγγλίας, και συγκαταβαίνοντας σε παραγγελίες των αρχών, αλλά και κάποιους λογισμούς προσερχομένων, εφαρμόσθηκε επί έτη η πρακτική της ανέπαφης Θείας Κοινωνίας, από συγκατάβαση ακριβώς στην ανθρώπινη αδυναμία και όχι λόγω ύπαρξης μια διαφορετικής θεολογικής προσέγγισης. Τέτοιας υφής είναι και η πολυσυζητηθείσα τελευταίως πρόταση του Αγίου Νικοδήμου, για να οικονομήσει κάποιους αδύναμους στην πίστη κληρικούς και λαϊκούς και μόνο προς καιρόν. Το να είναι καταρχήν κανείς ολιγόπιστος ή και ημίπιστος, εφ’ όσον επιθυμεί να παραμείνει στον χώρο της Εκκλησίας, δεν αποτελεί οπωσδήποτε λόγον ελέγχου αλλά βοηθείας και οικονομίας, άχρι καιρού…
Μέχρι δηλαδή να ανακαλύψει τον Χριστό με τον τρόπο του Νέου Θεολόγου και του Καβάσιλα…
Ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος είναι Καθηγητής της Δογματικής στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, Επισκέπτης Καθηγητής στο Ορθόδοξο Ινστιτούτο του Cambridge και Ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Winchester.
Εικόνα: Η Κοινωνία των Αποστόλων. Ψηφιδωτό (11ος αι.) στον καθεδρικό ναό της Αγίας Σοφίας του Κιέβου.
Το πρώτο ανθρώπινο ζεύγος, ο Αδάμ και η Εύα, όπως μας πληροφορεί το βιβλίο της Γενέσεως, πλάσθηκε από τον Θεό τελευταίο από όλα τα δημιουργήματα του Θεού, ως η κορωνίδα της δημιουργίας, ευρισκόμενο στο μεταίχμιο μεταξύ ορατής και νοητής κτίσεως, μετέχον τόσο του νοητού όσον και του αισθητού κόσμου. Πλάσθηκε κατ’ εικόνα Θεού, με προορισμό να φθάσει στο καθ’ ομοίωσιν, να αναχθεί δηλαδή στην κατά χάριν θέωση και να γίνει μέτοχος της θείας μακαριότητας, με τη δική του ελεύθερη επιλογή και προ πάντων με την πλήρη και τελεία υπακοή του στο θέλημα του Θεού, ως απαραίτητος όρος εξαρτήσεώς του από τον Θεόν.
Όμως η παρακοή του στην συγκεκριμένη εντολή του Θεού ανέτρεψε,(ευτυχώς όχι ανεπανόρθωτα), αυτή τη δυνατότητα του αρχικού του προορισμού και τον οδήγησε στην τραγωδία της πτώσεως…
Τρίτη 26 Μαρτίου 2013 τα ξημερώματα ο Μητροπολίτης Αργολίδος Ιάκωβος ο Β’ φεύγει από την ζωή για το μεγάλο ταξίδι της αιωνιότητας. Μία ημέρα μετά την μεγάλη εορτή του Ευαγγελισμού ο Μητροπολίτης Αργολίδος αποδήμησε για τον Κύριο.
Μόλις πέρασε η πιο παράξενη, η πιο θλιμμένη, η πιο σκοτεινή 25η Μαρτίου της Νεότερης Ιστορίας μας. Το πρωί πάλι χτύπησαν οι καμπάνες, αλλά ήταν κούφιος ο ήχος τους. Γιατί οι καμπάνες είναι για να καλούν στη λατρεία – και η λατρεία δεν έγινε, γιατί έχει απαγορευθεί.
Δεν την ψάλλαμε την Παναγιά μας στη μεγάλη της γιορτή με το χαρμόσυνο μήνυμα της σωτηρίας μας, παρά μόνο μες στα σπίτια μας (ή ίσως κάποιοι, όσοι μπόρεσαν, σε κατοχικά υπόγεια, κρυπτοχριστιανικά).
Αλλά ούτε και την άλλη μεγάλη γιορτή της πατρίδας δεν την τιμήσαμε, σχεδόν άπαντες σε κατ’ οίκον περιορισμό, χωρίς παρελάσεις κι άλλες εκδηλώσεις, με μόνο τον φόβο να κυκλοφοράει πανσθενής στους έρημους δρόμους.
Κι αν ήταν όμως σκοτεινή και παράξενη, αυτή η μέρα παραμένει μεγάλη. Και βέβαια αυτήν ειδικά τη φετινή δεν ήταν δυνατό να την τιμήσουμε με τις συνήθεις ευχές για «χρόνια πολλά». Γι’αυτό και δεν είπαμε «χρόνια πολλά». Δεν έπρεπε να πούμε.
Γιατί ήμασταν αντίθετα υποχρεωμένοι – περισσότερο υποχρεωμένοι από κάθε άλλη φορά – να τη βιώσουμε με περισυλλογή και περίσκεψη. Με πόνο κι αίσθημα ντροπής. Με σκληρή αυτοκριτική κι επιτέλους γενναίες αποφάσεις για μεταστροφή και εξανάσταση. Κι αν για κάτι οφείλαμε να ευχηθούμε, αυτό είναι μόνο για να μας φωτίσει ο Θεός. Και μετά να μας αξιώσει να κάνουμε κι εμείς στη ζωή μας για την πατρίδα κάτι μικρό έστω, αλλά πάντως αντάξιο όλων εκείνων των ηρώων.
Τι να τα κάνεις άλλωστε τα πολλά τα χρόνια, αν είναι να συνεχίσεις να ζεις μέσα σ’ αυτό το απερίγραπτο τέλμα της παρακμής, της προδοσίας, της κατάρρευσης του παντός;
Κλεισμένοι εδώ και χρόνια σε νοητές φυλακές ιδεοληπτικών ψυχώσεων και νεοεποχίτικης λοβοτομής, αλλά πλέον κλεισμένοι και μες στα σπίτια μας – σκλάβοι δυο φορές πια.
Με κλειδωμένες εκκλησιές, φιμωμένα στόματα κι αλλοιωμένες συνειδήσεις.
Πετώντας μόνοι μας άκριτα κι αβασάνιστα στη χωματερή κεκτημένα κι αυτονόητα ως χτες δικαιώματα. Θυσιάζοντας ελαφρά τη καρδία στον βωμό του φόβου πάτρια, θέσμια, ιερά και όσια αιώνων.
Δεσμώτες της υστερίας και του πανικού.
Παίρνοντας μέρος σαν τα ποντίκια (αλλά εκουσίως κι αυτοπροαιρέτως εμείς) σε νεοταξικά πειράματα ελέγχου και πρόβες παγκόσμιας επιβολής.
Και έχοντας απομείνει άπνοοι κι ημιθανείς στους καναπέδες μας, να βλέπουμε αφιερώματα σε μακρινές κι ολοένα και πιο ξεθωριασμένες μέρες αγώνων και ηρώων της πίστης και της πατρίδας, που όμως αδυνατούν πια επί της ουσίας να μας αγγίξουν πραγματικά.
Μακροημέρευση μέσα σ’ αυτόν τον δυσώδη βούρκο που βαθαίνει και βρωμίζει όλο και περισσότερο, μόνο ευνουχισμένοι και τρομοκρατημένοι σκλάβοι της Νέας Τάξης και της Νέας Εποχής μπορούν να εύχονται. Καλή μετάνοια λοιπόν να λέμε, πάνω απ’ όλα. Καλή μετάνοια!
Και σαν μετανοήσουμε και κλάψουμε πικρά και ξαναβρούμε τους εαυτούς μας, που μόνοι μας τους κάναμε παρανάλωμα στη δίνη των Καιρών, τότε πια να ευχηθούμε και το άλλο: «καλή λευτεριά»! Ή μπορεί και «καλό βόλι»!
Για να μπορέσουμε να επιχειρήσουμε επιτέλους κι εμείς τη μεγάλη Έξοδο από τον βόρβορο.
Κάθε χρόνο τέτοια εποχή οι Σέρβοι τιμούν τον Έλληνα στρατιωτικό, Μαρίνο Ριτσούδη, που αρνήθηκε να βομβαρδίσει την χώρα τους συμμετέχοντας στην επιχείρηση του ΝΑΤΟ..
Όπως αναφέρει σερβικό δημοσίευμα, κατά τη διάρκεια του…
βομβαρδισμού της Σερβίας το 1999, η Ελλάδα, αν και μέλος του ΝΑΤΟ, αντιτάχθηκε σθεναρά σε μια τέτοια πράξη.
Εκείνη την εποχή, ο πλοίαρχος Μαρίνος Ριτσούδης έγινε ένας πραγματικός ήρωας στη Σερβία, αφού αποφάσισε να μην συμμετάσχει στη νατοϊκή επιχείρηση.
Έτσι, αρνήθηκε να πλεύσει με το πλοίο του στην Αδριατική θάλασσα και να βομβαρδίσει τη Σερβία.
Παρόλο που έγινε ήρωας στη Σερβία, στην Ελλάδα κατακρίθηκε και έλαβε ποινή φυλάκισης δύο ετών και απολύθηκε από την υπηρεσία.
Ο Μαρίνος Ριτσούδης, καταλήγει το δημοσίευμα, έλαβε τιμητικό βραβείο από τη Σερβία πριν από λίγα χρόνια και λέει ότι θα κάνει το ίδιο και σήμερα, δηλαδή θα προστατεύσει τους ορθόδοξους αδελφούς του.
Το 2018, ο Σέρβος πατριάρχης παρασημοφόρησε Έλληνα πρώην αξιωματικό για την στάση του το 1999 κατά της νατοϊκής επιχείρησης στην Σερβία.
Συγκεκριμένα η σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία (SOC) απένειμε το μετάλλιο του τάγματος του Αγίου Κωνσταντίνου στο απόστρατο Έλληνα αξιωματικό του ΠΝ Μαρίνο Ριτσούδη για την άρνηση του να συμμετέχει στην επίθεση του ΝΑΤΟ κατά της Γιουγκοσλαβίας το 1999, ανακοίνωσε η υπηρεσία Τύπου της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η τελετή απονομής είχε γίνει στο Βελιγράδι.
«Μετά την έκτιση της ποινής του και μετά από όλες τους πειρασμούς, ο Ελληνας αξιωματικός είχε είχε το θάρρος να πει «Δεν είμαι ήρωας, ήρωας είναι ο σερβικός λαός».
Πραγματικά αυτός ο Έλληνας είναι γενναίος , σοφός και αληθινός χριστιανός .
Δεν υπάρχουν αρκετά λόγια για να τον ευχαριστήσω γι ‘αυτή την πράξη, έτσι αποφασίσαμε να τον τιμήσουμε με το μετάλλιο του Αγίου Κωνσταντίνου», είχε δηλώσει ο Σέρβος Πατριάρχης Ειρηναίος.
Με το μετάλλιο του τάγματος του Αγίου Κωνσταντίνου, η Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία παρασημοφορεί πνευματικά και κοσμικά άτομα για την σημαντική συμβολή στην ελευθερία της θρησκείας και στην ανάπτυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών γενικότερα.
Ο βομβαρδισμός της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ διήρκεσε 78 ημέρες, από τον Μάρτιο έως Ιούνιο του 1999.
Ο Έλληνας ανθυποπλοίαρχος αρνήθηκε τον Απρίλιο του 1999 να μεταβεί στο αντιτορπιλικό «Θεμιστοκλής» για να μην συμμετάσχει στην επίθεση κατά της Σερβίας. Πολλές σερβικές πηγές αναφέρουν ότι ο κ. Ριτσούδης ήταν ένας αληθινός ήρωας της Ελλάδος.
Πριν από τον απόπλου του «Θεμιστοκλής» στην Αδριατική, ο εν λόγω αξιωματικός συναντήθηκε με τον τότε Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και τον ιερέα Γεώργιο Μεταλινό, ο οποίος ήταν τότε μαζί του στην αίθουσα του Ναυτοδικείου στις 21 Απριλίου του 1999. Ο ίδιος ο ιερέας είπε ότι δεν γνώριζε τον Ριτσούδη, αλλά τον συμβούλευσε να ενεργήσει σύμφωνα με τη συνείδηση του.
Το ναυτοδικείο τον καταδίκασε σε δύο χρόνια και έξι μήνες με αναστολή ποινής τριών ετών
Η απόφαση του δικαστηρίου έγινε δεκτή με χειροκροτήματα από το ακροατήριο.
Η ηγεσία του ναυτικού απέταξε τον Ριτσούδη, ο οποίος προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, χωρίς αποτέλεσμα.
Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι το έκανε επειδή «ο νόμος του Θεού είναι πάνω από όλα».
Δείτε τα βίντεο:
Βράβευση Μαρίνου Ριτσούδη από τον Πατριάρχη Ειρηναίο της Σερβίας (Βίντεο)
ΜΑΡΙΝΟΣ ΡΙΤΣΟΥΔΗΣ: «Στρατιώτης Των Ιδανικών του!» (20 Xρόνια από ΝΑΤΟϊκή Επίθεση στη Σερβία)
ΜΑΡΙΝΟΣ ΡΙΤΣΟΥΔΗΣ: Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΗΣ που πήρε ΠΑΡΑΣΗΜΟ, ΓΙΑΤΙ ΑΡΝΗΘΗΚΕ ΝΑ ΣΚΟΤΩΣΕΙ! (Αποκλειστική ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ) Ο γενναίος Ανθυποπλοίαρχοςπου αποτάχθηκε γιατί αρνήθηκε να συμμετάσχει στους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς του 1999 εναντίον της Σερβίας θυμάται μαζί μας τις μέρες της φωτιάς και μάς μιλάγια το τίμημα της Συνείδησης. The Article is translated in english for Serbian readers PRESS ON THE LINK . MIKΡΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ: ΒΑΛΚΑΝΙΑ 20 ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΙΝ: 24 Μαρτίου του 1999, το ΝΑΤΟ ξεκινά απροκάλυπτα τους ανηλεείς βομβαρδισμούς του σε βάρος της Γιουγκοσλαβίας, στηρίζοντας την «εμπρηστική» κι ευθέως εγκληματική δράση της παραστρατιωτικής οργάνωσης του αλβανικού εθνικισμού- του UCK- στην Πρίστινα κ την ευρύτερη περιοχή του Κοσσόβου, Σκοπός η απόσχιση του Κοσσυφοπεδίου από τον κορμό της Σερβίας, παρότι αυτή η περιοχή κουβαλά την ψυχή του σέρβικου έθνους,
ως τόπος στέψης όλων της των Βασιλέων της ανά την Ιστορία
και ως ύστατος προμαχώνας αντίστασης του βασιλιά Λάζαρου απέναντι στις ορδές του Μωάμεθ. Έχουν βλέπετε απώτερα συμφέροντα στην πλούσια γη του Κοσσυφοπεδίου, τα γεράκια»της Ουάσινγκτον, που οι Σέρβοι δεν τους εκχωρούν αμαχητί.Κοιτάσματα, χρυσάφι και γη προνομιακή. Για 78 εφιαλτικές μέρες, Αμερικάνοι και ουραγοί Ευρωπαίοι, θρασύδειλα, σαρώνουν αυτήν την περήφανη ορθόδοξη χώρα με θάνατο κι ανομία. Τον περηφανο σέρβικο λαό δολοφονούν για 2μιση μήνες αδιαλλέιπτως, αεροπλάνα, πύραυλοι, πλοία, «καινοτόμα» όπλα. Ανάμεσά τους, 35μιση χιλιάδες δέσμες με βόμβες διασποράς -απαγορευμένες από τις Διεθνείς Συνθήκες! Η σέρβικη γη, βαθιά λαβωμένη κι από 500.000 βόμβες, γεμάτες απεμπλουτισμένο ουράνιο που μόλυνει δια παντός το έδαφός της. Η Παγκόσμια Ειρήνη βαθιά λαβωμένη από ένα ακόμη ρεσιτάλ κυνισμού κι αίματος, που ντροπιάζει τον πολιτσμένο κόσμο, επιβάλλοντας τον νόμο της Ζούγκλας και του Χρήματος, πάνω στην Ιστορία των Εθνών, με θύματα πάντα τους έντιμους κ τους Αθωους. Όλοι, λοιπόν, θυμόμαστε τα τρομαγμένα μάτια εκείνων των παιδιών τις νύχτες ,με ένα κερί στα χέρια να τραγουδούν, μες στη συγχορδία των βομβών, μιαν ανεπίδοτη ικεσία για παύση του πυρός. Όλοι θυμόμαστε τις γέφυρες με τις αλυσίδες τον σφιχταγκαλιασμένων Σέρβων που τραγουδούσαν με αξιοπρέπεια κόντρα στα βομβαρδιστικά, Τα ισοπεδωμένα νοσοκομεία, τα «συλημένα» από τις «έξυπνες» βόμβες κοιμητήρια. Το κομβόι των δολοφονημένων προσφύγων και το τρένο με τους πολίτες, που χτυπήθηκαν άνανδρα από τα γεράκια του ΝΑΤΟ και τα…εύστοχα Apatsi- παρότι μόνο «στόχοι στρατιωτικοί» δεν ήταν. Όλοι θυμόμαστε τους 3 Αμερικάνους αιχμαλώτους που οι Σέρβοι συνέλαβαν,για να τούς χαρίσουν μεγαλόψυχα τη ζωή- ενόσο οι συμπατριωτες εκείνων τούς διέλυαν την πατρίδα.
Ο ελληνικός λαός ενωμένος, δηλώνει την αντίθεσή του με μικρές πράξεις αντίστασης, παρά την επίσημη σύμπραξη της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ -κ του ΥΠΕΞ, Γ. Παπανδρέου- με το ΝΑΤΟ. ‘Φοράμε τον διαβόητο ΣΤΟΧΟ παντού, Μαζεύουμε τρόφιμα κ ανθρωπιστική βοηθεια, Διαδηλώνουμε παλλαϊκά, Κλαίμε μαζί με τους πολεμικούς μας ανταποκριτές (σαν τη Μαρία Καρχιλάκη κ.α). που μετέδιδαν τα πάθη του σέρβικου λαού, ως οι μόνοι ξένοι ανταποκριτές που γίνονταν πρόθυμα δεκτοί από τους Σέρβους. Έλληνες πολίτες στη Βόρεια Ελλάδα παρεμπόδιζαν στρατιωτικές φάλαγγες του ΝΑΤΟ Μαθητές γράφαμε σε σχολεία και τοίχους κρυφά συνθήματα ενάντιον του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού- όπως γινόταν εναντιον των ναζί στην Κατοχή -Συμπάσχουν παντού οι Έλληνες με τον χειμαζόμενο αδελφό λαό της Σερβίας, που τον «χτύπησαν»σχέδια ανακατάταξης των συνόρων στα Βαλκανια… Η Ελλάδα,όμως, είναι τυπικά κομμάτι της ανίερης ΝΑΤΟικής Συμμαχίας, και, Απρίλη του ’99,το Αντιτορπιλικό ‘Θεμιστοκλής’ διατάσσεται να πλεύσει προς την Αδριατική για να συμμετέχει συνεπικουρικά σε επιχειρήσεις που συνόδευαν τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ εις βάρος της Σερβίας,σε μια νευραλγική θέση,εφόσον οι βομβαρδισμοί διενεργούνταν, κυρίως από τη ΝΑΤΟική βάση του Aviano της Ιταλίας. Ο ανθυποπλοίαρχος Μαρίνος Ριτσούδης και μέλη του προσωπικού του ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ , όμως, δήλωσαν την άρνησή τους να υπακούσουν τη διαταγή, επικαλούμενοι λόγους συνειδησιακούς. Εκείνος όμως, ως Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, θα σηκώσει, ως το «τέλος» και το βάρος του Στρατοδικείου και της Απόταξης. Θα τιμηθεί από τους ομόδοξους Σέρβους ως «ήρωας», παρότι δε νιώθει τέτοιος ,ούτε επιδιώκει τιμές και δημοσιότητα.
Γενάρη του 2018, το Σέρβικο Πατριαρχείο θα του αποδώσει το Παράσημο του Αγίου Κωνσταντίνου.
20 χρόνια από τους επονείδιστους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ, ο Ανθυποπλοίαρχος Μαρίνος Ριτσούδης μοιράζεται μαζί μας εκείνη την κρίσιμη πρόκληση της Ιστορίας και της Συνείδησής του. Μας απάντησε γραπτά σε όλες μας τις ερωτήσεις, εξηγώντας «τι τον έκανε να συνταχθεί με τον αγώνα των Σέρβων», και «τι του έδωσε δύναμη να αντέξει», μη διστάζοντας να ξετυλίξει την αλήθεια του. Μιαν αλήθεια βαθιάς Πίστης κι απαρασάλευτης στράτευσης σε ανώτερα ιδανικά,
που διασώζουν την τιμή του Ανθρώπου.
H ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ του ΜΑΡΙΝΟΥ ΡΙΤΣΟΥΔΗ, στη Δέδε Ελισσάβετ
1). 20 χρόνια από την άρνησή σας να συμμετέχετε με το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ στις ΝΑΤΟικες επιχειρήσεις εις βάρος της Σερβιας, όταν η Ελλάδα κλήθηκε να συμμετάσχει σε αυτές ως μέλος του Βορειοατλαντικής «Συμμαχίας».Ας τα πάρουμε από την αρχή:
Ποια ακριβώς αποστολή είχε ανατεθεί στο πλοίο ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ;
Το ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ήταν πλοίο πολλαπλών ναυτικών επιχειρήσεων, οπότε ήταν χρήσιμο για πολλές ναυτικές αποστολές στη δύναμη του ΝΑΤΟ που επιχειρούσε στην Αδριατική, και περιελάμβανε πολεμικά πλοία, στρατό ξηράς, και πολεμικά αεροσκάφη.
Προ απόπλου, είχαμε πληροφορηθεί πως θα έκανε εμπάργκο στη Σερβία, από την θάλασσα της Αδριατικής.Θα απέτρεπε δηλαδή την όποια βοήθεια προς τη Σερβία διά θαλάσσης. Και τούτο ακόμη από μόνο του αποτελεί ξεχωριστή εχθρικη ενέργεια προς τη Σερβία,που απαγορεύεται από τις Διεθνείς Συνθήκες.
Πώς νιώσατε όταν λάβατε την εντολή να συνδράμετε τη ΝΑΤΟική αποστολή;
Ήταν στιγμιαία η απόφασή σας να μην την υπακούσετε;
Καθόλου στιγμιαία, καθόλου παρορμητική!Ήταν βασανιστικά αργή η λήψη της απόφασης από την αρχή που γεννήθηκε ως τρόπος συμφιλίωσης με τα χρηστά ήθη της Ελλάδας, και μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς έπρεπε να βρίσκω θάρρος να αντιμετωπίζω τα όποια διλήμματα, να βρίσκω την ακριβή αποστολή του πλοίου, να ενημερώνομαι για τις συνέπειες αυτής της «μη επιβίβασης». Το κυριότερο όμως, θα έπρεπε να ανακτήσω το σθένος, το θάρρος να εκφραστώ στην ηγεσία των Ε. Δ.- και τη δύναμη τελικά για να μην ακολουθήσω την αποστολή.
3.Τι ήταν αυτό που βάρυνε και σας έδωσε δύναμη να επιλέξετε τον δύσβατο δρόμο;
Όλες οι συνθήκες μαζί βήμα το βήμα, δημιούργησαν ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο, τόσο μεγάλο και τόσο δυνατό που ένιωθες πως ήταν απροσπέλαστο, όταν ιδιαίτερα είχε ξεκαθαρίσει μέσα μου πως η συμμετοχή του πλοίου δεν ήταν μια αποστολή ,όπως οι γνωστές της Νατοϊκής Συμμαχίας. Απέναντι σε αυτήν την τεράστια δοκιμασία,έπρεπε να επιλέξω να μείνω όρθιος, και- Χάριτι Ιησού Χριστού- τελικά, ακολούθησα το νόμιμο και το Δίκαιο, διότι η αποστολή του πλοίου ήταν παράνομη σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ελλάδας, τις επιταγές του Διεθνούς Δικαίου και τις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών.
Σε ποιον την ανακοινώσατε πρώτα την απόφασή σας;
Φεύγοντας από το σπίτι μου, για την υπηρεσία, την ημέρα απόπλου του πλοίου από το Ναύσταθμο Σαλαμίνας για την Αδριατική, την 18/4/1999 την 08:00 πρωινή,με ρώτησε η σύζυγός μου ποια θα ήταν η τελική απόφαση μου.
Της είπα “Δεν έχω αποφασίσει ακόμη τι θα κάνω.. ”.
Και πράγματι έφυγα από το σπίτι, και ενώ κατευθυνόμουν προς τον Ναύσταθμο, τελικά δεν πήγα στο Θεμιστοκλής, αλλά πήγα και έθεσα τον εαυτόν μου στην Διοίκηση Αντιτορπιλικών, λέγοντας πώς «Για λόγους Ορθόδοξης συνείδησης δεν δύναμαι να συμμετέχω- ούτε κατ ελάχιστο-
και να πλεύσω εναντίων Ορθοδόξων, σε αυτό τον πόλεμο».
Υπήρξαν αντιδράσεις από το οικείο σας περιβάλλον ;
Το οικείο μου περιβάλλον, αποδέχτηκε και σεβάστηκε την απόφασή μου, διότι με γνώριζε ως άνθρωπο.
Υπήρξαν όμως κι εκείνοι που θεωρούσαν ότι πετάω στα σκουπίδια μια καλή καριέρα στο Πολεμικό Ναυτικό.
Όλοι με δικαίωσαν, όμως, όταν μαθεύτηκε ότι οι Αμερικάνοι έκαναν και ωμή χρήση ουρανίου…
Τι αντιμετώπιση υπήρξε από την υπηρεσία σας;
Στην αρχή όταν παρουσιάστηκα στη διοίκηση Αντιτορπιλικών και τους ανακοίνωσα την απόφασή μου.
Προσπάθησαν να με πείσουν με διάφορα διπλωματικής υφής τερτίπια, λέγοντας πως «δεν πρέπει να κλονιστεί το Στράτευμα», πως «δίνω κακό παράδειγμα στην πειθαρχία», πως «επειδή είμαι αξιωματικός πολλοί θα θελήσουν να με ακολουθήσουν», πως «είναι ιδιαίτερα σημαντική η παρουσία μας εκεί ως Ελλάδα και ως σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ», πως «δεν έχουμε άλλες επιλογές διότι αποστασιοποιηση από το ΝΑΤΟ δυνάμωνε ο κίνδυνος της επίθεσης εκ της Τουρκίας», και πολλά άλλα.
Στο τέλος, βλέποντάς με αμετακίνητο- Χαριτι Ιησού Χριστού- μου γνωστοποίησαν το μέλλον μου, το δρόμο στο Ναυτοδικειο, και την απόταξη από το Π. Ν.
Υπήρξαν άλλοι συνάδελφοί σας που επέλεξαν παρόμοια στάση με εσάς αρνούμενοι να συμμετάσχουν σε αυτόν τον βρόμικο πόλεμο εναντίον της Σερβίας;
Κανένας δεν επιθυμούσε αυτή την συμμετοχή.Όμως η σιδηρά πειθαρχία της Στρατιωτικής Υπηρεσίας, και η ανάλγητη θέση της Κυβέρνησης για την «αυστηρά συμμετοχή της Ελλάδας» σε αυτήν την ΝΑΤΟϊκή επιχείρηση» συνοδευόμενα με ανακοινώσεις για αυστηρές συνέπειες στους αντιδρώντας, τους έκαμψε το φρόνημα.
Επικαλεστήκατε λόγους θρησκευτικής συνείδησης;
Θα θέλατε να αναλύσετε λίγο τη διαδρομή της σκέψης σας; Θα θέλατε να αναλύσετε λίγο τη διαδρομή της σκέψης σας;
Σας διορθώνω: Eπικαλέστηκα «Λόγους Ορθόδοξης Συνείδησης», διότι στην Ελλάδα η αντίδραση στο στράτευμα για λόγους «σκέτης θρησκευτικής συνείδησης», παραπέμπει στην γνωστή αίρεση που δεν παίρνουν όπλα και κάνουν εναλλακτική στρατιωτική θητεία. Ως Ορθοδοξος Χριστιανός, δεν θα μπορούσα να είμαι εναντίον άλλου Κράτους, άλλων Ορθοδόξων που δεν απείλησαν την γεωγραφική ακεραιότητα της Ελλάδας.
Η διαδικασία είναι απλή, όμως ο δρόμος γίνεται δύσβατος.
Μέσα σου αισθάνεσαι την προδοσία που επιτελείται, από την κυβέρνηση, και διαφωνείς ριζικά.
Συν τω χρόνω, αυτή η εσωτερική αντίδραση δυναμώνει διαπιστώνοντας, βήμα το βήμα, το παιχνίδι που παίζεται στα Βαλκάνια.
Το παιχνίδι των λογισμών με παντός είδους φοβίες παίζει επίσης τεράστιο ρόλο.
Όμως κάθε φορά η επίκληση του ονόματος του Ιησού Χριστού, έφερνε την Ειρήνη τη «Διάκριση», τη φώτιση και την Πίστη.
Είχατε συμπαραστάτες στη δοκιμασία αυτήν ;
Όλος ο χρηστός Ελληνικός λαός που αγαπάει τα χρηστά ήθη ,τις παραδόσεις και την Ορθοδοξία.Είχα συμπαραστάτες τους Αγίους της Ουράνιας Αγίας Εκκλησίας.
Το αισθανόμουν έντονα καί με γέμιζε μεγάλη χαρά.
Άλλωστε στα βίντεο έξω από το Ναυτοδικειο, χωρίς να το καταλάβω πως έγινε, εμφανίστηκα με το χαμόγελο.
Αυτό το παράξενο,το «να είσαι κατάδικος και να χαμογελάς», σχολιάστηκε από τους τηλεοπτικούς δημοσιογράφους.Αυτή ήταν και η «σφραγίδα» πως ήταν ορθή και τίμια η στάση μου.
Τι συνέπειες επέφερε επακριβώς στην καριέρα και στην προσωπική σας ζωή γενικότερα αυτή σας η απόφαση;
Πολλές ευλογίες στη ζωή μου.
11. Είδατε φίλους να απομακρύνονται εξαιτίας αυτού του γεγονότος;)
Κανέναν, απεναντίας έκανα πάρα πολλούς φίλους.
12. Έξω από το Δικαστήριο είδαμε προς συμπαράστασή σας, εργάτες του ΠΑΜΕ αλλά και μέλη ορθόδοξων φορεών.Είναι αυτό σημάδι ότι οι Έλληνες παρα τις ιδεολογικές διαφορες μπορούν να είναι ενωμένοι;
Tο ΠΑΜΕ πήγε εκεί από μπέρδεμα, νόμιζε πως ήμουν αριστερός, διότι ένας ναύτης εξέφρασε δημόσια την αντίδρασή του στην αποστολή, για λόγους πολιτικής αριστερή ιδεολογίας, και νόμιζε πως ήμουν αυτός.Οι υπόλοιποι δεν ήταν μέλη θρησκευτικών οργανώσεων, αλλά Ορθόδοξοι που έμαθαν το θέμα, και ήρθαν αυτόκλητα να συμπαρασταθούν.
Η Χάρις Του Αγίου Πνεύματος τούς συγκέντρωσε για να μου δώσουν κουράγιο, δύναμη, και να φανεί στα πέρατα του κόσμου πως κατά κόσμον δεν ήμουν μόνος, αλλά είχα την συμπαράσταση πολλών.
Καταγγείλατε την Ελλάδα στον Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ποιο ήταν το σκεπτικό σας;
Δεν κατήγγειλα την Ελλάδα στο Δικαστήριο ανθρωπίνων
δικαιωμάτων, έκανα αίτηση αναίρεσης της ποινής της απόταξης από το Π. Ν. την οποία ποινή είχε επικυρώσει και το ΣτΕ.Το σκεπτικό αυτής της ένστασης ήταν καθαρά για λόγους δικαιωμάτων.Ήθελα να δω πως θα το χειριστούν οι Ευρωπαίοι,γνωρίζοντας που δε θα ερχόταν δικαιωση εξ Ευρώπης.Θα ήθελα μία ακόμη αδικία, για να την έχω ως «παράσημο» για την Άλλη Ζωή, για εκείνο το τρομερό Κριτήριο του Θεού στο Δικαστήριο των Ψυχών.
Πώς αντέδρασε η σέρβικη κοινή γνώμη στην πράξη σας;
Ήταν ανείπωτα τα συναισθήματα που ένιωσα, και που ένιωσαν και αυτοί για εμένα.Το εισέπραξα όταν επισκέφθηκα τη Σερβία:
Δεν είναι μικρό πράγμα να σε υποδέχονται με δάκρυα στα μάτια ο κόσμος,μοναχές,και να σου φιλάνε τα χέρια.
Δεν υπάρχει καλύτερο βραβείο από την ένδακρη ευγνωμοσύνη του απλού λαού.
Όμως δεν είμαι εγώ ο ήρωας αλλά ο σέρβικος λαός που αντιστάθηκε τόσο γενναία και υπερασπίστηκε την πατρίδα του απέναντι σε όλους. 16. Γιατί θεωρείτε τα ελληνικά ΜΜΕ δεν έδωσαν έκταση στην πράξη σας; Αποφύγατε ο ίδιος προσκλήσεις να αναφερθείτε σε αυτήν ή υπήρξε εσκεμμένη αποσιώπηση;
Τα ΜΜΕ έδωσαν μεγάλη δημοσιότητα, εκείνο το τριήμερο,
όταν διαδραματίστικε το περιστατικό.
Την Κυριακή του απόπλου του Πλοίου, η αυτόφωρη σύλληψή μου, το έκτακτο Ναυτοδικείο που για πρώτη φορά στα χρονικά σχηματίστηκε Κυριακή ημέρα, και η ημέρα της Δίκης μου την 21/4/1999.
Δεν είχε ξανασυμβεί τέτοιο περιστατικό στη Νεώτερη Ιστορία
της Ελλάδας, και ο κόσμος έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον.
Τις τρείς αυτές ημέρες ήμουν πρωτοσέλιδο στις μεγάλες εφημερίδες της Ελλάδας.
Ο δεύτερος λόγος της μεγάλης τότε δημοσιότητας ήταν για να με δείξουν να «σπάω».
Γινόταν μεγάλη επίθεση κατά εμού με απώτερο σκοπό να δείξουν ένα πολύ σκληρό πρόσωπο, μην τυχόν και γίνω παράδειγμα για άλλους στο μέλλον, και γιατί επιδίωκαν με κάθε τρόπο «να σπάσω και να ζητήσω συγγνώμη».Να βάλω μετάνοια που δεν ακολούθησα.Αυτή ήταν η μεγαλύτερή τους επιδίωξη, να δείξουν οι κάμερες την κατάρρευσή μου.
Η ερώτηση από τους δημοσιογράφους, “εάν το μετάνιωσα», και «γιατί δεν το μετάνιωσα” με ακολουθούσε για χρόνια. Θυμάμαι στο αναθεωρητικό Στρατοδικείο στο Ρουφ, όπου 2 χρόνια μετά το περιστατικό εκδικάστηκε η έφεση του Εισαγγελέα του Ναυτοδικείου για βαρύτερη ποινή, στην είσοδο του δικαστηρίου, ήταν πάνω από 10 κάμερες και μικρόφωνα στοιβαγμένα στην ευθεία, και όπως εισερχόμουν στο δικαστήριο, το μόνο που με ρώτησαν ήταν το «Εάν το μετάνιωσα», και στην αρνητική μου απάντηση, το «Γιατί δεν το μετάνιωσα».Το βράδυ φυσικά στις κεντρικές ειδήσεις, ουδέν έδειξαν από αυτή τη σύντομη συνέντευξη.
Γενικά στην ιδιοσυγκρασία μου είναι το στοιχείο του χαμηλού προφίλ, oυδέποτε επιθυμούσα δημοσιότητα και προβολή.Με εκφράζει αυτή η στάση στη ζωή μου, και ότι έγινε, συνέβη εν αγνοία μου.Η υπηρεσία τα υποκινησε για τους παραπάνω λόγους.
17.Ποια υπήρξε η πορεία σας μετά την αποστράτευσή σας;
Δεν αποστρατεύτηκα!Με τιμώρησαν με την χειρότερη καταστατική ποινή, αυτήν της Απόταξης, που δίνεται στους Προδότες της Πατρίδας!
Τους πρώτους 6 μήνες ήμουν άνεργος ,το ίδιο κι η σύζυγός μου.
Στη συνέχεια ακολούθησα τον ίδιο δρόμο της θάλασσας στο Εμπορικό Ναυτικό.Πήρα πτυχίο για να γίνω πλοίαρχος σκαφών αναψυχής.
Έγινα Πλοίαρχος Εμπορικού Ναυτικού.
Πώς αποτιμάτε τη στάση του ελληνικού λαού απέναντι στον σερβικό το οδυνηρό τρίμηνο των βομβαρδισμών;
Πολύ πολύ σημαντική ήταν η δράση του απλού λαού υπέρ των αδελφών Ορθοδόξων Σέρβων.
19. Αρνηθήκατε παρασημοφόρησή σας από τη σέρβικη βουλή, παρ’όλη την αγάπη σας για τον λαό αυτόν. Γιατί;
Γενικά ήμουν αρνητικός σε τίτλους και παρασημοφορήσεις από Νομάρχες, Δημάρχους και διάφορες λέσχες.
Κάποιος μάλιστα μου ζήτησε αριθμό λογαριασμού τραπέζης να μου στείλει χρήματα.Του απάντησα ευθύς αμέσως αρνητικά.
Το ίδιο απάντησα και σε εκείνους που είπαν να μου δοθεί σύνταξη από τη Σερβία.
Η στάση μου σε αυτό το θέμα είναι ξεκάθαρη από την αρχή. Όταν για τέτοια ζητήματα- συνειδησιακά- δίνονται παροχές και δέχεσαι επαίνους,
είναι σαν να μειώνονται στο κύρος τους και, τελικά, να ευτελίζονται!
Το 2018 ωστόσο σας τίμησε ο Πατριάρχης Ειρηναίος στη Σερβία.Μιλήστε μας γι αυτό.
Ήταν μεγάλη επιθυμία της Ορθόδοξης Σερβίας. Δεν έχω να πω τίποτα….Και εκεί, στην αρχή είπα όχι, αλλά, τελικά, άλλαξα γνώμη, γιατί δεν ήθελα να περιφρονήσω την θέληση όλου του λαού της Σερβίας.Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, ενώ δε θεωρώ τον εαυτό μου «ήρωα», δέχθηκα το βραβείο από το Σερβικό Πατριαρχείο, επειδή το είχε ανάγκη ο Σερβικός λαός:Οι Σέρβοι επιζητούν τη στήριξη της διεθνούς κοινής γνώμης κι ένιωσαν περήφανοι που ένας στρατιωτικός εκτός Σερβίας τους υποστήριξε στον αγώνα τους.Οπωσδήποτε, πάντως, ήταν πολύ μεγάλη τιμή για εμένα!
Από πού ξεκίνησε η αγάπη σας για τον σέρβικο λαό;
Από τότε που έμαθα με λεπτομέρειες στον αγώνα τους
ενάντια στους «ισχυρούς» της Γης, και πως δεν κάμφθηκαν στο σθένος και στη γενναιότητα, αλλά υπερασπίζονται με αυτοθυσία τήν Πατρίδα τους!
Διατηρούν την πίστη στην Ορθοδοξία και στην Ελευθερία.
Ακόμη και σήμερα αντιμετωπίζουν καρκίνους από το ουράνιο που εξαιτίας των Αμερικάνων μόλυνε τη γη τους.
Πώς βλέπετε το μεταπολεμικό τοπίο στη Σερβία και την μακροπρόθεσμη ευρωπαική προοπτική της χώρας;
Και για την Ελλάδα,και για τη Σερβία- υπό τις απειλές της “Μεγάλης Αλβανίας”, και της παράδοσης του ονόματος της Μακεδονίας- αυτή η περίοδος σηματοδοτεί μεγάλες και γρήγορες εξελίξεις.Από τώρα και πέρα αρχίζουν τα δύσκολα.Και οι Σέρβοι και οι Έλληνες έχουμε πέσει θύματα παραπλάνησης από τις Κυβερνήσεις μας.Η Μακεδονία, όμως, είναι Ελληνική και το Κόσοβο ανήκει στη Σερβία!
Οι εξελίξεις απρόβλεπτες.
Πώς κρίνετε το πολιτικό και κοινωνικό τοπίο στην Ελλάδα της Κρίσης;
Η Κρίση μας δίδαξε πολλά περισσότερα από όσα μας δίδαξε η ευμάρεια τα προηγούμενα χρόνια,και μας έφερε πιο κοντά σαν ανθρώπους. 24.Θα σας ενδιέφερε να πολιτευθείτε και να συστρατευθείτε με κάποιον πολιτικό χώρο σήμερα στην Ελλάδα;
Εάν θα πολιτευόμουν, θα έκανα ξεχωριστή δική μου πατριωτική κίνηση, και μόνο με τρόπο που θα μου επέτρεπε να γνωρίζω πως είναι θέλημα Θεού τέτοια κίνηση, και όχι κάτι άλλο.
Ποιες προσωπικότητες της Ιστορίας σάς εμπνεόυν;
Ιωάννης Καποδίστριας, Παύλος Κουντουριώτης, και όλοι οι
αφανείς Ήρωες που αψήφησαν όλους τους κινδύνους της ζωής και θυσιάστηκαν υπέρ της Πίστεως και Της Πατρίδας.
26.Υπάρχει κάποιο βιβλίο που σας έχει επηρεάσει; «Οι περιπέτειες ενός προσκυνητη».
Ποια θεωρείτε τη μεγαλύτερη αρετή σε έναν άνθρωπο;
Πίστης, Ελπίδα και Αγάπη.
Τα τρία αυτά υπάρχουν ταυτόχρονα- η όλα μαζί ή κανένα.
Η ταπείνωση είναι η αρετή που μας ανεβάζει εκεί ψηλά στην Πίστη στην Αγάπη, και στην ζωντανή Ελπίδα.
Ο άνθρωπος με αυτά μεγαλουργεί και είναι πραγματικά ελεύθερος, χαμογελαστός και αιώνια ευτυχισμένος.
Πράγματα που σας δίνουν χαρά;
Η χαρά δεν αντλειται από πράγματα. Είναι εσωτερική υπόθεση κομμάτι της ψυχής, που γεννάται και αναγεννάται μέσα από το μυστήριο της εν Χριστώ Ζωής.
Αυτή η εν Χριστώ Ένωση, μας ανεβάζει στον ουρανό ενώ περπατάμε στη γη, και μεταδίδουμε στους άλλους ο,τι γευόμαστε μυστικά στην ψυχή μας από τον Ουρανό.
29, Ποιο όραμα πλέον οδηγεί τα βήματά σας;
Την κάθε ώρα και στιγμή, στο όποιο κάλεσμα της ζωής, να είμαστε Όρθιοι και να μην είμαστε υποδεέστεροι στη γενναιότητα, στο θάρρος, στην Πίστη, και στη λεβεντιά από τους προγόνους μας τους Έλληνες, που κράτησαν την Ελλάδα στη ράχη τους, και στην καρδιά τους- και ας άφηναν τις τελευταίες τους αναπνοές στα πεδία των μαχών, εκεί στα χαρακώματα- εκεί γράφτηκε η Δόξα της Ελλάδας- υπερασπιζόμενοι τα Ιερά και τα Οσια μας.
Σας ευχαριστώ που τιμήσατε τον ιστότοπο αυτόν με την εμπιστοσύνη και την παρρησία σας, καθώς και το ωραίο παράδειγμα που δώσατε με τη θαρραλέα στάση σας απέναντι σε έναν βρόμικο πόλεμο.
Κι εγώ σας ευχαριστώ.
ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ 