Ο Απόστολος Παύλος μαζί με τον Απόστολο Πέτρο είναι οι Πρωτοκορυφαίοι Απόστολοι της Εκκλησίας. Η ιεραποστολική δράση του Αποστόλου Παύλου ήταν εκπληκτική και ανεπανάληπτη για τα δεδομένα της εποχής. Νομίζουμε ότι δεν μπορεί να επαναληφθεί κάτι αντίστοιχο ακόμα και σήμερα. Χιλιάδες ερευνητές έχουν ασχοληθεί με το πρόσωπο και το έργο του Αποστόλου Παύλου. Οι περισσότεροι όμως από αυτούς εντυπωσιασμένοι από την δράση του μένουν στα εξωτερικά και δεν μπορούν να ανακαλύψουν και να εκτιμήσουν την εσωτερική νηπτική ζωή του Παύλου1.
Ο Απόστολος Παύλος ήταν ο μεγάλος «απόστολος των εθνών», αλλά και ο μεγάλος νηπτικός Πατέρας της Εκκλησίας. Μάλιστα είναι ο πρώτος νηπτικός Πατέρας, που στην συνέχεια ενέπνευσε την νηπτική ησυχαστική ζωή και την εσωστρέφεια σε όλους τους ασκητές της ερήμου και στους μεταγενεστέρους Πατέρες. Βέβαια στην πραγματικότητα δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των λεγομένων Νηπτικών και Κοινωνικών Πατέρων. Όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας ήταν νηπτικοί. Ο Απόστολος Παύλος, οι Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, ο Μέγας Βασίλειος, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός που έκαναν τεράστιο κοινωνικό, ιεραποστολικό έργο ήταν ταυτόχρονα και φορείς της ησυχαστικής παραδόσεως της Εκκλησίας. Ασκούσαν και σύστηναν την νήψη, και αυτό φαίνεται στο πρόγραμμα και στον τρόπο ζωής τους, στα κείμενά τους και τις ομιλίες τους.
Αυτός που «προέκοπτε εν τω Ιουδαϊσμώ υπέρ πολλούς συνηλικιώτας του, ο περισσοτέρως ζηλωτής των πατρικών του παραδόσεων»2 και ο τόσο κατηρτισμένος στην ελληνική σοφία, όταν συναντήθηκε με τον Κύριο στον δρόμο προς Δαμασκό, όπου πήγαινε για να διώξει και πιθανώς να σκοτώσει τα νέα μέλη της Εκκλησίας του Χριστού, άλλαξε αντιδιαμετρικά την ζωή του3. Η συνάντηση με τον Χριστό, η εκθαμβωτική και άρρητη θέα του φωτός που έκπεμπε το πρόσωπο του Χριστού και που έκανε τον τότε Σαούλ να τυφλωθεί, έγινε η αφορμή, αλλά και το θεμέλιο της νέας εν Χριστώ ζωής του Παύλου. Παρόλο τον διάλογο με τον ίδιο τον Χριστό, την θεραπευτική επέμβαση από τον Απόστολο Ανανία, την διαβεβαίωση από τον Χριστό ότι αυτός είναι «σκεύος εκλογής»4 Του, έπρεπε και ο ίδιος να προετοιμαστεί για το μεγάλο γεγονός της αποστολικής του δράσεως. Αμέσως μετά από αυτήν την θεοπτία, την συγκλονιστική εμπειρία της Δαμασκού και τις αποκαλυπτικές αλήθειες που θα άκουσε από τον Απόστολο Ανανία, που είχε θέση Γέροντος για τον τότε Σαούλ, πήγε στην έρημο της Πετραίας Αραβίας5. Βέβαια δια της επιθέσεως των χειρών του Ανανία «επλήσθη Πνεύματος Αγίου»6 συνετελέσθη η δική του προσωπική Πεντηκοστή, έπρεπε όμως να πάει στην ησυχία της ερήμου για να αποκτήσει καλύτερη επίγνωση του τι του συνέβη και της αποστολής του, για να αφήσει και παράδειγμα μίμησης στους μεταγενεστέρους. Στην ησυχία της ερήμου αγωνίστηκε, ασκήθηκε σωματικά και πνευματικά για να αφομοιώσει το μήνυμα του Ευαγγελίου του Χριστού.
Η έρημος ανέκαθεν ήταν καταφύγιο και τροφός των μεγάλων Προφητών, όπως του Προδρόμου και του Ηλία. Αλλά και τώρα στην Καινή Διαθήκη θα γίνει για τους Πατέρες της Εκκλησίας ο τόπος και ο τρόπος καθάρσεως της ψυχής από τα πάθη. Ο Μέγας Βασίλειος την ησυχία της ερήμου, την θεωρεί ως αρχή καθάρσεως της ψυχής7. Στην έρημο είχε όλες τις προϋποθέσεις για εσωστρέφεια, την στροφή προς τον εαυτό του και δι’ εαυτού προς τον Θεό8, για προσευχή, θεωρία, αυτογνωσία και Θεογνωσία.
Στην έρημο απέκτησε εμπειρικά την εσωτερική εν Χριστώ ζωή. Έβαλε τα θεμέλια για την μετέπειτα ιεραποστολική του δράση, που δεν είναι τίποτε άλλο από την συνεχή μυστική ένωση με τον Χριστό, την βίωση της θείας Χάριτος. Αν δεν υπάρχει αυτή η ένωση, η βίωση της παρουσίας του Χριστού, πως είναι δυνατόν να επακολουθήσει η ιεραποστολή; Πως στην συνέχεια μπορείς να κηρύττεις έναν Χριστό, που δεν έχεις ζήσει και βιώσει; Ο Απόστολος Παύλος εφάρμοσε απόλυτα την εντολή του Χριστού, «ποιείν τε και διδάσκειν»9. Η έρημος μεταμόρφωσε τον πρώην ζηλωτή, τον πλανεμένο και θυμώδη σε ταπεινό, ησύχιο και μέτοχο της απόλυτης αληθείας και ζωής του Χριστού. Και ας μην νομίσει κάποιος ότι ήταν λίγα αυτά τα τρία χρόνια για την ασκητική προετοιμασία του Αποστόλου Παύλου. Οι Πατέρες λένε ότι αν θελήσει ο άνθρωπος «από πρωί έως εσπέρας»10 φθάνει σε μέτρα θεία. Και βέβαια ο Απόστολος Παύλος αυτό το ασκητικό φρόνημα το διατήρησε έως το τέλος της ζωής του, όπως φαίνεται και από τις Επιστολές του.
Θα σταθούμε στην συνέχεια στα στοιχεία αυτά, που αναδεικνύουν τον Απόστολο Παύλο ως Νηπτικό Πατέρα της Εκκλησίας με γνήσιο ασκητικό μοναχικό φρόνημα.
Ο ίδιος έδινε μεγάλη βαρύτητα στην υπακοή και την πνευματική εξάρτηση. Αμέσως μετά την προτροπή του Χριστού, στον δρόμο προς την Δαμασκό, πήγε στον Απόστολο Ανανία και έκανε ακριβώς ο,τι του είπε ο Χριστός και ο Ανανίας. Αφού αναχώρησε από την έρημο της Αραβίας πήγε στα Ιεροσόλυμα για να γνωριστεί και να συμβουλευθεί τους Αποστόλους11. Εξιστόρησε στον Απόστολο Πέτρο πως διήγε και έμεινε μαζί του δεκαπέντε ημέρες. Επίσης συνομιλούσε και συμβουλευόταν τον Αδελφόθεο Ιάκωβο αυτές τις ημέρες12. Αλλά και μετά τις μεγάλες περιοδείες του πήγαινε πάλι στα Ιεροσόλυμα και ενημέρωνε τους «προκρίτους των Αποστόλων», αναφερόταν δηλαδή σε αυτούς για την αποστολική του δραστηριότητα, τον ευαγγελισμό των εθνών, εμφορούμενος από το πνεύμα της εν Χριστώ εξαρτήσεως και ταπεινώσεως, όπως έλεγε ο ίδιος, «μήπως εις κενόν τρέχω η έδραμον»13. Γι’ αυτό και συστήνει μέσω των επιστολών του στους μαθητές του να αιχμαλωτίζουν «παν νόημα εις την υπακοήν του Χριστού»14. Να υπακούουν και να πείθονται στους ηγουμένους των, γιατί αυτοί αγρυπνούν για τις ψυχές τους και αυτοί θα αποδώσουν λόγο. Για αυτό η υπακοή σε αυτούς θα πρέπει να γίνεται «μετά χαράς», ώστε και αυτοί «μετά χαράς» να αναλαμβάνουν το βάρος της πνευματικής πατρότητος και να μην στενάζουν, να μην στενοχωρούνται, γιατί διαφορετικά δεν συμφέρει αυτό στα πνευματικά τέκνα, «αλυσιτελές γαρ υμίν τούτο»15.
1.Βλ. Βασιλείου Ιωαννίδη, Ο μυστικισμός του Αποστόλου Παύλου, Αθήναι 21957, σ. 33-35. Μία καλή μελέτη όπου φαίνεται η ασκητικότητα του Αποστόλου Παύλου είναι αυτή του Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου, Ησυχία και θεοπτία στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, Ναύπακτος 2011. 2.Βλ. Γαλ. 1,14. 3.Βλ. Πραξ. 9,4-20. 4.Πραξ. 9,15. 5.Βλ. Γαλ. 1,17. 6.Βλ. Πραξ. 9,17. 7.Βλ. Μεγάλου Βασιλείου, Επιστολὴ 2, Γρηγορίω, PG 32, 228ΑΒ. 8.«Νους μεν γαρ μη σκεδαννύμενος επί τα έξω, μηδέ υπό των αισθητηρίων επί τον κόσμον διαχεόμενος, επάνεισι μεν προς εαυτόν, δι’ εαυτού δε προς την περί Θεού έννοιαν αναβαίνει». Μεγάλου Βασιλείου, Επιστολὴ 2, Γρηγορίω, PG 32, 228BC. 9.Πραξ. 1,1. 10.Αποφθέγματα, Αββά Αλωνίου 3, PG 65, 133AB. 11.Βλ. Πραξ. 9,26-30. 12.Βλ. Γαλ. 1,18-19. 13.Βλ. Γαλ. 2,2. 14.Β Κορ. 10,5. 15.Βλ. Εβρ. 13,17.
Ο Γάλλος διανοούμενος και συγγραφέας Νικόλαος Ρενέ Ενί.
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Συνέντευξη του γάλλου, διανοούμενου και συγγραφέα, Νικόλαου Ρενέ Ενί (1935-2022) στον δημοσιογράφο και συγγραφέα Τάσο Μιχαλά από το βιβλίο του «Άθως. Όρος Άγιο πολιτεία ανθρώπινη», Αθήνα 1981. Η συνέντευξη μεταδόθηκε στην εκπομπή «Σφυγμοί της εποχής» της ΕΡΤ, στις 18 Νοεμβρίου 1980, ενώ αναδημοσιεύτηκε και στην περιοδική έκδοση της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους ο «Όσιος Γρηγόριος», περίοδος β’, τεύχος 6.
Τάσος Μιχαλάς: Τι ήταν εκείνο που σας έκανε να αναζητήσετε και να βρείτε το δρόμο προς την Ορθοδοξία; Πώς έτσι και βαφτιστήκατε ορθόδοξος; Ποιος είναι ο μοχλός αυτής της αλλαγής; Νικόλαος Ρενέ Ενί: Ο δρόμος ανήκει στο Θεό. Είναι ο Θεός. Μπορούμε όμως να προσδιορίσουμε μερικά σημεία. Είχα πάει στην Πάτμο. Αλλά γιατί πήγα στην Πάτμο; Επειδή πήγα στον Άθωνα. Και γιατί πήγα στον Άθωνα; Δεν ξέρω ακριβώς… Στο Άγιο Όρος συνάντησα πολλούς μοναχούς. Μάλιστα ένας, ο ιερομόναχος Συμεών της Μονής Γρηγορίου, αργότερα έγινε στενός φίλος μου. Γιατί όλα αυτά; Ίσως επειδή έτυχε να γνωρίσω πριν είκοσι πέντε χρόνια την Ελλάδα. Και γιατί όλες αυτές οι εμπειρίες δυνάμωσαν μέσα μου τόσο πολύ; Ε, αυτό δεν το ξέρω… Ήταν τόσο δυνατές εμπειρίες που δεν μπορώ να τις εξηγήσω. Έχω γνωρίσει και την Αμερική, όμως τούτο ‘δω ήταν κάτι άλλο. Η Ορθοδοξία είναι ο πραγματικός κόσμος. Η Ορθοδοξία είναι το νόημα του κόσμου. Μέσα στον κόσμο ένιωθα τόσο κενός. Γι’ αυτό και στα έργα μου υπάρχει για τον κόσμο πάντα μια ειρωνεία. Μια ειρωνεία που έχει εξήγηση και που δεν είναι άλλη από το ότι ο κόσμος στα μάτια μου έδειχνε δίχως νόημα και σκοπό.
Ήταν μήπως αυτό μια κάποια επίδραση από τον κόσμο των ιδεών και των φιλοσοφικών αντιλήψεων του Ζαν Πωλ Σαρτρ; Ο δρόμος του Σαρτρ αυτοαποκαλείται «δρόμος της ελευθερίας». Όμως, ποιος δεν το ξέρει; Η ελευθερία στη Δύση δεν είναι τίποτα άλλο από το να κάνεις ότι σ’ αρέσει. Ό,τι πάει στα μέτρα σου. Γι’ αυτό κι ο καθένας κλείνεται σπίτι του, περιορίζεται μέσα στον εαυτό του. Κάνει ότι θέλει. Εδώ, έχουμε ένα συμβολισμό, αλλά με πραγματικές επιπτώσεις.
Πιστεύετε πως η ελευθερία στην Ορθοδοξία είναι κάτι διαφορετικό; Το ότι ο Σαρτρ μιλάει για την ελευθερία αυτό το ‘κανε γιατί προηγουμένως είχε τονίσει πως δεν υπάρχει Θεός και ότι δεν πιστεύει. Αυτό που ξέρω είναι ότι η πραγματική αίσθηση της ελευθερίας παρέχεται μόνο μέσα στην Πίστη. Με δυο λόγια: Όλα αυτά μου φαίνονται διανοουμενίστικες κουταμάρες σε σχέση με το σώμα μου που είναι πλασμένο κατ’ εικόνα Θεού. Όλα αυτά που συζητάμε τούτη ‘δω τη στιγμή, τα βλέπω θεωρητικά και διανοουμενίστικα αν τα συγκρίνω με την αίσθηση της ελευθερίας που σου δίνει η συντριβή, η σιγή κι η μετάνοια μπροστά στο μυστήριο της Θείας Λειτουργίας που είναι η εστία του φωσφορικού κάλλους.
Μήπως συμβαίνει και με σας το ίδιο που γίνεται με πολλούς ξένους οι όποιοι στην Ορθόδοξη Λειτουργία βρίσκουν μια συναισθηματική ικανοποίηση και τίποτε πάρα πέρα; Όχι, καθόλου. Έχω ζήσει στο παρελθόν πολλές Λειτουργίες που μέσα τους είχαν αυτόν τον συναισθηματισμό που λέτε. Παλιά είχα δουλέψει στη Ρώμη και είδα όλες τις πομπές της Λειτουργίας των άλλων Δογμάτων. Πιστεύω πως η Ορθόδοξη Λειτουργία είναι το κάτι άλλο. Είναι αληθινή Λειτουργία που και αν ακόμα τη δεις συναισθηματικά, η ίδια σε ελκύει στο πλήρωμα του κάλλους και της ελευθερίας. Κι αυτό γίνεται επειδή η Ορθόδοξη Λειτουργία από τη φύση της ανταποκρίνεται και εκφράζει το αληθινό Δόγμα. Το Δόγμα της Αγίας Τριάδας, δηλαδή το ορθόδοξο Δόγμα. Μέσα σ’ αυτή τη Λειτουργία μέσα στην Εκκλησία δηλαδή υπάρχει και μια προβληματική που τη χρησιμοποιεί και ο Σαρτρ. Είναι ο λαός. Μόνο, με μια βασική διαφορά, την εξής: Ο λαός του Ζαν Πωλ Σαρτρ δεν είναι τίποτε άλλο παρά μάζα, ενώ ο λαός της Εκκλησίας είναι ο λαός του Θεού.
Απ’ ότι ξέρω στα έργα και τα βιβλία σας εκπροσωπείτε ιδέες απόλυτα συγγενείς με τις ιδέες του Σαρτρ. Έτσι δεν είναι; Το πρώτο μου βιβλίο με τίτλο η «Δόξα του αλήτη» βρήκε μεγάλη απήχηση στη Γαλλία και υποστηρίχθηκε πολύ από την ομάδα του Σαρτρ και της Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Αλλά το ίδιο έργο είναι μια αποτυχία της υπαρξιακής εμπειρίας γιατί ο αλήτης στο τέλος τινάζει με μια σφαίρα τα μυαλά του στον αέρα. Στο έργο μου «Ευγένεια Κοπρώνυμος» περιγράφω τους ανθρώπους που ζουν χωρίς πίστη. Τους ανθρώπους που τελικά παγιδεύονται στα αδιέξοδα τους και στις παραπλανήσεις της ψεύτικης ελευθερίας τους. Το έργο αυτό είναι θεατρικό, το ‘γραψα το 1960 στην Ελλάδα και δημοσιεύτηκε το 1970. Παίχτηκε στη Γαλλία, Ιαπωνία, Αυστρία και Γερμανία. Εκεί, περιγράφω τον Πάπα που ξέχασε να κάνει ακόμα και το σταυρό του. Μια κοπελίτσα έρχεται από κάποια μακρινή χώρα, ψάχνει και αναζητάει (την πίστη, φτάνει στον Πάπα και τον ρωτάει να της πει πως γίνεται το σημείο του σταυρού, μα εκείνος το ‘χει ξεχάσει. Ο Πάπας θα πει στην κοπέλα: «Ουφ! Αυτά είναι παλιά πράγματα. Είναι λεπτομέρειες του χριστιανικού ανθρωπισμού που έχουν ξεπεραστεί πια από τον νέο μας υπαρξιακό ουμανισμό». Τελικά η κοπέλα ψάχνοντας θα ανακαλύψει μόνη της το σημείο του Σταυρού, θα μάθει το «Πάτερ ημών» που στη συνέχεια τα διδάσκει και στον Πάπα. Ο Πάπας στη συνέχεια πεθαίνει και διαλύεται σαν το σκουλήκι. Από εκεί, ακριβώς, πήρε και το έργο το όνομα «Κοπρώνυμος». Είναι η κοινωνία που ζει μέσα στην κοπριά της. Η «Ευγένεια Κοπρώνυμος» δεν είναι άλλος από τον περήφανο και μεθυσμένο Δυτικό Πολιτισμό που η τέχνη του ξερνάει αδιάκοπα αυτή την κοπριά στην οποία τελικά ο πολιτισμός αυτός πνίγεται και χάνεται. Είναι μια κοπριά ηθική, αλλά φυσική. Στο έργο, λοιπόν, αυτό όλοι στο τέλος πεθαίνουν και εξαφανίζονται, εκτός από την μικρή την κοπέλα που παίρνει το δρόμο για να βρεθεί στη «χώρα του λαού» όπως την ονομάζω. Το έργο είχε μεγάλη απήχηση. Η Σιμόν Ντε Μπωβουάρ έκανε μια εκτενή κριτική, ενώ η ιντελιγκέντσια της Δύσης νόμισε πως η «χώρα του λαού» δεν ήταν άλλη από την Κίνα του Μάο. Εγώ τότε δεν ήμουν ορθόδοξος αλλά όταν έγραφα το έργο είχα υπόψη μου τους λαούς των ορθοδόξων χωρών που δεν αποτελούν μάζες.
Πώς βλέπετε σήμερα, σαν ορθόδοξος, τις οντολογικές απόψεις και τις ιδέες του Σαρτρ; Απλούστατα, σαν ιδέες. Ξέρετε δεν μπορώ μεμονωμένα να αναλύσω τις ιδέες του Σαρτρ. Ο Σαρτρ είναι ένα μέρος πολλών πραγμάτων. Ένα μέρος ενός σωρού από σκουπίδια που μουχλιάζει, αφρίζει και διαλύεται μέσα στον σκουπιδοτενεκέ. Η δημοσιογραφική ορολογία της Δύσης με κατατάσσει και θα με κατατάσσει ίσως για πάντα, στους αριστερούς συγγραφείς. Ίσως και τώρα που έγινα Ορθόδοξος Χριστιανός. Αλλά για μένα όλα αυτά δεν είναι παρά ιδέες, μούχλα, αφρός ενός σωρού από σκουπίδια που διαλύεται. Είναι ο κόσμος της ανελευθερίας.
Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια; Πώς σκέφτεστε να δουλέψετε τώρα που θα ξαναγυρίσετε στη Γαλλία; Δεν είμαι θεολόγος, όμως η εμπειρία μου από την Ορθοδοξία βρίσκεται πολύ πέρα από τα λόγια, εκεί όπου υπάρχει ένα πρόσωπο: το πρόσωπο του ανθρώπου. Το πρόσωπο του Θεού. Η εικόνα. Όλη η ελευθερία εκεί βρίσκεται.
Στις 10 Ιουνίου 2022 σε ηλικία 93 ετών αναχώρησε για το Ουράνιο Θυσιαστήριο ο Μητροπολίτης Πισιδίας κυρός Σωτήριος (Τράμπας) ο σοφός Ιεράρχης με το γνήσιο οικουμενικό και εκκλησιαστικό φρόνημα. «Ανεπαύθη εκ των κόπων αυτού ο πρύτανης των εν ζωή Ιεραποστόλων, ο χαλκέντερος εργάτης του Αμπελώνος του Κυρίου, ο οποίος αναλώθηκε στο έργο του ευαγγελισμού των ανθρώπων «εκ νεότητος αυτού» και μέχρι της τελευταίας αναπνοής του στην Ελλάδα, στην Κορέα και στην Μ. Ασία». Ο μακαριστός ήταν ο πρώτος ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ της μητρόπολης Κορέας και καταγόταν από την Άρτα.
Υπάρχουν κάποιοι που δεν κουράζονται να χτίζουν με τον ίδιο ζήλο που κάποιοι άλλοι γκρεμίζουν. Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πισιδίας κ. Σωτήριος ανήκει σε αυτούς που έχτιζαν ακούραστοι.
Από πρωτοσύγκελος με έξοχα διοικητικά προσόντα της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών επί Αρχιεπισκοπίας του Ιερωνύμου Α΄, με δική του αίτηση προς το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανέλαβε την ευθύνη του ιεραποστολικού κλιμακίου της Κορέας. Εκεί έθεσε τις βάσεις για ένα ελπιδοφόρο μέλλον της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Άπω Ανατολή και ιδιαίτερα στην Κορέα. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον ανύψωσε στο επισκοπικό αξίωμα και αργότερα τον κατέστησε επίσκοπο όχι μόνον της Κορέας αλλά και της Ιαπωνίας. Η προαγωγή του σε Μητροπολίτη Πισιδίας, μετά την παραίτησή του από τη Μητρόπολη Κορέας, δεν τον άφησε ανενεργό. Δέχθηκε το “δώρο” του τίτλου της Μητροπόλεως Πισιδίας προσφέροντας το δικό του “αντίδωρο”. Έσκυψε στην ιστορία των επισκοπών που ανήκουν στη δικαιοδοσία του και προσπάθησε να δώσει στους πιστούς μια ανταύγεια της δόξας των περασμένων εθνικών και θρησκευτικών μεγαλείων της μικρασιατικής γης και ζωντανεύει στη μνήμη μας τις χαμένες πατρίδες και τις αλησμόνητες δόξες της Ορθοδοξίας για αιώνες.
Ο γράφων είχε την τιμή και την ευλογία να γνωρίζει τον μακαριστό Μητροπολίτη με τον οποίο αρκετές φορές συζήτησε θέματα που αφορούσαν την Ορθόδοξη Ιεραποστολή στην Άπω Ανατολή και την Ινδονησία καθώς και για το φαινόμενο του κρυπτοχριστιανισμού σήμερα στην Μικρά Ασία. Υποκλινόμαστε στο τεράστιο ιεραποστολικό έργο του μακαριστού Μητροπολίτη Πισιδίας κυρού Σωτήριου και ως ελάχιστο φόρο τιμής προσφέρουμε το σύντομο αυτό αφιέρωμα. Σημειώνουμε ότι ο μοναδικός επίσημος Αρτινός φορέας που βράβευσε τον μακαριστό Ιεράρχη για το έργο του ήταν η Ακαδημαϊκή Εταιρεία Άρτας στις 13 Αυγούστου 2018 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου «Νικολάου Σκουφά», στο Δημοτικό Μέγαρο Κομποτίου Άρτας.
Είναι όμως λυπηρό το γεγονός ότι κανένας τοπικός φορέας (πολιτιστικός ή θεσμικός) δεν ασχολήθηκε αφιερωματικά με την προβολή του τεράστιου έργου του μακαριστού ιεραποστόλου-Μητροπολίτη κυρού Σωτηρίου. Ίσως επειδή μπροστά του αισθανόταν ανύπαρκτοι.
Σύντομα βιογραφικά στοιχεία
Ο μακαριστός Μητροπολίτης Πισιδίας κυρός Σωτήριος γεννήθηκε στην Άρτα το 1929, όπου έλαβε την εγκύκλιο και μέση εκπαίδευση. Φοίτησε στην Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1951. Χειροτονήθηκε διάκονος το 1956. Υπηρέτησε ως ιεροκήρυκας της Ι. Μητροπόλεως Μηθύμνης.
Το 1960 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και έλαβε και το οφίκκιο του Αρχιμανδρίτη. Κατά τα έτη 1965- 1968 υπηρέτησε ως στρατιωτικός ιεροκήρυκας. Στην συνέχεια διορίστηκε Πρωτοσύγκελλος της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών, μέχρι τον Δεκέμβριο 1973. Τα επόμενα δύο χρόνια υπηρέτησε ως προϊστάμενος στον Ι. Ναό Αγίας Σκέπης Παπάγου.
Τον Νοέμβριο του 1975 μετέβη οικειοθελώς στην Ν. Κορέα, όπου διορίσθηκε (με απόσπαση) προϊστάμενος του Ι. Ναού Αγίου Νικολάου Σεούλ, και Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος Άπω Ανατολής.
Εργάστηκε για την αναδιοργάνωση της εκεί Ορθόδοξης Ιεραποστολής και της Ορθόδοξης Κοινότητας και μερίμνησε για την επέκταση της Ορθόδοξης Ιεραποστολής και σε άλλες περιοχές της Ν. Κορέας.
Το 1982 διορίστηκε Διευθυντής του Θεολογικού Σεμιναρίου «Άγιος Νικόλαος» Σεούλ και το 1986 Πρόεδρος του υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου συσταθέντος ιεραποστολικού Οργανισμού «Orthodox Eastern Mission», ο οποίος δραστηριοποιήθηκε εκτός της Κορέας και σε άλλες χώρες της Ν.Α Ασίας, Χονγκ Κονγκ, Φιλιππίνες, Σινγκαπούρη, Ινδονησία και Ινδία.
Το 1993 εξελέγη Βοηθός Επίσκοπος του Μητροπολίτου Νέας Ζηλανδίας, με τον τίτλο της Επισκοπής Ζήλων.
Το 1995 διορίστηκε Προϊστάμενος του νεοσύστατου ιεραποστολικού ιδρύματος «Εξαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κορέα»
Το 1999 ανακηρύχθηκε Επίτιμος Δημότης Σεούλ, για την 25ετή υπηρεσία του στην Κορέα, και το 2000 Επίτιμος Δημότης Παπάγου, Αθηνών.
Έχει λάβει το βραβείο Ιερέως του Ιδρύματος “Γεώργη και Κατίγκως Λαιμού” και έχει βραβευθεί, επίσης, από την Ακαδημία Αθηνών με το χάλκινο μετάλλιό της.
Στις 20 Απριλίου 2004 εξελέγη Μητροπολίτης της νεοσύστατης Ιεράς Μητροπόλεως Κορέας.
Την 27η Μαΐου 2008, μετά από οικειοθελή παραίτηση από την Μητρόπολη Κορέας, η Αγία και Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου τον εξέλεξε Μητροπολίτη της Ιεράς Μητροπόλεως Πισιδίας.
Αποσπάσματα από μια συνέντευξη του μακαριστού Μητροπολίτη
ΕΡΩΤΗΣΗ. Σεβασμιότατε, πώς βρεθήκατε στην Κορέα, και πότε;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ. Ούτε εγώ, κατάλαβα ποτέ, πώς βρέθηκα στην Κορέα. Παλαιά μου επιθυμία ήταν να πάω στην Αφρική, αλλά δυστυχώς από κάποια γραφειοκρατική παράλειψη δεν το κατόρθωσα. Αργότερα, το 1974, μού έφεραν ένα γράμμα από την Κορέα, με μία φωτογραφία. Το γράμμα ήταν από τον πρόεδρο της Ορθοδόξου κοινότητος της Σεούλ που ζητούσε επειγόντως έναν ιερέα. Σέ μια φωτογραφία με κάτι παιδάκια με κορεάτικες στολές, μπροστά στον Ναό του αγίου Νικολάου στην Σεούλ μού σημείωναν, ότι χωρίς ιερέα ένοιωθαν σαν ορφανοί.
Συγκινήθηκα, δάκρυσα και το πήρα απόφαση. Την άλλη μέρα υπέβαλλα τα χαρτιά μου στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών, για να φύγω…
Δεν σάς κρύβω, ακόμη όταν έφθασα εκεί, μού τηλεφωνούσανε φίλοι μου στρατιωτικοί από την Αθήνα, πού είχαν υπηρετήσει στην Κορέα και ξέρανε τίς δυσκολίες. Ρωτούσαν αν είμαι στο σπίτι μου ή σέ κανένα Νοσοκομείο… Κι όμως με την δύναμη του Θεού βρίσκομαι ακόμη εκεί, 27 χρόνια από τότε…
Μερικοί νομίζουν ότι η Ιεραποστολή θέλει μία ειδικότητα. Μία γλώσσα, κάποιες προϋποθέσεις. Αυτή η διστακτικότητα είναι και η αιτία που σήμερα, στην Ασία και στην Αφρική, οι Ιεραπόστολοι είναι μετρημένοι στα δάκτυλα.
ΕΡΩΤΗΣΗ: Βρεθήκατε λοιπόν στην Σεούλ της Κορέας, το 1975. Μιλήστε μας λίγο γι΄ αυτήν την χώρα.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ. Η Κορέα, όπως γνωρίζουμε οι περισσότεροι, είναι χωρισμένη στα δύο από το 1945. Τελειώνοντας ο β΄ παγκόσμιος πόλεμος Ρώσοι και Αμερικανοί συναντήθηκαν στον 38ο παράλληλο και χώρισαν την Κορέα στα δύο ανάλογα με την σφαίρα επιρροής τους.
Τον Ιούλιο του 1950 ξέσπασε ο εμφύλιος και ακολούθησαν μεγάλες μετακινήσεις πληθυσμού. Σήμερα, η Νότια Κορέα είναι η πιο ανεπτυγμένη, με πολλά εργοστάσια αυτοκινήτων, ναυπηγεία, κλπ
Δεν προλαβαίνουμε να κάνουμε Αγιασμούς σε δεκάδες Ελληνικά πλοία που κατασκευάζονται εκεί. Υπάρχει βέβαια και η οικονομική κρίση, μια και η οικονομία της χώρας στηρίχθηκε σε Διεθνείς Τράπεζες.
ΕΡΩΤΗΣΗ. Σεβασμιότατε, νομίζετε ότι ο ερχομός του Ελληνικού εκστρατευτικού σώματος, το 1952 στην Κορέα, συνετέλεσε κάπως στην εκεί Ορθόδοξη πίστη ;
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΟΣ. Συνετέλεσε, γιατί τότε ακριβώς, μαζί με το εκστρατευτικό σώμα μετέβη σαν στρατιωτικός ιερέας ο π. Χαρίτων Συμεωνίδης και ακολούθως ένας πολύ δραστήριος και δυναμικός ιερέας ο π. Ανδρέας Χαλκιόπουλος ο οποίος μάλιστα παρέμεινε εκεί και μετά το τέλος του πολέμου. Μαζί με τον στρατό ξαναέκτισε τον παλαιό ναό, και ανασυγκρότησε την Ορθόδοξη κοινότητα στην Σεούλ.
Εγώ, πήγα μεγάλος εκεί σε ηλικία 47 χρόνων. Θυμάμαι πάντα έναν έλεγχο που δέχθηκα από κατηχούμενο πιστό που μου είπε.
— Γιατί πάτερ εσείς οι Ορθόδοξοι Έλληνες αφήσατε να περάσουν 2000 χρόνια, και μετά να έλθετε εδώ να κηρύξετε τον Χριστό και την σωτηρία μας; Γιατί τόσες χιλιάδες πρόγονοί μας να πεθάνουν στην απιστία;
Τότε αιφνιδιάστηκα και δεν μπόρεσα να απαντήσω. Αργότερα, συζητώντας το με έναν παλαιό Καθηγητή, μού είπε ότι » εμείς οι Έλληνες ζήσαμε 400 χρόνια στην σκλαβιά χάνοντας ακόμη και δικούς μας Έλληνες που εξισλαμίζονταν. Τί μπορούσαμε τότε να προσφέρουμε έξω;»
Πολύ φοβούμαι όμως, ότι και να έλεγα αυτά, ο φίλος Κορεάτης δεν θα καταλάβαινε…
Η πνευματική προσωπογραφία του μακαριστού Ιεράρχου.
Ο μακαριστός Μητροπολίτης είχε εξαιρετική θεολογική κατάρτιση, ευρυμάθεια και όραμα. Όλα αυτά μαζί με θέληση και πολλή εργασία, στερέωσαν την Εκκλησία στην Κορέα.
Αγαπούσε όλους τους λαούς της περιοχής και τους νέους ιδιαιτέρως. Πολλοί ευεργετήθηκαν με διακριτικότητα. Παρότι πολυάσχολος, μέχρι πρόσφατα, πάντοτε απαντούσε σε όλους τους αιτούντες τη στήριξή Του και την αρωγή της Εκκλησίας. Ήταν πολυγραφότατος. Τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες (Αγγλικά, Κορεατικά, Τουρκικά) προς ωφέλεια πιστών. Εβδομαδιαία συνέτασσε και απέστελλε κηρύγματα με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο σε πολλούς αποδέκτες ανά την υφήλιο.
Ο Μακαριστός Σωτήριος, υπήρξε σπουδαίος Ιεραπόστολος με πολλαπλά χαρίσματα, θεωρείτο ως ένας από τους σημαντικότερους Ιεράρχες του Οικουμενικού Θρόνου.
Είπαν και έγραψαν γι΄αυτόν
Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος
Κατά την χειροτονία του εψηφισμένου Επισκόπου Ευδοκιάδος Αμβροσίου ο οικουμενικός Πατριάρχης είπε και τα εξής:
«Δοξολογούμεν τον Δομήτορα της Εκκλησίας, διότι εχαρίσατο εις αυτήν τον άγιον Πισιδίας, τον απόστολον και ιεραπόστολον, τον θυσιαστικόν και αγαπητικόν, τον φιλάγιον και φιλάνθρωπον, τον ασκητήν και άνθρωπον της προσευχής, τον πνευματικόν πατέρα, ο οποίος είναι διά τα τέκνα αυτού ο στοργικός ποιμενάρχης, εκείνος ο οποίος γνωρίζει τας πραγματικάς ανάγκας των, βαστάζει και περιθάλπει τα ασθενήματά των. Ο Μητροπολίτης Πισιδίας Σωτήριος είναι ο ένθερμος κήρυξ του Ευαγγελίου, ο οποίος μετέφερε και μεταφέρει “ρήματα ζωής αιωνίου” (Ιωαν. στ’, 68) εις τα βάθη των ψυχών και εις τα πέρατα της οικουμένης.
Έδιδε και δίδει την μαρτυρίαν “πέρι της εν ημίν ελπίδος” κατά τον τρόπον “όχι επιθετικώς η διά διαφόρων μορφών προσηλυτισμού, αλλ’ εν αγάπη, ταπεινοφροσύνη και σεβασμώ προς την ταυτότητα εκάστου ανθρώπου και την πολιτιστικήν ιδιαιτερότητα εκάστου λαού”. Το φωτεινόν παράδειγμα του Μητροπολίτου σου να ακολουθής, να εμπνέεσαι από την πνευματικότητα και τον αποστολικόν ζήλον του και να φωτίζης τον νουν και τας καρδίας των ανθρώπων, των νέων και εν ηλικία, καλλιεργών εις αυτούς τον ένθεον πόθον της αιωνιότητος”
Η Μητρόπολη Κορέας. (με αφορμή την κοίμηση του Μητροπολίτου κυρού Σωτηρίου).
Ο αείμνηστος Ιεράρχης ήταν ανεξίκακος, αφιλοχρήματος, πράος, ειρηνοποιός, τολμηρός και θαρραλέος σε ιεραποστολικά «ανοίγματα», χωρίς να υπολογίζει ποτέ το προσωπικό του κόστος.
Λόγω της αγάπης και της συγκατάβασης, της προσαρμοστικότητας και της ταπεινοφροσύνης του έγινε ο πνευματικός Πατέρας αμέτρητων Ελλήνων, Κορεατών, Ρώσων, Ουκρανών, Λευκορώσων και λοιπών σλαβοφώνων.
Ένας νέος άγιος από σήμερα βρίσκεται στην Ουράνια Πατρίδα για να μεσιτεύει εκτενώς για όλους μας.
Ατενίζοντας πρόσωπο προς πρόσωπο τον Σωτήρα Χριστό και ζώντας αντάμα με το πρότυπό του τον Απόστολο των Εθνών μπορεί να επαναλάβει την παύλεια ομολογία: «τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα· λοιπόν απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος…» (2 Τιμ. 4:7-8)
Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας
Ο εκδημήσας Ιεράρχης διεκρίνετο διά τη σοβαρότητα, την ακεραιότητα, την αυταπάρνηση, τη συνέπεια και την αποτελεσματικότητα εις οιαδήποτε εκκλησιαστική αποστολή είχε αναλάβει.
«Όλα για τη δόξα του Χριστού, να το μεγάλο σύνθημά σου. Όλα για τη δόξα του Χριστού, απ’ τα πρώτα χρόνια ως τα στερνά σου».
Ο γνωστός αυτός στίχος του Βερίτη, που εμπνέεται από τον Απ. Παύλο και αναφέρεται εις τον π. Ευσέβιο Ματθόπουλο, συνοψίζει και την πορεία του μακαριστού Μητροπολίτου Σωτηρίου.
Η προσφορά του εις την εσωτερική και εξωτερική ιεραποστολή υπήρξε πολύκαρπη. Ακτινοβολούσε τις δωρεές του Αγίου Πνεύματος, ελκύοντας αναρίθμητες ψυχές εις την ολόφωτη βασιλεία του Θεού της Αγάπης.
Είθε το παράδειγμά του να εμπνέη και να καθοδηγή τις νεώτερες γενεές των ορθοδόξων κληρικών εις τους διαφόρους τομείς όπου διακονούν.
Ο Μητροπολίτης Μάνης
Ο αοίδιμος υπήρξε ικανότατος ποιμήν των λογικών προβάτων που ο Κύριος του ενεπιστεύθη και ακατάβλητος ιεραποστολικός ανήρ της Εκκλησίας. Η προσφορά του ήταν λίαν καρποφόρος στην Ελλάδα, στην Κορέα, στην Πισιδία.
Κυρίως το όνομά του ταυτίστηκε με την Ιεραποστολή στην Άπω Ανατολή. Εκεί «αφήκε και τα οστά του». Αυτό και το έλεγε: «Θέλω να αποθάνω στη Κορέα». Να σκεφθούμε το γεγονός: Έφυγε από την Ελλάδα και «εξήλθε κηρύξαι Χριστόν» μακρυά στην άλλη άκρη της γης.
Αλλά το υπέροχο στόλισμα του κεκοιμημένου Ιεράρχου ήταν το ήθος του. Κεκοσμημένος θείες αρετές έλαμπε «εν πάσι» και τω όντι δυνάμεθα να είπωμε ότι ο Πισιδίας Σωτήριος ήταν και είναι αγιασμένη μορφή της Εκκλησίας μας. Αιωνία του η μνήμη.
Πρακτορείο εκκλησιαστικών ειδήσεων Ρομφαία. (με αφορμή την κοίμησή του)
Ο έμφορτος αγαθών έργων, ο προσηνής, καταδεκτικός, προσφιλής, αλλά και αφοσιωμένος και ταπεινός εργάτης του αμπελώνος του Χριστού, ο μέγας ιεραπόστολος Ιεράρχης, που για μισό περίπου αιώνα ταξίδευε μεταξύ ηπείρων και θαλασσών για να λειτουργεί τα επίγεια θυσιαστήρια, να αγιάζονται οι άνθρωποι και να δοξάζεται το όνομα του Κυρίου στην οικουμένη, αναχώρησε για το αιώνιο ταξίδι, όπου θα συναντήσει τον Κύριο της Δόξης στο άγιο και υπερουράνιο και νοερό θυσιαστήριο και θα απολαύσει τους κόπους της θυσιαστικής αγάπης του υπέρ της Εκκλησίας του Χριστού.
ΜΕΡΟΣ Β
Προσεγγίζοντας το Ιεραποστολικό Έργο του μακαριστού Ιεράρχου
Οι ιεραποστολικές πρωτοβουλίες.
Μεταφράσεις κειμένων και κατήχηση
Ο αρχιμ. Σωτήριος πολύ νωρίς διαπίστωσε ότι τα κείμενα της θείας Λειτουργίας και των ακολουθιών ήταν ακατανόητα για τα μέλη της κοινότητας, τα οποία όμως ζητούσαν να γνωρίσουν το περιεχόμενό τους, ώστε να προσλάβουν την ορθόδοξη διδασκαλία και να στερεωθούν στην πίστη. Το μεταφραστικό έργο ξεκίνησε σε συνεργασία με τον ελληνομαθή ορθόδοξο Κορεάτη Σάββα Lee In-soo με πρώτο μέλημα τη μετάφραση της θείας Λειτουργίας του Ιωάννου Χρυσοστόμου (πρώτη έκδοση 1978), των άλλων ιερών Μυστήριων και όλων των βασικών ιερών ακολουθιών. Η μεταφραστική προσπάθεια ενισχύθηκε αργότερα από τη φιλόλογο Μαγδαληνή Ma Eun-young και τον σύζυγό της καθηγητή της Ελληνικής Γλωσσολογίας Άγγελου Yu Jae-won οι οποίοι συμμετείχαν στην επεξεργασία μιας νέας βελτιωμένης μετάφρασης της θείας Λειτουργίας. Αργότερα, η Μαγδαληνή Ma προχώρησε στη μετάφραση και των ευχών της θείας Λειτουργίας του Μ. Βασιλείου και άλλων λειτουργικών κειμένων. Οι καρποί αυτής της μεταφραστικής και εκδοτικής προσπάθειας μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80 είναι οι εξής
Θεία Λειτουργία – «Η θεία Λειτουργία του Ιωάννου Χρυσοστόμου με φωτογραφίες και ερμηνευτικά σχόλια. Η θεία Λειτουργία του Ιω. Χρυσοστόμου εκδόθηκε σε τυπωμένο βιβλίο μικρού σχήματος (12x17cm, 133 σελίδες) τον Νοέμβριο του 1978, με την οικονομική βοήθεια του Επισκόπου Ανδρούσης (νυν Αρχιεπισκόπου Αλβανίας) Αναστασίου Γιαννουλάτου και του Ιεραποστολικού Συλλόγου «Πορευθέντες». Σε αυτήν την έκδοση, περιλαμβάνεται η τελετή της Προσκομιδής και η θεία Λειτουργία του Ιω. Χρυσοστόμου με φωτογραφίες και ερμηνευτικά σχόλια. Είναι η πρώτη και πλήρης μετάφραση της θείας Λειτουργίας στη σύγχρονη κορεατική γλώσσα. – «Οι θείες Λειτουργίες του Ιωάννου Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου (1983) Ιερά Μυστήρια – «Τα Μυστήρια των Αγ. Βαπτίσματος και Χρίσματος (1978) – «Το Μυστήριο της Εξομολόγησης (1978) – «Το Μυστήριο του Γάμου (1978) – «Το Μυστήριο του Αγ. Ευχελαίου (1979) Ιερές ακολουθίες
Οι ακολουθίες της Μ. Τεσσαρακοστής (1982) που περιέχουν τη «Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων ,το «Μέγα Απόδειπνο και τον «Ακάθιστο Ύμνο ». – «Η νεκρώσιμη ακολουθία και η ακολουθία των μνημοσύνων (1982) – «Ο όρθρος (Κυριακής, εορτής, καθημερινής, Σαββάτου και της Μ. Τεσσαρακοστής) (1983) – «Ο εσπερινός (Ο Μεγ. Εσπερινός, η Αρτοκλασία, ο Μικρός Εσπερινός) (1983) – «Μεγάλη Εβδομάδα » (1983) – «Το Πεντηκοστάριον » (1983) – «Το Μικρόν Ευχολόγιον » (1984)
Στο μεταφραστικό έργο καταβλήθηκε επίπονη προσπάθεια να αποδοθεί με ακρίβεια το πνεύμα της ορθόδοξης διδασκαλίας στη σύγχρονη κορεατική γλώσσα και λαμβάνοντας υπόψη τον πολιτισμό των Κορεατών να μη γίνει μία απλή μόνο μεταγλώττιση των ευχών από τα πρωτότυπα ελληνικά κείμενα στα κορεατικά. Εκτός από τις γλωσσικές δυσκολίες, έπρεπε να αντιμετωπίσουν τη λογική, τη νοοτροπία, την ψυχολογία και την παράδοση των Κορεατών που είναι εντελώς διαφορετική από την ελληνική. Ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα αφορά στο Μικρό Ευχολόγιο, στο οποίο εκτός από τις βασικές ευχές που μεταφράστηκαν από ελληνικό προστέθηκαν και μερικές καινούργιες ευχές που έχουν στενή σχέση με τη ζωή των Κορεατών: 1. Η «Ευχή για το αλάτι του Κιμτσί», η οποία διαμορφώθηκε με πρότυπο την «Εὐχὴ εἰς εὐλογῆσαι ἅλας» από το ελληνικό Ευχολόγιο. Πρόκειται για ευχή που αναφέρεται στο αλάτι του Κιμτσί, μιας σημαντικής κορεατικής διατροφής, η οποία παρασκευάζεται με ειδική διαδικασία.
2. Η «Ευχή για την εξηκοστή επέτειο γενεθλίων», η οποία αποτελεί καινοτομία και απαντάται μόνο στο ορθόδοξο κορεατικό Ευχολόγιο. Παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στα γενέθλια, στην Κορέα κατά παράδοση έχουν μεγάλη βαρύτητα και ειδικότερα, η 60η επέτειος, η οποία εορτάζεται πανηγυρικά. Οι ενέργειες αυτές έγιναν με ενθουσιασμό αποδεκτές από το ποίμνιο.
Μελοποίηση εκκλησιαστικών ύμνων Κατά τη δεκαετία του ’70, η χορωδία του Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Σεούλ ήταν μεικτή και ακολουθούσε τη ρωσική εκκλησιαστική παράδοση με χοράρχη τον Κορεάτη Ιάκωβο Lee Sung-eui , ο οποίος είχε βαπτιστεί από τους πρώτους Ρώσους ιεραποστόλους και έμαθε τη μουσική εξ ακοής. Όταν ο ίδιος μετανάστευσε στην Αμερική, η χορωδία έμεινε χωρίς τον χοράρχη και τότε ο αρχιμ. Σωτήριος χρειάστηκε να εισηγηθεί στην εκκλησιαστική κοινότητα να προσκληθεί η τεταρτοετής φοιτήτρια της μουσικολογίας στο Πανεπιστήμιο Sungsin Άντζελα Yeon Young-jin για να καλυφθούν οι ανάγκες και κυρίως να μελοποιηθούν οι ύμνοι που εν τω μεταξύ είχαν μεταφραστεί. Η προσφορά της ήταν σημαντική, χωρίς όμως να μπορέσει να ανταποκριθεί στις αυξημένες ανάγκες ή ακόμη να ξεπεράσει τη δυσκολία για τη μελοποίηση των ύμνων στην κορεατικά, εφόσον δεν ήξερε βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική. Το κενό αυτό κάλυψε ο αρχιμανδρίτης Γεώργιος Στέφας, φίλος του αρχιμ. Σωτηρίου από τα φοιτητικά του χρόνια, ο οποίος με δικά του έξοδα επισκέφτηκε πολλές φορές την Κορέα και παρέμεινε για μεγάλα διαστήματα, προκειμένου να προωθήσει τη μελοποίηση των ύμνων. Ο αρχιμ. Γεώργιος, άριστος γνώστης της βυζαντινής και ευρωπαϊκής μουσικής, μετέγραφε τη βυζαντινή μουσική στην ευρωπαϊκή σημειογραφία και η Άντζελα δίδασκε τους ύμνους στα μέλη της χορωδίας. Η μελοποίηση των ύμνων της «Παράκλησης στην Παναγία» έγινε από την Αικατερίνη Κομίνη, Καθηγήτρια Ωδείου Αθηνών.
Δημιουργία Εκδοτικού Οίκου
Εκτός από τις μεταφράσεις για τις οποίες ήδη έχει γίνει λόγος, σημαντική ήταν η ίδρυση του εκδοτικού οίκου υπό την επωνυμία «Korean Orthodox Editions » το 1997, τον οποίο διεύθυνε επί μια δεκαετία ο π. Αντώνιος Woo, έμπειρος τυπογράφος. Στο διάστημα αυτό συνεχίστηκαν οι προσπάθειες για να βελτιωθούν οι μεταφράσεις των λειτουργικών κειμένων και ύμνων και να εκδοθούν αναθεωρημένες εκδόσεις. Η ενέργεια αυτή ήταν απαραίτητη, διότι στην πράξη είχε αποδειχθεί ότι η απόδοση των λειτουργικών κειμένων παρουσίαζε ελλείψεις, το γεγονός αυτό επισήμαναν οι Κορεάτες που γνώριζαν καλύτερα την ελληνική γλώσσα, αλλά και η διαρκής εξέλιξη της κορεατικής. Συγχρόνως ο εκδοτικός οίκος επιδόθηκε σε μεταφράσεις βιβλίων με περιεχόμενο την πατερική θεολογία, τη θεολογία της εικόνας, λειτουργικά θέματα, κείμενα πνευματικής οικοδομής, βίους αγίων κ.λπ., τα οποία απευθύνονται σε ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, εκτός από τα λειτουργικά βιβλία.
Κατηχητικό έργο Το κατηχητικό έργο αποτέλεσε εξίσου πρωταρχική φροντίδα του νέου ιεραποστόλου, διότι μέχρι τότε δεν υπήρχε συστηματική κατηχητική εκπαίδευση. Οι λιγοστοί ορθόδοξοι Κορεάτες δεν καταλάβαιναν τα δρώμενα μέσα στη λατρεία, αγνοούσαν τον βίο των αγίων και πολύ περισσότερα τα θεμελιώδη της πίστεως. Η πρώτη αντίδραση ήταν τα σχετικά κηρύγματα στη διάρκεια της θείας Λειτουργίας και η διανομή κάθε Κυριακή ενός φυλλαδίου (Τσουμπό) με ανάλυση των αναγνωσμάτων της Κυριακής, πληροφορίες για τους εορταζομένους αγίους κάθε εβδομάδας. Μετά την τέλεση της θείας Λειτουργίας, το εκκλησίασμα παρακολουθούσε κατηχητικά μαθήματα με στόχο την πνευματική οικοδομή. Καθιερώθηκαν κύκλοι μελέτης Αγίας Γραφής, και οργανώθηκαν διάφορες δραστηριότητες για τους νέους, ανοιχτές και για μη χριστιανούς. Για τους κατηχούμενους, υπήρχε ειδικό πρόγραμμα εμπλουτισμένο με οπτικοακουστικό υλικό και ενδιαφέρουσες συζητήσεις, όπου οι ενδιαφερόμενοι που προέρχονταν από ποικίλες πολιτιστικές και θρησκευτικές καταβολές υπέβαλαν σωρεία ερωτήσεων για να πάρουν απαντήσεις στις πολλές απορίες τους. Όσοι ήταν έτοιμοι βαπτίζονταν ομαδικά, όπως στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Καρπός της επίπονης αυτής προσπάθειας το έτος 1976 ήταν η αύξηση της κοινότητας με 57 νέα μέλη. Συστηματικά κατηχητικά μαθήματα οργανώθηκαν και για τους εφήβους, όπως επίσης άρχισε να λειτουργεί φροντιστήριο για την κατάρτιση των υποψηφίων κατηχητών, για την καλύτερη προετοιμασία των οποίων άρχισε η συγγραφή των πρώτων κατηχητικών βοηθημάτων. Το 1976, χάρη στις δωρεές των ορθόδοξων από το εξωτερικό, η κοινότητα αγόρασε ένα μεγάλο αγροτεμάχιο στην περιοχή Καπιόνγκ (Gapyeong), χιλιόμετρα βορειοανατολικά από τη Σεούλ, όπου ξεκίνησε η πρώτη θερινή κατασκήνωση, όπου πολλοί νέοι απέκτησαν προσωπική εμπειρία της χριστιανικής ζωής, διδάχθηκαν για τη ζωή των αγίων και μέσα σε ένα όμορφο φυσικό περιβάλλον δημιούργησαν φίλους με άλλους συνομήλικούς τους. Εκτός από τις κατασκηνώσεις, οργανώνονταν και άλλες ποιμαντικές διήμερες και τριήμερες εκδηλώσεις στον περίβολο του ναού για παιδιά, νέους και ενήλικες, με στόχο την πνευματική οικοδομή και την ανάπτυξη της φιλίας μεταξύ των μελών της κοινότητας. Αξιοσημείωτο είναι ότι υπήρχαν ευκαιρίες και για μη ορθόδοξα παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας, τα οποία στον ίδιο υπαίθριο χώρο του ναού ανέπτυσσαν διάφορες ευχάριστες δραστηριότητες και ο αρχιμ. Σωτήριος είχε την ευκαιρία να τους μιλήσει για τον Αληθινό Θεό.
Ίδρυση κοινοτήτων και ανεγέρσεις ναών σε άλλες πόλειςΗ Μητρόπολη σήμερα, χάρη στις άοκνες προσπάθειες του Μητροπολίτη Σωτηρίου είναι οργανωμένη σε 7 εκκλησιαστικές κοινότητες, με συνολικά 25 ναούς και παρεκκλήσια και 9 ιερείς και 2 διακόνους, οι οποίοι προσπαθούν να καλύψουν τις ανάγκες όλων των πιστών:
Νότια Κορέα
1. Σεούλ (Seoul) με τον καθεδρικό ναό Αγίου Νικολάου Mapo-gu, Seoul (με παρεκκλήσιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου) με 1 ιερέα και 1 διάκονο, και τον κοιμητηριακό ναό της Αναστάσεως του Χριστού Yongmi-ri, Seoul,
2. Πουσάν (Pusan) με τον ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Chung-gu, Pusan (με παρεκκλήσια του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Στυλιανού) με 1 ιερέα,
3. Ιντσόν (Incheon) με τον ναό του Αγίου Παύλου Nam dong-ku, Incheon (με παρεκκλήσια του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου) με 1 ιερέα,
4. Τσόντζου (Jeonju) με τον ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Jeonju (με παρεκκλήσια του Αγίου Ευθυμίου, του Αγίου Νεκταρίου και του Αρχαγγέλου Μιχαήλ) με 1 ιερέα,
5. Πάλανγκ-λι (Palang-ri) με τον ναό του Αγίου Ανδρέου Yang-gu gun, Palang-ri (με παρεκκλήσια της Αγίας Αικατερίνης του Σινά και του Αγίου Στυλιανού) με 1 ιερέα,
6. Τσούντσον (Chuncheon) με τον ναό του Αγίου Βόριδος Seo-myeon, Chuncheon με 1 ιερέα, και
7. Ουλσάν (Ulsan) με τον ναό του Αγίου Διονυσίου Αιγίνης Dong-ku, Ulsan με 1 ιερέα και 1 διάκονο.
Παρεκκλήσια
1. Αγίου Μαξίμου του Γραικού Mapo-gu, Seoul και Αγίου Γεωργίου Pousan με 1 ιερέα, για την εξυπηρέτηση των σλαβόφωνων ορθοδόξων και
2. Αγίας Άννης Wanju-gun, Jeonbuk με 1 ιερέα, για τους σπουδαστές των Εκπαιδευτηρίων «Ορθόδοξος Πίστις»
Η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Καπιόνγκ
Στη δεκαετία του ’80 στην περιοχή Καπιόνγκ, όπου είχε αγοραστεί (1976) μεγάλο αγροτεμάχιο για τις κατασκηνώσεις της Εκκλησίας, ιδρύθηκε το πρώτο ορθόδοξο μοναστήρι στην Κορέα και στην ευρύτερη περιοχή της Άπω Ανατολής. Το 1986 άρχισε να ανεγείρεται η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, όπου εργάστηκαν πολλοί Κορεάτες και Έλληνες. Εγκαινιάστηκε στις 3 Οκτωβρίου 1988 από τον Μητροπολίτη Ν. Ζηλανδίας και Έξαρχο Κορέας Διονύσιο. Τρείς μοναχές από την Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Καρέα, η οποία είχε ιδρυθεί με ιεραποστολικό προσανατολισμό απετέλεσαν τον πυρήνα της πρώτης μοναστικής κοινότητος, με στόχο να εκπαιδεύσουν μελλοντικές Κορεάτισσες μοναχές και συγχρόνως να δώσουν την ορθόδοξη μαρτυρία με τις ακολουθίες και τη συναναστροφή τους με τους επισκέπτες της Μονής. Στη συνέχεια, τις διαδέχτηκαν ορθόδοξες μοναχές από την Ελλάδα, τις Φιλιππίνες, την Αμερική και την Αγγλία. Στο θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον, το οποίο περιβάλλει τη Μονή λειτουργούσαν κατασκηνώσεις κατά τη δεκαετία του ’90 για νέους, που είχαν δυνατότητα να ωφεληθούν από την πνευματική ατμόσφαιρα της Μονής. Το έτος 2008 η Μονή απέκτησε την πρώτη Κορεάτισσα μοναχή την Αγάθη Paik Eunyoung.
ΜΕΡΟΣ Γ
Άλλες σημαντικές ενέργειες του ιεραποστόλου Σωτηρίου Τράμπα
– Ποιμαντική μέριμνα ορθόδοξων Σλαβόφωνων
Κατά τη δεκαετία του ’90 μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης πολλοί σλαβόφωνοι από τις πρώην Δημοκρατίες τους (Ρωσία, Ουκρανία, Λευκορώσία Ουζμπεκιστάν, Καζακστάν κ.λπ.) κατέφυγαν στην Κορέα αναζητώντας εργασία. Πολλοί από αυτούς στη μακρινή και ξένη χώρα αναζήτησαν πνευματικό καταφύγιο σε ορθόδοξες κοινότητες. Έγιναν δεκτοί με αγάπη και στοργή και αποτέλεσαν τον πρώτο πυρήνα σλαβόφωνων ορθόδοξων στη χώρα. Ο τότε αρχιμ. Σωτήριος έμαθε να τελεί τη θεία Λειτουργία στα σλαβονικά είτε στο Παρεκκλήσι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στη Σεούλ, είτε στην Ιερά Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο Καπιόνγκ 388 και αργότερα στο Ι. Ν. Αγ. Μαξίμου Γραικού στον περίβολο του Καθεδρικού Ναού στη Σεούλ. Από το έτος 2000 και εξής τελείται η θεία Λειτουργία για τους σλαβόφωνους και στην ενορία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στο Μπουσάν.
Προκειμένου να εξυπηρετούνται αρτιότερα οι σλαβόφωνοι, το έτος 1998 ο τότε Επίσκοπος Ζήλων διά του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπέβαλε αίτημα στο Πατριαρχείο Μόσχας να αποσταλεί Ρώσος ιερέας στην Κορέα. Τον Σεπτέμβριο 2000 έφτασε στη Σεούλ ο Ρωσσοκορεάτης ιερομόναχος Θεοφάνης Kim, 391 ο οποίος άσκησε ευσυνείδητο ποιμαντικό έργο και ανέπτυξε αξιόλογες δραστηριότητες κυρίως στη Σεούλ κατά το διάστημα 2000-2011. Στη συνέχεια εξελέγη από το Πατριαρχείο Μόσχας Επίσκοπος Kyzyl και Tuva και αποχώρησε από την Κορέα. Από το 2012, το έργο του συνέχισε ο Ουκρανός ιερέας Ρωμανός Kavchak, ο οποίος χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας τον Φεβρουάριο του 2012 στην Κωνσταντινούπολη. Εκτός από τον βασικό πυρήνα, στην κοινότητα των σλαβόφωνων προστέθηκαν και αρκετοί χάρη στο κατηχητικό έργο του Επισκόπου Ζήλων Σωτηρίου, με αποτέλεσμα να σχηματιστεί στη Σεούλ μια σταθερή κοινότητα γύρω από το Ιερό Ναό του Αγ. Μαξίμου του Γραικού. Τα μέλη της, μαζί με ορθόδοξους άλλων εθνικοτήτων, συμμετέχουν ενεργά στις διάφορες εκδηλώσεις της ενορίας του Αγ. Νικολάου ή γενικότερα της Μητρόπολης Κορέας. Ο Επίσκοπος Σωτήριος επέδειξε την ίδια μέριμνα και για τους άλλους ορθόδοξους που μετανάστευσαν στην Κορέα, Ρουμάνους, Έλληνες, Σέρβους, Βουλγάρους, Αμερικάνους, Καναδούς, Ευρωπαίους, Αυστραλούς, Αιγυπτίους, Σύρους, Αιθίοπες κ.λπ. Με τον τρόπο αυτό δίνει τη μαρτυρία της μιας Ορθόδοξης Εκκλησίας και της τοπικής της έκφρασης μέσα στην οικουμένη.
ΙΣΤΟΡΙΕΣ KAI ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΟΡΕΑ.
Διήγηση Ανδρέα Χελιώτη
«Ο αρχιμανδρίτης Σωτήριος Τράμπας, ένας Έλληνας ιεραπόστολος στην Κορέα, βρέθηκε αντιμέτωπος με πολλές εξωτερικές δυσκολίες, κλιματολογικές, κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, οι οποίες δυσκόλευαν τη διαβίωση στη χώρα και την εργασία του. Εξάλλου, η εκμάθηση της κορεατικής απαιτούσε πολύ πνευματικό κόπο και υπομονή. Στη δεκαετία του ’70 στην Κορέα, η θρησκευτική ελευθερία διασφαλιζόταν από τους νόμους του κράτους, αλλά η γενική οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν ακόμη προβληματική, γεγονός που είχε αντίκτυπο και στη λειτουργία της ορθόδοξης ενορίας του Αγ. Νικολάου. Χωρίς σταθερή πηγή εισοδήματος, η ενορία δεν είχε τη δυνατότητα να ανταποκριθεί στα λειτουργικά έξοδα του ναού (φως, νερό και θέρμανση), στηριγμένη στα πενιχρά εβδομαδιαία έσοδα από το παγκάρι του ναού κάθε Κυριακή, περίπου 1.700 – 2.000 γουόν (περίπου 5 δολάρια). Σημαντικό μέρος των εξόδων αυτών καλύπτονταν από τον μισθό που είχε ο Έλληνας ιεραπόστολος από την Εκκλησία της Ελλάδος. Οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες τον χειμώνα (-10,-15℃) δυσκόλευαν πολύ την τέλεση των ακολουθιών στον ναό του Αγ. Νικολάου, όπου δεν υπήρχε σύστημα θέρμανσης, με αποτέλεσμα να μην προσέρχεται το εκκλησίασμα. Λίγοι γνωρίζουν ότι συχνά, από το ισχυρό ψύχος οι παλάμες του λειτουργού πάγωναν και κολλούσαν πάνω στο Άγιο Ποτήριο την ώρα της θείας Κοινωνίας, για να αποκολληθούν στη συνέχεια με ιδιαίτερη δυσκολία. Για τον λόγο αυτό, κατά τους παγερούς μήνες του χειμώνα (Δεκέμβριος – Φεβρουάριος), μεταφέρονταν στο κτήριο του νηπιαγωγείου δίπλα στον ναό.(από το βιβλιο-Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΣΤΗΝ ΚΟΡΕΑ)
Αφήγηση Μ.Πατελάρου
«… Στην ουσία άρχισε η ιεραποστολή με τον πατέρα Σωτήριο που πήγε το ’73. Τα πράγματα ήταν πάρα πολύ δύσκολα τότε διότι δεν υπήρχε τίποτα εκτός από αυτό το μικρό εκκλησάκι. Και οι συνθήκες στην Κορέα είναι πάρα πολύ δύσκολες τον χειμώνα, έχει πάρα πολύ κρύο, η θερμοκρασία κατεβαίνει και 15 και 20 υπό το 0, δεν είναι υπερβολή αυτό που σας λέω και ιδίως στο μοναστήρι που είναι χτισμένο σε ένα λόφο και πιο βόρεια, έχει πάρα πολύ κρύο.
Και ο πατήρ Σωτήριος και πήγε και μάλιστα, έγινε ένα θαύμα με αυτόν τον άνθρωπο πώς μπόρεσε και επιβίωσε μέσα εκεί με τα φαγητά τα οποία είναι τελείως διαφορετικά από εμάς, με το κρύο το πολύ, δεν είχε τίποτα και κατάφερε και έχει κάνει ένα θαύμα. Τώρα ο πατήρ Σωτήριος είναι ο Μητροπολίτης και έχει βοηθό επίσκοπο. Έχει 7 ενορίες, 7 ιερείς οι οποίοι είναι πάρα πολύ καλοί και πάρα πολύ σωστοί ιερείς και έχουν πολύ σωστές οικογένειες. Οι πρεσβυτέρες είναι η μια καλύτερη από την άλλη. Βοηθάνε πάρα πολύ στην εκκλησία, βοηθάνε πάρα πολύ τους άντρες τους, είναι στις χορωδίες και αυτές και τα παιδιά τους, στέκονται δίπλα τους οι ιερείς.
Το πρόβλημα στην Κορέα και σε όλες τις ιεραποστολές είναι πάντοτε το οικονομικό. Βέβαια ο πατήρ Σωτήριος είχε μεγάλη βοήθεια από τους Έλληνες και από τους ξένους στην Ελλάδα και από τους Έλληνες του εξωτερικού. Πήγαν αρκετοί Έλληνες και φίλοι και ιεραπόστολοι και τον βοήθησαν. Τώρα έχει γίνει ο ναός του Αγίου Νικολάου στην Κορέα, πολύ μεγάλος ναός και όλοι οι ναοί έχουν γίνει πάρα πολύ ωραίοι και μεγάλοι. Και έχει γίνει και μία εκκλησία στο Παλανί. Εκεί δεν έχει ιερέα. Κάνει κάθε 15 ημέρες ένας ιερέας από τις άλλες ενορίες.
Εγώ που πρώτη φορά είχα πάει το ’91, στην Κορέα πρώτη φορά είχαμε πάει σε αυτό το χωριό του Άγιου Ανδρέα, είναι η εκκλησία του Άγιου Ανδρέου, Αγίου Στυλιανού και Αγίας Αικατερίνης. Και κάνουν μία γιορτή, του Αγίου Ανδρέου και για τους 3 Αγίους.
Τότε λοιπόν αυτό το χωριό είχε τότε 250 κατοίκους και οι 130 ήταν βαφτισμένοι ορθόδοξοι, διότι ο πατήρ Δανιήλ ο οποίος τώρα είναι ιερέας ήταν από αυτό το χωριό. Και όταν χειροτονήθηκε ιερέας, όλα τα σόϊα του βαφτίστηκαν και όλοι οι συγγενείς και όλοι και είχαν γίνει γύρω στους 130 ορθόδοξους. πρώτη φορά, τί να σας πω, είχα μείνει, ήταν μια κοινότητα φοβερή. Είχε πολλά παιδιά, τώρα δεν υπάρχουν παιδιά, τώρα είναι μόνο 3 οικογένειες όλες και όλοι μεγάλοι, έχουν φύγει όλα τα παιδιά, σπουδάσαν και έχουν φύγει. Και τι ωραία γιορτή μας έκαναν. Μας χόρεψαν τα παιδιά, μας τραγούδησαν. Ήταν μια πολύ ζωντανή, και τώρα κάθε χρόνο πάμε στον Άγιο Ανδρέα και κάνουμε την γιορτή.
«Πλησίαζαν Χριστούγεννα και στο ταμείο της ιεραποστολής δεν υπήρχε ούτε δραχμή. Και δεν υπήρχαν λεφτά για να πληρωθούν οι ιερείς. Οικογενειάρχες οι άνθρωποι και δεν μπορούσαν να πληρωθούνε. Ο Σεβασμιώτατος ήταν πάρα πολύ στεναχωρημένος μέχρι που κάποια στιγμή είχε και πυρετό από την στεναχώρια. Δεν μου μιλούσε, λέω τι συμβαίνει; Μου λέει δεν ξέρω πώς να πληρώσω τους ιερείς. Ήταν 3 μέρες πριν τα Χριστούγεννα.
Τέλος παντων, λέω εντάξει, έχει ο Θεός, κάτι θα γίνει. Το πρωί στην ακολουθία, που κατεβήκαμε τον είδα, ήταν κατακίτρινος. Μου λέει δεν κοιμήθηκα καθόλου απόψε. Έβγαλα όλη την νύχτα με το Κύριε Ελέησον. Για να δούμε σήμερα, ελπίζω πως κάτι θα γίνει. Και πήγε στο γραφείο του. Το μεσημέρι που τρώγαμε τον είδα λίγο χαρούμενο. Λέω κάτι συμβαίνει γιατί βλέπω λίγο το κέφι σας έχει λίγο φτιάξει. Μου λέει ήρθαν 10.000 ευρώ από έναν ανώνυμο, δεν ξέρω ποιος τα έστειλε. Είναι ακριβώς τα λεφτά που θέλουμε να πληρώσουμε τους ιερείς Δόξα τω Θεώ. Το Κύριε Ελέησον δεν πήγε χαμένο.(περιοδικό Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός).
Πώς η σπίθα της Ορθοδοξίας μεταφέρθηκε από την Κορέα στην Ινδονησία .
Οι χριστιανοί Ινδονήσιοι αναφέρουν προφορικά ότι πριν από πολλούς αιώνες, και βέβαια πριν γίνουν αποικία των Ολλανδών, υπήρχαν εκεί χριστιανοί, πιθανόν από ιεραποστολές νεστοριανών και άλλων χριστιανικών αιρέσεων. Ορθόδοξοι αυτόχθονες δεν υπήρχαν μέχρι τα τέλη του 20ου αιώνα. Τότε φαίνεται πως ήρθε η ώρα να λειτουργήσει η «εν Ινδονησία Εκκλησία του Χριστού». Δεν πήγε στη μουσουλμανική αυτή χώρα ορθόδοξος ιεραπόστολος απ’ άλλη χώρα να κηρύξει την πίστη.
Tην μεταλαμπάδευσε ο Iνδονήσιος Δανιήλ Bambang Dwi Byantoro, ο οποίος το 1983, ύστερα από μακροχρόνια αναζήτηση, έγινε ορθόδοξος στη Σεούλ Kορέας.
Διηγείται ο Αρχιμανδρίτης π. Θεόκλητος Τσίρκας (περιοδικό «Πάντα τα έθνη») «Ένας Ινδονήσιος, μουσουλμάνος στο θρήσκευμα, διαβάζοντας στο Κοράνιο για τον «Προφήτη» Χριστό έψαξε να βρει «οπαδούς» του Χριστού. Συνάντησε τους πεντηκοστιανούς και άρχισε να παρακολουθεί τις συγκεντρώσεις τους. Εκείνοι αποφάσισαν να τον στείλουν στην Κορέα να σπουδάσει Θεολογία στο δικό τους πανεπιστήμιο. Βρισκόταν στην Σεούλ, την πρωτεύουσα της Κορέας, όταν είδε από μακριά ένα «τζαμί» με σταυρό και τρούλλο. Άναψε η περιέργειά του και ανέβηκε στον λόφο για να δει από κοντά αυτό το παράξενο κτίριο και να μάθει ακριβώς τι ήταν. Το κτίριο ήταν ο ορθόδοξος ναός του Αγίου Νικολάου και ο άνθρωπος που συνάντησε ήταν ο ορθόδοξος ιερέας π. Σωτήριος Τράμπας (ο μετέπειτα Μητροπολίτης Κορέας και νυν Μητροπολίτης Πισιδίας). Δεν χρειάστηκε πολύ για να αρχίσει μία συστηματική κατήχηση που γρήγορα οδήγησε στο Μυστήριο του Βαπτίσματος.
Από τότε έβαλε σκοπό ζωής να μεταφέρει την Oρθοδοξία στην πατρίδα του. Στο Άγιον Όρος πρώτα (εκεί άρχισε να μεταφραζει Ορθόδοξα λειτουργικά κείμενα στην μητρική του γλώσσα), στη Θεολογική Σχολή Tιμίου Σταυρού Bοστώνης στη συνέχεια, απέκτησε απαραίτητα πνευματικά και θεολογικά εφόδια για το έργο του. Με τη συγκατάθεση του Μητροπολίτου Νέας Ζηλανδίας Διονυσίου, χειροτονήθηκε από τον επίσκοπο Πίτσμπουργκ Μάξιμο διάκονος στον ναό του Αγίου Παύλου στο Κλήβελαντ, Οχάιο. Το 1988 επέστρεψε στην πατρίδα για να κηρύξει στους συμπατριώτες του την Ορθόδοξη πίστη.
Έτσι η μικρή σπίθα που ξεκίνησε από την μακρινή Κορέα, έγινε μία μικρή αλλά σταθερή φλόγα που φωτίζει από τότε τις λυχνίες σε πολλές πόλεις της εξωτικής αυτής χώρας. Ο κλοιός του Ισλάμ κυρίως, αλλά και των ινδουιστών κάνει ό,τι μπορεί για να σβήσει αυτές τις λυχνίες. Όμως ο Θεός το θέλησε. Ο σπόρος έπεσε. Και η γη της Ινδονησίας είναι γη αγαθή και το δένδρο της Ορθοδοξίας μεγαλώνει. Σήμερα η Εκκλησία της Ινδονησίας, έχει αναγνωριστεί από το κράτος.
ΜΕΡΟΣ Δ
Η ίδρυση της Ορθόδοξης Μητρόπολης Κορέας και οι νέες δραστηριότητες
Την 20η Απριλίου 2004 η Εξαρχία Κορέας ανυψώθηκε από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου σε Μητρόπολη Κορέας με δικαιοδοσία όλη την Κορεατική Χερσόνησο (Νότια και Βόρεια Κορέα) και έδρα τη Σεούλ. Ως πρώτος Μητροπολίτης Κορέας, εξελέγη παμψηφεί ο Επίσκοπος Ζήλων Σωτήριος Τράμπας, γεγονός που ιδιαίτερα χαροποίησε τους Κορεάτες, καθώς είχαν άμεση εμπειρία από τις άοκνες προσπάθειές του τα τελευταία 29 έτη. Με τον τρόπο αυτό, άνοιξε ένα καινούργιο κεφάλαιο της ορθόδοξης μαρτυρίας στην Κορέα, που ενίσχυσε περισσότερο τις ποιμαντικές και ιεραποστολικές δραστηριότητες της τοπικής Εκκλησίας και της μαρτυρίας της στην πολυθρησκευτική κορεατική κοινωνία. Η ίδρυση της νέας Μητρόπολης και η ενθρόνιση του πρώτου Μητροπολίτη της έγινε με πανηγυρική εκδήλωση (20 Ιουνίου 2004) στον Καθεδρικό Ι. Ν. Αγίου Νικολάου Σεούλ, παρουσία του εκπροσώπου του Οικουμενικού Πατριάρχη Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημητρίου, πολλών αρχιερέων και πλήθος κληρικών και λαϊκών.
Στην εμπνευσμένη προσφώνησή του, ο Αρχιεπίσκοπος (τότε Αμερικής) Δημήτριος απευθυνόμενος στον νέο Μητροπολίτη επεσήμανε τρία βασικά χαρακτηριστικά που διέπουν την ορθόδοξη ιεραποστολή.
«… «… τώρα υπάρχουν περισσότερες ειδικές προκλήσεις. Τις γνωρίζετε πολύ καλά. Πρώτη πρόκληση είναι η γλώσσα. Τώρα πρέπει να προχωρήσετε εντατικώτερα και μεθοδικώτερα στην δημιουργία μιας γνήσιας, πλήρους και ωραίας Κορεατικής Ορθόδοξης Θεολογικής γλώσσας. Ο εκπληκτικός πλούτος των Ορθοδόξων κειμένων πρέπει να γίνη προσιτός στους Κορεάτες. Υπάρχουν τα εκπληκτικά έργα των Πατέρων της Εκκλησίας, οι μεγαλειώδεις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων, τα λειτουργικά κείμενα και οι αγιολογικοί και υμνολογικοί θησαυροί της Ορθοδοξίας. Πρέπει να γίνουν γνωστά στον λαό εδώ ως ευκαιρία πνευματικού εμπλουτισμού. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η κορεατική γλώσσα είναι θεολογικώς επαρκής και ακριβής. Αλλά χρειάζεσθε μία πλήρως αναπτυγμένη Ορθόδοξη Κορεατική Θεολογική γλώσσα για να εκφράση την λεπτότητα, τον πλούτο και τις εννοιολογικές αποχρώσεις της Ορθοδόξου πίστεως όπως εκφράσθηκαν στα σχετικά κείμενα που παρήγαγε η Εκκλησία για 2000 χρόνια.
Επί πλέον, υπάρχει και μία δεύτερη πρόκληση: η ανάγκη δημιουργίας μιας Κορεατικής Ορθοδοξίας, δηλαδή μιας Ορθοδοξίας γνήσιας και σε άμεση συνέχεια με την επί 20 αιώνες ζωή και παράδοση της Εκκλησίας, αλλ’ επίσης μιας Ορθοδοξίας που θα είναι γνήσια Κορεατική. Εδώ έγκειται το δύσκολο έργο της μεταφοράς του βιώματος της οικουμενικής και διαχρονικής Ορθοδόξου Πίστεως στο κορεατικό έδαφος και της συνδέσεώς της κατά τρόπο αναπόσπαστο με τον τοπικό πολιτισμό και χαρακτήρα. Φυσικά το έργο της δημιουργίας μαάς Κορεατικής Ορθοδοξίας, πλήρως Ορθόδοξης και πλήρως Κορεατικής, αποτελεί μία τεράστια πρόκληση. Αλλά εσείς το πράττετε ήδη αυτό και με την βοήθεια του Θεού, θα καθοδηγήσετε αυτή την Ιεραποστολή με επιτυχία και κατά τα επόμενα χρόνια. …»
Ο Μητροπολίτης Κορέας Σωτήριος στην αντιφώνησή του αφού ευχαρίστησε τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, τον Έξαρχο Κορέας Διονύσιο και όλους Ρώσους, Κορεάτες και Έλληνες κληρικούς που εργάστηκαν για τη διάδοση της ορθόδοξης μαρτυρίας στην Κορεατική Χερσόνησο απευθύνθηκε στους Κορεάτες μέλη της τοπικής Εκκλησίας, για να τους εξηγήσει τη σημασία του σημαντικού αυτού γεγονότος.
Πρωτίστως επεσήμανε την ανάγκη της ενότητας, κοινωνίας και αγάπης μεταξύ των μελών, την έννοια της τοπικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και τη σχέση της με τη Μία, Αγία και Καθολική Εκκλησία, στην οποία ανήκουν όλοι ορθόδοξοι σε όλη τη γη. Ειδικότερα τόνισε: «…«… Η Ορθόδοξος Εκκλησία είναι Εκκλησία Οικουμενική, με την έννοιαν ότι εις αυτήν ανήκουν, ως ισότιμα μέλη της, άνθρωποι από όλας τας φυλάς, τα έθνη και τας γλώσσας του κόσμου. Με την έννοιαν αυτήν η Εκκλησία είναι Μία.
Εν τούτοις κάθε τοπική Ορθόδοξος Εκκλησία προσλαμβάνει τα
χαρακτηριστικά του λαού και της χώρας εις την οποίαν αναπτύσσεται. Τούτο σημαίνει ότι η Εκκλησία της Κορέας διατηρεί την γλώσσαν, τα έθιμα και τον πολιτισμόν της Κορέας και επομένως είναι μία τοπική Κορεατική Ορθόδοξος Εκκλησία η οποία, ενωμένη αδιασπάστως μετά του Οικουμενικού Πατριαρχείου, εις το οποίον εκκλησιαστικά ανήκει, ευρίσκεται εις κοινωνίαν και με όλας τας άλλας Ορθοδόξους Εκκλησίας και ανήκει εις την Μίαν Εκκλησίαν εις την οποίαν ανήκουν οι Ορθόδοξοι αδελφοί και αδελφαί μας, οι οποίοι επί δύο χιλιάδες έτη διαδηλώνουν την ενότητα της κοινής πίστεως εις τον Ιησούν Χριστόν και την Εκκλησίαν Του. …».
Επικοινωνία με την Ορθόδοξη Εκκλησία στη Βόρεια Κορέα
Η δικαιοδοσία της Ορθόδοξης Μητρόπολης Κορέας σύμφωνα με την απόφαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου περιλαμβάνει όλη την Κορεατική Χερσόνησο. Παρά ταύτα, στην Βόρεια Κορέα, η θρησκευτική ελευθέρια είναι περιορισμένη. Στην πρωτεύουσά της Πιονγκ-γιάνγκ, υπάρχει ένας ορθόδοξος ναός αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα. Η διαδικασία για ανέγερσή του άρχισε το 2002 με την πρωτοβουλία του Προέδρου της Βόρειας Κορέας Kim Jong-il, ύστερα από την επίσκεψή του στον Ιερό Ναό Αγίου Ιννοκεντίου Ιρκούτσκ στην πόλη Χαμπάροφσκ της Ρωσίας. Για την ανοικοδόμηση του ναού, ο Πρόεδρος της Β. Κορέας συνέστησε την «Ορθόδοξη Επιτροπή της Βόρειας Κορέας», με Πρόεδρο τον Γεώργιο Heo Il-, η οποία ήρθε σε επαφή με τη Μητρόπολη Κορέας και έκτοτε άρχισε συνεργασία. Η πρώτη συνάντηση έγινε τον Απρίλιο 2004 στο όρος Kumkang της Β. Κορέας, όπου μετέβη ο Επίσκοπος Σωτήριος με τον π. Δανιήλ Na για να ανταλλάξουν πληροφορίες και να συζητήσουν θέματα κοινού ενδιαφέροντος με την Ορθόδοξη Επιτροπή της Βόρειας Κορέας. Έκτοτε μέχρι το 2005, η αντιπροσωπεία της Μητρόπολης Κορέας συνεργάστηκε με την Επιτροπή για την κατασκευή του ναού σε τακτά διαστήματα και επισκέφτηκε τη Β. Κορέα αρκετές φορές, προσφέροντας υλική βοήθεια για την ανέγερση του ναού. Παρά ταύτα, ο Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος στην Πιονγκγιάνγκ εγκαινιάστηκε από το Πατριαρχείο Μόσχας παρά την κανονική τάξη (Αύγουστος 2006), γεγονός όχι ευχάριστο για τη μαρτυρία της Ορθοδοξίας στην ταλαιπωρημένη Χερσόνησο. Η αντιπροσωπεία της Μητρόπολης Κορέας δεν κατέστη δυνατόν να παραστεί στην τελετή, διότι οι σχέσεις μεταξύ Νότιας και Βόρειας Κορέας ήταν τεταμένες εκείνη την εποχή.
Η ορθόδοξη συνεργασία νοτίων και βορείων Κορεατών συνεχίστηκε με την επίσκεψη πενταμελούς 400 αντιπροσωπείας από τη Μητρόπολη Κορέας στην Πιονγκγιάνγκ ύστερα από πρόσκληση της Ορθόδοξης Επιτροπής (Οκτώβριος 2006), όπου τελέστηκαν ιερές ακολουθίες και η πρώτη θεία Λειτουργία στα κορεατικά, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Κορέας Σωτηρίου. Ο Μητροπολίτης Σωτήριος στο κήρυγμά του μεταξύ των άλλων ευχήθηκε η Βόρεια Κορέα να γεμίσει με την ειρήνη, την αγάπη και τη χάρη του Κυρίου. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, η Μητρόπολη Κορέας αποφάσισε να συστήσει «Επιτροπή Συνεργασίας με τους ορθόδοξους πιστούς της Βόρειας Κορέας».
Το ιεραποστολικό έργο στην Μητρόπολη Πισιδίας
Μετά την ενθρόνιση του Μητροπολίτη Αμβροσίου, ο Μητροπολίτης Σωτήριος μετά από 33 χρόνια (1975-2008) δημιουργικής διακονίας στην Κορέα αποσύρθηκε στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως Καπιόγνκ, ως λειτουργός και πνευματικός της Μονής. Ακολούθως εξελέγη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Μητροπολίτης Πισιδίας, Έξαρχος Σίδης και Ατταλείας.
Η Ιερα Μητρόπολη Πισιδίας
Η Πισιδία είναιβρίσκεται στην Κεντρική και Νότια Μ. Ασία, πάνω στον ορεινό ασβεστολιθικό όγκο του Ταύρου (υψόμ. 3.585 μ.) και διασχίζεται από τις πολλαπλές διακλαδώσεις του. Έχει έκταση 100 περίπου τετραγ. χιλιόμετρα και διαρρέεται από τους ποταμούς Ευρυμέδοντα (Κιοπρού Σου), Καταφράκτη (Ντουντέν τσάι) και Κέστρο (Ακ Σου). Στην Πισιδία υπάρχουν ακόμα τρεις λίμνες η Ασκανία (Μπουρντούρ Γκιόλ), η Βάρις (Γκιολτσούκ) και η Πρόσταινα (Εγιρδήρ), η οποία είναι η μεγαλύτερη λίμνη της Πισιδίας και μία από τις ωραιότερες του κόσμου, με αφθονία ψαριών και πλούσια βλάστηση στις όχθες της.
Η Ιερά Μητρόπολη Πισιδίας είναι Μητρόπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στη Μικρά Ασία. Ιδρύθηκε από τον Απόστολο Παύλο και τον μαθητή του Βαρνάβα. Έδρα της μητρόπολης είναι η Σπάρτη της Πισιδίας.
Στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης ανήκαν οι επισκοπές: Καστελλορίζου, Μάκρης, Λειβησσού, Βουρδουρίου, Πάρλας, Πόρλου, Μύρων, Σπάρτης, Ατταλείας, Ελμαλού, Φοινίκης, Νησίου και Αντιφέλλου.
Ο Μητροπολιτικός ναός ήταν αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ο Μητροπολίτης έφερε τον τίτλο: Μητροπολίτης Πισιδίας, Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Λυκίας, Σίδης, Μυρέων και Αττάλειας και Μικράς Αντιόχειας.
Από το 1924 με την ανταλλαγή πληθυσμών, η Επισκοπή έπαψε να υφίσταται ουσιαστικά, αλλά ο τίτλος του επισκόπου Πισιδίας δινόταν τιμητικά σε επισκόπους του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στις 27 Μαϊου 2008 εκλέχτηκε ως Μητροπολίτης ο από Κορέας Σωτήριος.
Μετά την εκλογή του το 2008 με μία ομάδα Μικρασιατών πραγματοποίησε περιοδεία στην Μητρόπολή του, ακολουθώντας τα βήματα του Αποστόλου Παύλου από την Παμφυλική Αττάλεια και την Πέργη μέχρι την Πισιδική Αντιόχεια, το Νησίον της λίμνης Εγίρντιρ και την Σπάρτη.
Τέλεσε θείες λειτουργίες στους εγκαταλειμμένους, ή ερειπωμένους ρωμέϊκους Ναούς και ανέπεμψε δεήσεις υπέρ των αδίκως τελειωθέντων Μικρασιατών.
Η συνάντηση όμως με πολλούς από τους χιλιάδες αποίμαντους και αλειτούργητους Ρωσόφωνους οικονομικούς μετανάστες ήταν η αρχή του νέου ιεραποστολικού έργου.
Στην συνέχεια ανακαίνισε τον ναό του Αγ. Αλυπίου του Κιονίτου στην Αττάλεια της Τουρκίας, ο οποίος είχε ερειπωθεί κατά τη Μικρασιατική καταστροφή και το 2011 έγιναν τα θυρανοίξια και η πρώτη θεία Λειτουργία. Σήμερα ο ναός είναι ο Καθεδρικός της Μητροπόλεως Πισιδίας, αφιερωμένος στον Απόστολο Παύλο που πέρασε από την πόλη κατά την Α’ περιοδεία του. Επίσης, με τις προσπάθειες του ο ιστορικός ναός του Αγίου Γεωργίου Αλάνυας (Alanya) ανακαινίστηκε από το Δήμο Αλάνυας με τη συνδρομή του δημάρχου της πόλης, όπου από το 2012 τελείται η θεία Λειτουργία για τους πολυάριθμους ορθόδοξους κυρίως σλαβόφωνους, εγκατεστημένοι στην περιοχή αυτή. Εξίσου σημαντική είναι η ανέγερση ορθοδόξου ναού (2015) στη Μικρά Ασία για πρώτη φορά μετά το 1922, χάρη στις προσπάθειες του Μητροπολίτη Σωτηρίου. Πρόκειται για τον Ι. Ν. της Παναγίας Πισιδιώτισσας στην Αλάνυα, τα θυρανοίξια του οποίου τέλεσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης, τονίζοντας τον ρόλο της ρωσικής και της ουκρανικής κοινότητας, οι οποίες αναβίωσαν την Ορθοδοξία στην περιοχή. Λόγω της προχωρημένης ηλικίας του πολιού μητροπολίτου και για τη συνέχιση του ιεραποστολικού, πνευματικού και ποιμαντικού του έργου στην αναβιωθείσα και οργανωμένη πλέον μητρόπολη του Οικουμενικού Θρόνου, χειροτονήθηκε ως βοηθός επίσκοπος με τον τίτλο της Επισκοπής Ευδοκιάδος, ο Μέγας Σύγκελος αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Χοροζίδης, ο οποίος μαζί με ρωσόφωνους κληρικούς που διαμένουν μόνιμα στην περιοχή διακονούν το ορθόδοξο ποίμνιο.
Το 2021 στην Αρχαία Σίδη (Μάναβκγατ) αποκτήθηκε οικόπεδο για την ανέγερση και εκεί Ορθόδοξου Πολιτιστικού Κέντρου για τις λειτουργικές και πνευματικές ανάγκες των Ορθοδόξων της περιοχής με ιερό ναό αφιερωμένο στον Απόστολο Παύλο, αρχονταρίκι και ξενώνες. Τα θυρανοίξια του ναού προβλέπονται να γίνουν τον Ιούλιο του 2022.
Συγγραφικό έργο
Ο μακαριστός μητροπολίτης δεν έπαυσε μέχρι τέλους της ζωής του να μεριμνά για την διαποίμανση των πιστών με την έκδοση βιβλίων και αποστολή ομιλιών και κηρυγμάτων μεταφρασμένα στις επικρατούσες γλώσσες τους. Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται τα βιβλία: Εκατό δημοσιεύσεις στην κορεατική γλώσσα, πολλές από τις οποίες είναι μεταφράσεις των Λειτουργικών Ακολουθιών καθώς και τα παρακάτω βιβλία.
1. ΠΑΥΛΟΣ. Ο Απόστολος των Εθνών. Εκδόσεις «Εν πλώ»
2. ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΖΩΗ. Συνοπτική κατήχηση.
3. ΕΝΑΣ ΤΑΠΕΙΝΟΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ (Αναμνήσεις από τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Ιερωνυμο Α).
«Ένας νέος άγιος από σήμερα βρίσκεται στην Ουράνια Πατρίδα για να μεσιτεύει εκτενώς για όλους μας.
Ατενίζοντας πρόσωπο προς πρόσωπο τον Σωτήρα Χριστό και ζώντας αντάμα με το πρότυπό του τον Απόστολο των Εθνών μπορεί να επαναλάβει την παύλεια ομολογία: «τον αγώνα τον καλόν ηγώνισμαι, τον δρόμον τετέλεκα, την πίστιν τετήρηκα· λοιπόν απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος…» (2 Τιμ. 4:7-8)
Αιωνία Σου η μνήμη αξιομακάριστε και αοίδιμε Πατέρα και στοργικέ Ποιμένα των ψυχών μας.
Μνήσθητι εις το επουράνιο Θυσιαστήριο του Ποιμνίου σου στην Ελλάδα, στην Κορέα και στην Μ. Ασία.
«Ευ, δούλε αγαθέ και πιστέ… Συ που βάρος και καύσωνα πάντα της ημέρας καρτερώς εβάστασας… Είσελθε εις την χαράν του Κυρίου σου». (Μτ. 25: 21) Αμήν.(Από ανακοίνωση της Μητροπόλεως Κορέας για την εκδημία του Πισιδίας κυρού Σωτηρίου)
ΣΗΜΕΙΩΣΗ.Η μελέτη του πολύ μεγάλου αρχείου του γράφοντος, που αφορά την ιεραποστολική δραστηριότητα του μακαριστού ιεράρχου θα μας δώσει την ευκαιρία να επανέλθουμε και με άλλες δημοσιεύσεις
Η συγγραφέας Μαργαρίτα Καραπάνου έζησε μικρή στη Γαλλία και, λόγω της μητέρας της, γνώρισε τους μεγάλους συγγραφείς και καλλιτέχνες του 20ου αιώνα, Σάρτρ, Καμί, Μποβουάρ, Πικάσο. Σε μια συνέντευξη ρωτήθηκε:
– Αυτοί οι άνθρωποι που γνωρίσατε στη Γαλλία, σας φαίνονταν ευτυχισμένοι;
Και απαντά:
– Ευτυχισμένος, είναι μία λέξη που δεν την ξέρω.Ήταν άνθρωποι που είχαν κάνει αυτό που ήθελαν. Οι περισσότεροι από αυτούς που θαυμάζουμε είχαν φερθεί άσχημα στα παιδιά τους. Ο Καμί, ας πούμε, φέρθηκε άσχημα στο γιο του. Ο Πικάσο έλεγε στη μαμά μου: «Γιατί έχεις την κόρη σου μαζί σου; Εγώ έχω μία κόρη που ζει είκοσι λεπτά από εδώ και δεν την έχω δει ποτέ»!Ήταν οι ήρωες του κόσμου,δεν τους ένοιαζε τίποτα πέραν του εαυτού τους… Δεν θα ήθελα να είχα τη ζωή τους (Στ. Θεοδωράκη, Οι άνθρωποί μου, σελ. 56-57).
KIROV, RUSSIA – JUNE 4, 2022: Pilgrims take part in the Velikoretsky religious procession. During the annual Velikoretsky pilgrimage, one of the largest in Russia, which is held from 3 to 8 June, believers follow a venerated icon of St Nicholas of Myra which is believed to have been discovered by the Velikaya River in the 14th century. Pilgrims walk some 150 km: from Kirov to the village of Velikoretskoye for three days and back from Velikoretskoye to Kirov for two days. Alexander Ryumin/TASS PUBLICATIONxINxGERxAUTxONLY TS133F60KIROV REGION, RUSSIA – JUNE 4, 2022: Pilgrims take rest during the Velikoretsky religious procession. During the annual Velikoretsky pilgrimage, one of the largest in Russia, which is held from 3 to 8 June, believers follow a venerated icon of St Nicholas of Myra which is believed to have been discovered by the Velikaya River in the 14th century. Pilgrims walk some 150 km: from Kirov to the village of Velikoretskoye for three days and back from Velikoretskoye to Kirov for two days. Alexander Ryumin/TASS PUBLICATIONxINxGERxAUTxONLY TS133F68
ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ 