Απόσπασμα.
Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.
1.H AMΠΕΛΟΣ.
Η Θεοτόκος η Άμπελος η Αληθινή.
Ανυμνούμέν σε, βοώντες Χαίρε όχημα, Ηλίου του νοητού, άμπελος αληθινή, τον βότρυν τον πέπειρον, η γεωργήσασα, οίνον στάζρντα, τον τας ψυχάς ευφραίνοντα, των πιστώς σε δοξαζόντων.
Η Παναγία παρομοιάζεται με την άμπελο, από την οποία βλάστησε το τσαμπί με το ώριμο σταφύλι, ο Χριστός, που πήρε τα αγνά της αίματα, για να φτιάξει την δική του ανθρώπινη σκηνή την δική του άμπελο και να μαζέψει σ’ αυτή τα λογικά κλήματα, τους πιστούς, να τα περιποιηθεί και να τα συνάψει στο μυστικό σώμα της Εκκλησίας του,τον Νέο Ισραήλ της Χάριτος. Να τους δώσει να πιούν το αίμα του, το πιοτό της Αθανασίας και της αιώνιας ζωής, που μεθάει τον άνθρωπο και τον κάνει να χάνεται στην απειρία του Θεού . Βότρυν τον παμπέπειρον Αγνή, όν αγεωργήτως εν μήτρα εκυοφόρησας, ξύλω ως εώρακας, τούτον κρεμάμενον, θρηνωδούσα ηλάλαζες, και έκραζες. Τέκνον, γλεύκος εναπόσταξον, δι’ ού η μέθη αρθή, πάσα των παθών Ευεργέτα, δι’ εμού της σε τετοκυίας, σου την ευσπλαγχνίαν ενδεικνύμενος
2.ΒΑΤΟΣ.
Κατά την ερμηνεία των Πατέρων της Εκκλησίας η Αγία Βάτος προεικόνισε τη Θεοτόκο, η οποία αν και συνέλαβε στα σπλάχνα της το πυρ της Θεότητος δεν κατεκάη, αλλά γέννησε το Κύριο και Θεάνθρωπο παραμένοντας Παρθένος.
3.ΚΡΙΝΟΣ.
Ο κρίνος (Lilium candidum) αναφέρεται σαν θρησκευτικό σύμβολο εδώ και 3000 χρόνια. Οι αναφορές δείχνουν ότι ο λευκός κρίνος είχε εξέχουσα θέση μεταξύ των θρησκευτικών συμβόλων.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το λευκό χρώμα υπήρξε ανέκαθεν το χρώμα που συμβόλιζε την αγνότητα γι’ αυτό και τα διάφορα λευκά λουλούδια είχαν ξεχωριστή σημασία σε όλες τις θρησκείες. Με την επικράτηση του Χριστιανισμού οι αρχαίες θρησκευτικές αναφορές ενσωματώθηκαν στην Χριστιανική παράδοση και πολλοί πολιτισμοί προσάρμοσαν όπως ήταν φυσικό τους θρύλους και τις παραδόσεις τους στη νέα επικρατούσα θρησκεία
Η σύνδεση του λευκού κρίνου με την Παναγία πιθανότατα να έγινε επειδή οι βοτανολόγοι τοποθετούν την καταγωγή του φυτού στην περιοχή της Παλαιστίνης. Στην Βόρεια Παλαιστίνη βρέθηκαν αποικίες του φυτού το οποίο είναι φανερό ότι ήταν άγριο και αυτοφυές γιατί βρέθηκε μακριά από κατοικημένες περιοχές κοντά σε βουνά και σε ποτάμια.
Ο κρίνος ήταν το σύμβολο της αθωότητας, της αγνότητας και της παρθενίας, σωφροσύνης, ωραιότητας και εν γένει αρετής.
Αγνείας θησαύρισμα, χαίρε δι’ ης εκ του πτώματος ημών εξανέστημεν ˙ χαίρε, ηδύπνοον κρίνον, Δέσποινα, πιστούς ευωδιάζον ˙ θυμίαμα εύοσμον, μύρον πολύτιμον.
Η Θεοτόκος χαρακτηρίζεται ως «κρίνον ηδύπνοον», ως λουλούδι που σκορπίζει γλυκειά κι ευχάριστη ευωδιά, που οι μυρουδιές του κατακλύζουν και ομορφαίνουν τις ψυχές των πιστών ως «θυμίαμα εύοσμον» και «μύρον πολύτιμον», που ευφραίνουν μυστικά τις καρδιές εκείνων, που έχουν κλείσει μέσα τους το θαύμα της Παρθένου και ανυμνούν εν σιγή τα άφθαρτα μεγαλεία της· εκείνων, που λαμβάνουν στα χείλη τους το όνομα της περίσεμνης Κόρης, όχι για να το κατακλύσουν με το βορβορώδη οχετό της βρωμερής και αναίσχυντης ακαθαρσίας τους, αλλά να το τιμήσουν και να το δοξάσουν, να μεγαλύνουν το πάνσεπτο όνομα της πανακήρατης Κόρης, που είναι τιμιότερο του ονόματος των Χερουβίμ και ασυγκρίτως ενδοξότερο της λαμπρότητος και αίγλης των Σεραφείμ!
4.Ρόδον-Μήλο.
«Ρόδον το αμάραντον, χαίρε, η μόνη βλαστήσασα· το μήλον το εύοσμον, χαίρε η τέξασα, το οσφάδιον του πάντων Βασιλέως».
Εδώ ο υμνογράφος χρησιμοποιεί σαν εικόνες ένα λουλούδι και ένα δένδρο· το λουλούδι με το ωραιότερο άρωμα, και το δένδρο με το γλυκύτερο καρπό. Το λουλούδι είναι το ρόδο, η τριανταφυλλιά. Ο καρπός είναι το μήλο.
Με ρόδο και με μήλο ο ιερός υμνογράφος παρουσιάζει και τον Υιό και τη Μητέρα, και τον Ιησού Χριστό και την Παναγία Παρθένο.
Οι ύμνοι των Χαιρετισμών φαίνεται πως τιμούν την Παναγία. Κατ’ ουσίαν τιμάται ο Σωτήρας και Λυτρωτής και Κύριός μας, ο Ιησούς Χριστός. Γι’ αυτό το «ρόδον το αμάραντον» και «το μήλον το εύοσμον» είναι κατ’ αρχάς ο Χριστός. Τί λέγει άλλωστε ο ύμνος; «Χαίρε η βλαστήσασα ρόδον το αμάραντον» – «Χαίρε η τέξασα το μήλον το εύοσμον». Στη συνέχεια σε δεύτερο, πλάνο μπορούμε να πούμε, ότι και η Παναγία είναι «ρόδον το αμάραντον» και «μήλον το εύοσμον».
Υπάρχει τριαντάφυλλο χωρίς τριανταφυλλιά; Υπάρχει μήλο χωρίς μηλιά; Η Παναγία είναι η Τριανταφυλλιά, απ’ όπου βλάστησε το τριαντάφυλλο που λέγεται Χριστός. Είναι η μηλιά, απ’ όπου προήλθε το μήλο, η γλυκύτατη τροφή, που λέγεται Χριστός.
Άρα και η Παρθένος Μητέρα είναι «ρόδον το αμάραντον» και «το μήλον το εύοσμον». Δύο έννοιες, δύο αλήθειες για την Παρθένο κρύβουν οι δύο αυτές εικόνες.
Η μία: Το αμόλυντον και καθαρόν της Παρθένου. Μοναδικός άνθρωπος η Παναγία στον κόσμο χωρίς μολυσμό, καθαρή, πεντακάθαρη.
Η άλλη: Το αμάραντον της Παρθένου. Όλα τα λουλούδια κάποτε μαραίνονται. Και μάλιστα γρήγορα, Και η ζωή του ανθρωπου ένα λουλούδι είναι που μαραίνεται. Και η επίγεια δόξα ένα άνθος είναι, που μαραίνεται (Ιακ. 1,10. Α’ Πέτρ. 1,24). Και το κάλλος του σώματος και αυτό μαραίνεται. Ένα λουλούδι δύο χιλιάδες τώρα χρόνια παραμένει αμάραντο και θα παραμένει στους αιώνες: η Αειπάρθενος Παναγία. Ούτε ο χρόνος μπορεί να την μαράνει. Ούτε οι βλασφημίες των άσεβών μπορούν να την μολύνουν.
5.Ράβδος.
Είναι το μόσχυμα που ριζοβολεί από μόνο του. Στην Π.Δ.το ξερό ραβδί του Ααρών βλάστησε θαυματουργικά «εξήνεγκεν βλαστόν και εξήνθησεν άνθη»(Αριθ.ιζ 23). Με αυτό τον τρόπο ο Θεός έδειξε στους Εβραίους ότι επιτρέπει μόνο στους απογόνους του Λευί να τον υπηρετούν. Και αυτό το θαύμα είναι προτύπωση της γεννήσεως του Κυρίου από την Παναγία, η οποία ενώ ήταν παρθένος γέννησε τον Υιό του Θεού.
6.Δένδρο.Είναι η εξέχουσα μορφή του φυτικού κόσμου που υπερβάλλει σε ύψος, σε μεγαλοπρέπεια και διάρκεια ζωής και είναι πολυτιμότατο λόγω των παροχών του.
Η Παναγία χαρακτηρίζεται «Δένδρον αγλαόκαρπον»
7.Κλήμα.
Είναι η κληματαριά, που σκιάζει και φιλοξενεί, που στολίζει και απλώνει τις κληματίδες της με τους γλυκύτατους βότρυες (τα τσαμπιά). Που αυτή μεν παράγει επίγειο κρασί, που ευφραίνει τους ανθρώπους, ενώ Εκείνη (η Θεοτόκος) γεώργησε και ωρίμασε τον « βότρυν» που τας «ψυχάς ευφραίνει».
8.Στάχυς.
Ο ποιητής βλέπει την Παναγία σαν ένα κομμάτι γης, στο οποίο βλάστησε το στάχυ του Θεού, χωρίς να δεχτεί σπορά, καλλιέργεια και φυσική περιποίηση και βροχή. Και φυσικά δεν ήταν αναίτια η βλάστηση εκείνη. Ήταν βλάστηση υπερφυσική που υπερέβαινε όλους τους νόμους και τους κανόνες, που παρατηρούνται στη φυσική τάξη των πραγμάτων. Εκείνο που έλειπε από την ανήροτη γη, το αλέτρι και οι λοιπές άλλες συνθήκες, αναπλήρωσε με την παντοδύναμη χάρη του το Πνεύμα του Θεού, από το οποίο βγήκε και η φυσική τάξη των πραγμάτων. Έτσι συντελέστηκε η παράδοξη σοδειά του Θεού, ο διφυής στάχυς της Παρθένου και του Υιού του Πατρός, για να γίνει ψωμί που βαστάχθηκε στο τραπέζι της Παρθένου, ψωμί ζωής που έφαγε και χόρτασε το πεινασμένο γένος των ανθρώπων, που πεινούσε στη μακρινή χώρα της αποστασίας του, στα σκοτάδια της θανατερής λιμοκτονίας του.
9.Δένδρο.
Είναι η εξέχουσα μορφή του φυτικού κόσμου που υπερβάλλει σε ύψος, σε μεγαλοπρέπεια και διάρκεια ζωής και είναι πολυτιμότατο λόγω των παροχών του.
Η Παναγία χαρακτηρίζεται «δένδρον αγλαόκαρπον, ως παραγαγούσα τον αγλαόν καρπόν τον Κύριον ημών, εξ ου τρέφονται οι πιστοί..»
Β.Από τον κόσμο ζώων-πτηνών.
1.Αμνάς. Eίναι το θηλυκό νεογέννητο πρόβατο. Είναι ζώο με αθωότητα, άκακο, άδολο και ήρεμο. Αυτά είχε υπόψιν του ο υμνωδός για να μπορέσει να τονίσει ότι η «Θεία Αμνάς» εκύησε τον «αμνό του Θεού τον αίροντα την αμαρτία του κόσμου».
2.Περιστερά..Το περιστέρι είναι σύμβολο της αγνότητας και της αθωότητας, μετέφερε την ελιά, το σύμβολο της «καταλαγής» μεταξύ Θεού και ανθρώπων μετά τον κατακλυσμό.(Γεν.8,8-22). Η Θεοτόκος «η περιστερά, η τον ελεήμονα αποκυήσασα» έφερε στον κόσμο την συμφιλίωση, αφού γέννησε τον «Ελεήμονα», την τέλεια και μοναδική ειρήνη στον κόσμο και την «καταλαγή ημών προς τον Θεό¨.(Ρωμ.ε,11)
«Δάμαλις τον μόσχον η τεκούσα, τον άμωμον, χαίρε, τοις πιστοίς· χαίρε αμνάς κυήσασα, Θεού αμνόν τον αίροντα, κόσμου παντός τα πταίσματα· χαίρε θερμόν ιλαστήριον».
3.Δάμαλις–Μόσχος.
Η δάμαλιςείναι η μοσχίδα το θηλυκό νεογνό του είδους «βούς».
Η Θεοτόκος παρομοιάζεται με δάμαλι και αμνάδα, που έφερε στον κόσμο τον μόσχο τον άμωμο και τον αμνό του Θεού, που σήκωσε στους ώμους του τις αμαρτίες όλου του κόσμου.
Η δάμαλις και ο μόσχος ήταν δύο ζώα που προσφέρονταν σαν εξιλαστήρια θυσια στο Θεό. Οι αρχαίοι Ισραηλίτες πίστευαν ότι στα ζώα αυτά που προορίζονταν για θυσία ( ο αμνός το Πάσχα και η δάμαλις στην εορτή του Εξιλασμού), μεταφέρονταν οι αμαρτίες εκείνων που τα πρόσφεραν στον Θεό, και έτσι οι αμαρτωλοί να συγχωρούνται. Όμως οι ζωοθυσίες αυτές, δήλωναν την ανάγκη αφέσεως των αμαρτιών, χωρίς στην πραγματικότητα να την παρέχουν. Ήταν προτυπώσεις μιας μεγάλης θυσίας, που πραγματικά θα αφαιρούσε τις αμαρτίες του κόσμου και θα απάλλασσε τους ανθρώπους από τις αθροισμένες ενοχές του. Αυτό το μεγάλο Θύμα έφερε στον κόσμο η Παναγία, που με την θεληματική θυσία του επλυνε με το αίμα του τις ψυχές όλων των ανθρώπων από τις πολλές τους ενοχές, έδωσε άφεση αμαρτιών και εξιλέωσε τον αποστάτη άνθρωπο ενώπιον του Πατέρα, από τον οποίο τόσο αλόγιστα ξεμάκρυνε στα όρη και τους γκρεμούςτης αμαρτίας.
Γ.Από τον γεωργο-ποιμενικό βίο.
1.Λειμών.Είναι ο υγρός και ποώδης τόπος, κατάλληλος για την βοσκή των ζώων. Είναι το λιβάδι,τόπος γόνιμος με υπέροχη βλάστηση. Η Παναγία «αναθάλλει τον λειμώνα της τρυφής» δηλαδή ξαναβλάστησε τον Παράδεισο, αφού κυοφόρησε τον «νέο λειμώνα» του Χριστού
2.Ανήροτος χώρα.( =αγρός που δεν οργώθηκε ποτέ).Με την φράση αυτή ο ποιητής μας μεταφέρει στην αγεώργητον γη, στην αρχή της δημιουργίας, που χωρίς όργωμα και σπορά και μόνο με το πρόσταγμα του Θεού, εβλάστησε. Έτσι και η Αειπάρθενος , χωρίς ανθρωπίνη μεσολάβηση, με μόνη την επίσκεψη του Παναγίου Πνεύματος, βλαστάνει το Θείο Φυτό, τον Κύριό μας και Σωτήρα μας.
3.Πόκος. Ο Γεδεών ήταν κριτής και ηγέτης του Ισραήλ.΄Οταν κλίθηκε από τον Θεό να σώσει τους Ισραηλίτες από τους Μαδιανίτες και Αμαληκίτες, που είχαν συνταχθεί στην κοιλάδα του Ισραήλ εναντίον των Ιουδαίων, ζήτησε από τον Θεό ένα Θαύμα σαν απόδειξη ότι θα σωζόταν ο Ισραήλ. Το θαύμα που ζήτησε ήταν το εξής. «Ο πόκος ερίου(τούφα ακατέργαστου μαλλιού), που ο ίδιος θα τοποθετούσε στην ύπαιθρο, το πρωί της επόμενης μέρας να έχει δροσιά και υγρασία, ενώ παντού θα υπήρχε ξηρασία.Πράγματι την επόμενη μέρα ο Θεός συγκατέβει και επιτέλεσε το θαύμα. Το ποκάρι είχε τόση δροσιά, ενώ όλα γύρω έμειναν στεγνά, ώστε έστιψε ο Γεδεών τον πόκο και γέμισε μια λεκάνη με νερό.(Κριτ.στ 37-38) Ονομάζεται η Παναγία «πόκος ένδροσος »,διότι θαυματουργικά και υπερφυσικά συνέλαβε και γέννησε τον Χριστό, ο οποίος σαν ουράνια δροσιά κατέβηκε σ’ αυτήν ήσυχα και αθόρυβα χωρίς να προξενήσει φθορά στην παρθενία της. Απο τον πόκο αυτόν (Παρθένο) υφάνθηκε το ένδυμα της αφθαρσίας του Αδάμ, που γυμνώθηκε με την παρακοή, και των απογόνων του. Ο προφήτης Δαυίδ σε Μεσσιακό ψαλμό λέει :
«Και καταβήσεται ως υετός επι πόκον και ωσεί σταγών η στάζουσα επί την γην».
«Προϊστορεί ο Γεδεών, την σύλληψιν, και ερμηνεύει ο Δαυϊδ, τον τόκον σου Θεοτόκε, κατέβη γάρ ως υετός επί πόκον, ο Λόγος εν τη γαστρί σου, και εβλάστησας άνευ σποράς, γη αγία, του κόσμου την σωτηρίαν, Χριστόν τον Θεόν, η Κεχαριτωμένη
Από τον κόσμο της κτίσεως.
1.Θάλασσα.
Κατά τον Άγιο Αμβρόσιο, Επίσκοπο Μεδιολάνων, το όνομα Μαρία σημαίνει «πέλαγος» και λατινικά Maria σημαίνει «θάλασσα». Και τούτο είναι συμβολικό, διότι, όπως η θάλασσα περιέχει το σύνολο των υδάτων και όλοι οι ποταμοί χύνονται σε αυτή, έτσι και η πάναγνος κόρη της Ναζαρέτ ονομάσθηκε Μαρία, διότι αναδείχθηκε ταμείο των χαρισμάτων του Θεού και χώρεσε όλους τους ποταμούς των δωρεών του Θεού
Αλλά το πέλαγος και η θάλασσα είναι σύμβολα της αγαθότητας και της Χάριτος του Θεού, την οποία είχε η Θεοτόκος, συμπληρώνει ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης. Και συνεχίζει ο Άγιος, ο οποίος πολύ ευλαβείτο την Κυρία των Αγγέλων: «καθώς γάρ ἡ θάλασσα καί τό πέλαγος περιέχει ἐν ἑαυτῷ πλῆθος ὑδάτων καί δέχεται ὅλους τούς ποταμούς, κατά παρόμοιο τρόπο καί ἡ Θεοτόκος περιέχει ἐν Ἑαυτῇ πλῆθος χαρίτων καί ἐδέχθη ὅλους τούς ποταμούς τῶν δωρεῶν» (Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου, Κήπος Χαρίτων, ερμηνεία εις την ενάτην ωδήν).
2.Νεφέλη κούφη ,δηλαδή νεφέλη ελαφρά.
Ο προφήτης Ησαΐας (ιθ΄) είδε σε όραμα, ότι ο Κύριος κάθεται «επί νεφέλης κούφης και ήξει εις Αίγυπτον και σεισθήσεται τα χειροποίητα (είδωλα) Αιγύπτου». Αυτό είναι προτύπωση της Παναγίας, η οποία ονομάζεται νεφέλη ελαφρά, σαν ελεύθερη από κάθε βάρος προαιρετικής αμαρτίας μέχρι και ψιλής προσβολής εμπαθούς λογισμού. Πάνω σ’ αυτήν την εξαϋλωμένη νεφέλη «ήλθεν ο υπέρθεος Ιησούς» στη γη, η οποία ήταν γεμάτη από είδωλα, όπως η παλαιά Αίγυπτος, και κατέλυσε την πλάνη και το σκοτάδι, και οδήγησε τους ανθρώπους προς το φως της αληθινής θεογνωσίας και τους έσωσε.
3.Όρθρος φαεινός.
«Η αυγή για να σκοτώσει την νύχτα και να φέρει στον κόσμο το φως, χρησιμοποιεί τον όρθρο. Ο όρθρος είναι ο θάνατος της νύχτας, ο προάγγελος της αυγής.
….Πέντε είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του όρθρου.
Πρώτον είναι υπόσχεση φωτός, μέσα στον όρθρο υπάρχει η υπόσχεση της αυγής και η έλευση της ημέρας. Μέσα στον όρθρο μυστικά κυοφορείται ο ήλιος.
Δεύτερον, είναι ώρα νίκης, το σκοτάδι νικιέται, το φως νικάει.
Το τρίτο είναι ότι είναι ώρα ελπίδος. Το φως που αχνολάμπει κουβαλάει την ελπίδα για την έλευση της ημέρας. Φως και ελπίδα συννοούνται. Το σκοτάδι είναι η απελπισία. Φως είναι η ελπίδα.
Τέταρτον, είναι ώρα ηρεμίας και ομορφιάς, είναι η ώρα που μπορείς ν’ ακούσεις τον σπόρο μες την γη, πως σκάει και πως ριζώνει. Είναι ώρα μυστικής ομορφιάς, είναι η ομορφιά της ασάφειας των σχημάτων.
Σε λίγο η αυγή θα μετατρέπει τους ψιθύρους σε κελαϊδισμούς και την ασάφεια σε καθαρή εικόνα.
Το πέμπτο είναι ότι είναι ώρα θανάτου της νύχτας, ο όρθρος. Ο όρθρος έρχεται μες τα βαθιά χαράματα και σακατεύει τις βεβαιότητες της νύχτας.
Έρχεται κατά της νύχτας και την οδηγεί σε οδυνηρό θάνατο, μέσα σε απέραντη θάλασσα από φως.
Αυτοί είναι συσχετισμοί με την Παναγιά γιατί όρθρος είναι η Παναγία. Ο όρθρος διαλύει μαζί με την νύχτα και τους φόβους της. Η νύχτα, η ώρα των λύκων, καταλύεται μαζί με τους φόβους της.
Ο όρθρος φέρνει μαζί του την αυγή, η αυγή φέρνει την ημέρα, η ημέρα φέρνει τον ήλιο, ο ήλιος φέρνει την ζωή.
Αυτή που μπαίνει στην ζωή μας σαν γλυκοχάραμα είναι η Παναγιά. Η Παναγιά είναι ο όρθρος όπως λέει το Άσμα των Ασμάτων. Αυτή εμφανίζεται μέσα στην νύχτα της ιστορίας, ως γλυκοχάραμα. Πριν από την Παναγιά υπάρχει η νύχτα της Εύας, το σκοτάδι της αμαρτίας. Υπάρχει ο πένθιμος και σκοτεινός κόσμος της παρακοής του Αδάμ. Ο προ της Παναγίας άνθρωπος πορεύεται ψηλαφητά μέσα στις υπόγειες σήραγγες του χρόνου ολοσκότεινος, αναζητώντας κάποιο φως. Κάθε τόσο κάποιες φωτεινές στήλες υψώνονται στον ουρανό. Γράφουν, προτυπώνουν, προεικονίζουν το φως. Είναι οι προφητείες.
Οι προφήτες γράφουν, έρχεται φως, και η ελπίδα υποβόσκει και η προσδοκία αγρυπνεί. Φως όμως δεν έρχεται, απλώς ελπίδα για φως κυοφορείται.
Και ξαφνικά μπαίνει μέσα στην νύχτα του κόσμου η Παναγιά. Μπαίνει σαν όρθρος, σαν γλυκοχάραμα.
Έρχεται και αρχίζουν να γίνονται γαλακτεροί οι ορίζοντες του κόσμου. Αρχίζει να εμφανίζεται το φως, γκρίζο σκούρο ορθρινό, αλλά φως. Όλος ο όρθρος είναι προφωτική υπόσχεση φωτός. Είναι ο προάγγελος της αυγής.
Πριν απ’ τον όρθρο υπάρχει νύχτα. Αιώνες βουτηγμένοι στο σκοτάδι. Η ιστορία αρχίζει και συνεχίζεται με σκοτάδι, και με την Παναγιά, τον όρθρο, πνίγεται στο φως.
Ο απολογισμός της νύχτας γίνεται κάποιο χάραμα στις όχθες της Γεννησαρέτ. Εκεί ο Χριστός ναυτολογεί τους στρατιώτες του φωτός. Καλεί κοντά του κάποιους ψαράδες και τους υποδεικνύει να ξαναρίξουν τα δίχτυα τους.
Κατάκοποι εκείνοι λένε κάτι καταπληκτικό:
«Κύριε, δι΄ όλης της νυκτός κοπιάσαντες ουδέν ελάβομεν» μιλάμε για όλη την νύχτα της ανθρώπινης ιστορίας «δι’ όλης της νυκτός» και για τα αποτελέσματά της, «ουδέν ελάβομεν» ουδεμία καρποφορία, κανένα φως. Ολονύκτια μακραίωνα προσπάθεια όπου κοπίασαν οι άνθρωποι, με απόληξη το μηδέν.
Ολόκληρος ο ανθρώπινος μόχθος είναι μια απελπιστική, μια οδυνηρή διαπίστωση: Μηδέν.
Νύχτα κι μηδέν ο κόσμος πριν από τον όρθρο, ο κόσμος πριν από την Παναγιά.
Και τότε μπαίνει μέσα στην ιστορία ο όρθρος.
Μία νεαρή κοπελίτσα από την Ναζαρέτ, που θ’ ανατρέψει όλες τις νύχτες, θα κατεδαφίσει όλες τις σκιές, θ’ αναποδογυρίσει όλες τις βεβαιότητες της νύχτας και θ’ ανοίξει τους ορίζοντες στην αυγή, στο φως, στον ήλιο Χριστό στο καθαιρέτη κάθε ανθρώπινης νύχτας.
Μπαίνει μέσα στην ιστορία του κόσμου η Παναγιά, έχοντας όλα τα γνωρίσματα του όρθρου που είπαμε.
Μπαίνει στην ιστορία του κόσμου σαν ήρεμο γλυκοχάραμα, αλλά και νικήτρια γιατί στην αγκαλιά της κουβαλάει τον ήλιο που θα προκαλέσει τον οριστικό και αμετάκλητο θάνατο της νύχτας.
Το γνώρισμα του όρθρου είναι και γνωρίσματα της Παναγιάς. Πρώτον η Παναγιά είναι υπόσχεση φωτός, είναι το προσάναμα της αυγής της σωτηρίας του κόσμου. Μέσα στα σπλάχνα της κυοφορεί τον ήλιο, τον ήλιο Χριστό. Η Παναγία είναι ο όρθρος, η αυγή από την οποία θ’ ανατείλει ο ήλιος της δικαιοσύνης, ο Χριστός ο Θεός ημών, δηλαδή το φως. «Εγώ ειμί το Φως».
Η Παναγιά – όρθρος είναι ο αστήρ ο εμφαίνων τον ήλιον, είναι η αυγή της μυστικής ημέρας, είναι η το φως αρρήτως γεννήσασα, η φωτοδόχος λαμπάδα τοις εν σκότει φανείσα, είναι η ακτίς του νοητού ηλίου, η αστραπή η τας ψυχάς καταλάμπουσα, είναι η τον πολύφωτον ανατέλουσα φωτισμόν. Όλα αυτά είναι από τον Ακάθιστο ύμνο παρμένα, που φανερώνουν ότι πράγματι η Παναγία είναι υπόσχεση φωτός.
Η Παναγία όμως υπερβαίνει τον όρθρο, γιατί την ώρα του ήλιου, ο όρθρος έχει πεθάνει ενώ η Παναγιά μπαίνει μέσα στην αυγή και γίνεται ένα με τον ήλιο.
Είναι η ίδια φως. Ο ποιητής του Άσματος των Ασμάτων δεν λέει ότι η Παναγιά είναι όρθρος αλλά «εκύπτουσα ωσεί όρθρος» δηλαδή κάτι σαν όρθρος.
Ο όρθρος έχει αρχή και τέλος, ενώ η Παναγιά μόνο αρχή.
Δεύτερον, η Παναγιά δεν είναι μόνο υπόσχεση φωτός και φως η ίδια, είναι και καταλύτρα του σκοταδιού.
Η Παναγιά είναι εκείνη «δι’ ης εγείρονται τρόπαια» τρόπαια κατά των δυνάμεων του σκότους «Χαίρε δι’ ης εχθροί καταπίπτουσι» είναι η νικήτρια του σκότους. Μέσα στο σκοτάδι της ψυχής έρχεται η Παναγιά και την βοηθάει να νικήσει τους Αβάρους. «Τη υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια» δηλαδή τους πειρασμούς τις σκοτεινές δυνάμεις που την πολιορκούν.
Έτσι η ψυχή καταβάλει τους εχθρούς, και εν συνεχεία αναγράφει στην Θεοτόκο «τη υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια». Πρέπει να υπάρχει βαθιά μέσα μας η βεβαιότητα ότι η Παναγιά νικάει τα σκοτάδια, τα νικάει πάντοτε και με απόλυτη υπεροχή, όπως η αυγή νικάει την νύχτα. Η Παναγία είναι ένας συμπαραστάτης στον αγώνα μας κατά των σκοτεινών δυνάμεων.
Τρίτον, η Παναγιά είναι και η μεγάλη μας ελπίδα.
Ο όρθρος με το φως ανοίγει τα παράθυρα στην ελπίδα. Η Παναγιά με τον Χριστό ανοίγει την ελπίδα της σωτηρίας. Είναι η «των απηλπισμένων μόνη ελπίς», είναι η «ετοίμη αντίληψις» δηλαδή η πρόθυμη κατανόησις. Είναι πάντων των Χριστιανών το καταφύγιο»(Γ.Σουρέλης)
4.Όρος αλατόμητον.
Λέγεται έτσι η Θεοτόκος, επειδή όπως το βουνό δεν οργώνεται, ούτε γεωργείται, ούτε σπέρνεται από ανθρώπους, αλλά αυτοφυώς και αγεωργήτως βλαστάνει δένδρα, θάμνους, χορτάρι έτσι και η Παναγία «ασπόρως» εβλάστησε τον Κύριο ημών Ιησού Χριστό .
Επίσης η προφητική ρήση του βιβλίου του Δανιήλ «εθεώρεις έως ου ετμήθη λίθος εξ όρους άνευ χειρών» αναφέρεται στην Υπεραγία Θεοτόκο. Το βουνό, από το οποίο είδε ο Ναβουχοδονόσωρ να κόβεται το λιθάρι χωρίς χέρι ανθρώπου, προτυπώνει την Παναγία, η οποία ως όρος αλάξευτο έδωσε την καθαρή σάρκα της για να γεννηθεί ο Θεάνθρωπος. Αναφερόμενος στο περιστατικό αυτό ο Γερμανός Κων/λεως γράφει: «Χαίροις, το εκ Θεού πιότατον και κατάσκιον όρος, εν ώ λογικός αμνός εκτραφείς τας ημών αμαρτίας και τας νόσους εβάστασεν, εξού ο αχειρότμητος λίθος κυλισθείς, βωμούς ειδωλικούς συνέθλασεν και εις κεφαλήν γωνίας εν οφθαλμοίς ημών θαυμαστούμενος γέγονε». Η Θεοτόκος γέννησε το Σωτήρα του κόσμου, χωρίς να υποστεί οποιαδήποτε ρήξη. Τόσον η σύλληψη όσον και η κύηση υπήρξεν άφθορη.
5.Το Κοχύλι.
«Ουρανών υψηλότερα, χαίρε γης το θεμέλιον, εν τη ση νηδύϊ, Άχραντε, ακόπως βαστάσασα· χαίρε κογχύλη, πορφύραν θείαν βαψασα, εξ αιμάτων σου τω βασιλεί των δυνάμεων».
Αν μελετήσει κανείς το ρόλο που έπαιξε και παίζει το κοχύλι στη ζωή του ανθρώπου, θα διαπιστώσει εύκολα ότι αυτό υπήρξε κοντά του σε κάθε στιγμή της πορείας του, από τη μακρινή αρχαιότητα μέχρι τη σύγχρονη εποχή. Το όστρακο πέρασε κυρίως σαν σύμβολο ομορφιάς στην αρχαία Ελλάδα, σαν υλικό επεξεργασίας στη ρωμαϊκή εποχή, σαν θρησκευτικό σύμβολο στη βυζαντινή αυτοκρατορία, σαν οικονομική μονάδα στην προ-κολομβιανή περίοδο στην Αμερική και την Αφρική, σαν αντικείμενο Τέχνης και Αρχιτεκτονικής στην Αναγέννηση, (συμπεριλαμβανομένων και των εποχών Baroque και Rococo) και τέλος σαν βασιλικό και αριστοκρατικό προνόμιο στη βικτωριανή εποχή. Το κοχύλι βρέθηκε να παίζει ουσιαστικούς ρόλους στην ιστορία, στην οικονομία, στην αρχιτεκτονική, στις καλές τέχνες, στη θρησκεία, στη μουσική και το χορό, στη διακόσμηση, στη διαφήμιση, καθώς και στη μαγειρική.
Τον 15ο π.X. αιώνα στην Τύρο και τη Σιδώνα, ένα είδος οστράκου χρησίμευε για την πορφυρή βαφή των ενδυμάτων και αργότερα των χιτώνων των Ρωμαίων και Βυζαντινών αυτοκρατόρων. Oι Τύριοι το ονόμασαν Murex purpura και η οικογένεια των oστράκων αυτών ονομάσθηκε Muricidae. Κατά τον Πλίνιο Γάιο η διαδικασία αφορούσε το βράσιμο κατακερματισμένων οστράκων και την εκχύλιση του χρώματος, σε συγκεκριμένους χώρους, τα «Πορφυρεία».
Στην χριστιανική θρησκεία συμβόλιζε την αγνότητα, την ανάσταση, τη λύτρωση και τη συγχώρεση,
Η Παναγία χαρακτηρίζεται σαν κογχύλη που με το χρώμα της – τα αγνά της παρθενικά αίματα – έβαψε την πορφύρα, το βασιλικό φόρεμα του Υιού του Θεού, που φόρεσε φανείς άνθρωπος επί της γης. Η βασιλική αυτή αμφίεση ήταν η θεοϋπόστατη ανθρώπινη φύση που κυοφορήθηκε μέσα της με τη δύναμη του παναγίου Πνεύματος, η φύση η οποία, με τη σειρά της, έμελλε να βάψει με τα αίματά της το ζωοποιό ξύλο του σταυρού, για να το καταστήσει φοβερό στους δαίμονες, συντριπτικό των αντίθεων δυνάμεων της αποστασίας της φθοράς και του θανάτου. Στο αίμα του Υιού και του ανθρώπου υφαίνεται η σωτηρία και η δόξα του ανθρώπου. Το αγνό αίμα της Παρθένου, ως δυνατότητα καταβολής της φύσεως, και το άσπιλο αίμα του Υιού του Θεού στον άνθρωπο που ανέλαβε, ως δυνατότητα του μυστηρίου της λυτρώσεως, αποτελούν τα δύο ναι της άπειρης ευδοκίας του Θεού για τη σωτηρία του πεσμένου του πλάσματος.
6.Το μαργαριτάρι.
Το μαργαριτάρι είναι ένα πετράδι το οποίο παράγεται από όστρακα και μπορεί να βρίσκεται σε θαλάσσιο ή γλυκό νερό.
Στο Ευαγγέλιο το μαργαριτάρι (δηλαδή ο μαργαρίτης) εμφανίζεται σε δυο φράσεις που έγιναν παροιμιώδεις. Στο κατά Ματθαίον, κεφάλαιο 13, υπάρχει η παραβολή για εκείνον που βρήκε ένα πολύτιμο μαργαριτάρι (ευρών μαργαρίτην πολύτιμον) και πούλησε ό,τι είχε και δεν είχε για να τον αγοράσει.
Πάλι στο κατά Ματθαίον, στο έβδομο κεφάλαιο, υπάρχει η εντολή του Ιησού: Μη δώτε το άγιον τοις κυσίν μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων, μια φράση που έγινε παροιμιώδης.
ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ 