Ἅγιον Ποτήριον καί μολυσματικότης (Μέρος 1ον) π. Ἀθανασίου Μυτιληναίου

π Πέτρος Χιρς Πώς έγινα Ορθόδοξος!

Aφιέρωμα στην Κυριακή της Τυρινής

Ψυχολογία και θρησκεία:Η αντιμετώπιση της Μαίρης από τον πνευματικό πατέρα και τον ψυχοθεραπευτή.

Κλινικό παράδειγμα

            του Νικήτα Καυκιού

Η Μαίρη είναι 35 ετών, έχει μια αξιοπρεπή εργασία στο δημόσιο και είναι παντρεμένη με ένα καθηγητή 38 ετών, εδώ και εννέα χρόνια. Δεν έχει αποκτήσει παιδιά από αυτό το γάμο, ούτε και το επιθυμεί. Ο σύζυγος αποφεύγει κάθε επικοινωνία μαζί της. Της απευθύνει το λόγο μόνο για να υπογραμμίσει τις αδυναμίες της, και να της θυμίσει πόσο απογοητευμένος είναι από το γάμο του. Η Μαίρη αισθάνεται ανεπιθύμητη, και η ίδια κατηγορεί τον εαυτό της για όλα. Αισθάνεται ενοχές για ασήμαντα γεγονότα, νοιώθει συνεχώς θλίψη, έχει έμμονες ιδέες  και υποφέρει από αϋπνίες. Έχει διακόψει οποιαδήποτε σχέση με φίλους και συγγενείς.

Συνειδητοποίησε  από τον πρώτο χρόνο, ότι ο γάμος την οδηγούσε σε αδιέξοδο αλλά η προοπτική του διαζυγίου τη γέμιζε με φόβους, ανασφάλεια και ενοχές απέναντι στους γονείς, την κοινωνία και το Θεό.

Τα τελευταία τέσσερα χρόνια διατηρεί εξωσυζυγική σχέση με τον Αντρέα, ο οποίος μετά από τηλεφωνική επικοινωνία πολλών μηνών, κατόρθωσε να την κατακτήσει προσφέροντάς της ενδιαφέρον, ζεστασιά και κατανόηση. Τώρα πια αισθάνεται πολύ δεμένη μαζί του. Αν και προσπάθησε αρκετές φορές να τον απομακρύνει από κοντά της ώστε να επιστρέψει συναισθηματικά στον σύζυγό της, δεν τα κατάφερε. Αισθάνεται ότι μόνο αυτή η σχέση δίνει νόημα στην κατά τα άλλα κενή καθημερινότητα της ζωής της.

Όμως η εξω-συζυγική σχέση, της προκαλεί έντονα αισθήματα ενοχών. Βασανίζεται από έμμονες ιδέες αυτοτιμωρίας. Σκέφτεται συνέχεια ότι πρέπει με κάποιο φανταστικό (αλλά για την ίδια πραγματικό) τρόπο τιμωρήσει τον εαυτό της ή τους γονείς της.

Διαγνωστική προσέγγιση

Θα μπορούσαμε να διαφοροποιήσουμε  τα προβλήματα της Μαίρης σε ψυχολογικό και πνευματικό επίπεδο.

Ψυχολογικό επίπεδο

Ενοχές: Η Μαίρη αισθάνεται υπεύθυνη για οτιδήποτε αρνητικό συμβαίνει γύρω της. Αν για παράδειγμα κάποιος υφιστάμενος στον εργασιακό χώρο δυσαρεστηθεί ή εκφράσει την παραμικρή δυσαρέσκεια η Μαίρη αισθάνεται υπεύθυνη και νοιώθει τρομερές ενοχές.

Έμμονες ιδέες: Άμεση παρενέργεια των ενοχών είναι στην περίπτωση της Μαίρης οι επίμονες σκέψεις αυτοτιμωρίας. Πιστεύει ότι πρέπει να τιμωρήσει τον εαυτό της για το κακό που προκαλεί στους άλλους ή φαντάζεται ότι έχει τιμωρήσει ήδη τον εαυτό της με διάφορους τρόπους. Το μυαλό της είναι κολλημένο σε ανόητες επαναλαμβανόμενες, επώδυνες σκέψεις.

Θλίψη: Οι ενοχές και οι εμμονές συνοδεύονται σχεδόν πάντοτε από αισθήματα θλίψης.

Άγχος-Αϋπνίες: Η Μαίρη δεν μπορεί να σταματήσει τις αρνητικές σκέψεις, γεγονός που της προκαλεί άγχος και υπερδιέγερση και δεν της επιτρέπει να κοιμηθεί.

Πνευματικό επίπεδο

Η Μαίρη είναι ένας άνθρωπος που δοκιμάζεται έντονα.

Πολεμείται από λογισμούς.

Κάνει λανθασμένες επιλογές.

Πέφτει στο αμάρτημα της μοιχείας.

Δεν αξιοποιεί τις ψυχολογικές της δυνατότητες.

Δεν αξιοποιεί τις λυτρωτικές δυνατότητες που προσφέρει η εκκλησία.

Δεν επιτρέπει στη Χάρη του Θεού να τη βοηθήσει.

Παρατηρήσεις

Ο Πνευματικός πατέρας εστιάζει την προσοχή του σε διαφορετικές πτυχές της συμπεριφοράς απ’ ότι ο ψυχοθεραπευτής. Κατανοεί, νοηματοδοτεί, και ερμηνεύει την αφήγηση και τη συμπεριφορά κάνοντας αναγωγή σε διαφορετικά θεωρητικά πλαίσια.

Ο πνευματικός πατέρας αντιλαμβάνεται την παρουσία των συμπτωμάτων της Μαίρης αλλά τα θεωρεί αποτέλεσμα της αμαρτίας ή του πειρασμού. Οι δοκιμασίες θα αντιμετωπισθούν με υπομονή, πνευματική εγρήγορση και τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Ο ψυχοθεραπευτής θεωρεί ως κύρια υποχρέωση του να βοηθήσει τη Μαίρη, με τη μέθοδο της ψυχοθεραπείας, να απαλλαγή ή τουλάχιστον να μειώσει το βάρος των ενοχλητικών συμπτωμάτων. Ανάλογα με τη θεραπευτική προσέγγιση που υιοθετεί, υποθέτει ότι στη ρίζα των προβλημάτων βρίσκονται τραυματικές εμπειρίες της παιδικής ηλικίας, ψυχαναγκαστική δομή προσωπικότητας, δυσλειτουργική επικοινωνία με το σύζυγο, αρνητικές πεποιθήσεις, μειωμένη αυτοεκτίμηση, κ.λ.π.

Ποιμαντική και ψυχοθεραπευτική προσέγγιση

 

Ποιμαντική

Ο πνευματικός πατέρας ακούει με κατανόηση και αγάπη όσα αφηγείται η Μαίρη χωρίς να την κατακρίνει. Προσπαθεί να απαλύνει την οδύνη που επιφέρουν τα ενοχικά αισθήματα, αλλά θεωρεί υγιή τα αισθήματα αυτά διότι σηματοδοτούν και συνοδεύουν την αμαρτία της μοιχείας. Υπογραμμίζει με σεβασμό και κατανόηση την προσωπική ευθύνη της Μαίρης στη μοιχεία παίρνοντας υπ’ όψιν του και το ρόλο του πειρασμού. Την παροτρύνει να εξομολογηθεί και να προετοιμαστεί για τη Θεία Μετάληψη.

Την παρηγορεί, εικονίζοντας με τη γλυκύτητα των λόγων του την άπειρη συγχωρητικότητα και την αγάπη του Θεού αλλά και την παρακινεί να σταματήσει, με τη βοήθεια του Θεού, να αμαρτάνει συναντώντας τον εραστή της.

Με το παράδειγμα της ίδιας του της ζωής δείχνει το δρόμο της μετάνοιας, της ταπείνωσης, και της υπακοής στο θέλημα του Θεού. Ίσως προτείνει προσευχή, εκκλησιασμό, νηστεία ή ανάγνωση ψυχωφελών βιβλίων. Η επικοινωνία τελείται στο φως της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Η γεύση της Αγάπης του Θεού εν Αγίω Πνεύματι λειτουργεί θεραπευτικά. Η Αγάπη λειτουργεί θεραπευτικά.

Ο Πνευματικός αποφεύγει την ενασχόληση με τις αρνητικές σκέψεις, εμπειρίες και συναισθήματα και προτρέπει τον βαπτισμό όλων των αρνητικών συμπτωμάτων στο άπλετο Φως της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Εστιάζει στη σωτηρία της ψυχής και με αυτό τον τρόπο βοηθά την αποκατάσταση της σχέσης της Μαίρης με τον Θεό Πατέρα.

 

Ψυχοθεραπεία

Ο ψυχοθεραπευτής ακούει με κατανόηση και αποδέχεται ήρεμα όσα αφηγείται η Μαίρη χωρίς να επιδιώκει να αξιολογήσει ηθικά ή να καθοδηγήσει τις επιλογές της.

Προσπαθεί να την από-ενοχοποιήσει και να διασαφηνίσει το ψυχολογικό νόημα που έχει η εξωσυζυγική σχέση για την ίδια τη Μαίρη.

Είναι πιθανόν να αναζητήσει τις ρίζες των συμπτωμάτων στην παιδική της ηλικία εμπειρίες ή σε μοντέλα διαπροσωπικών σχέσεων  που συνέβαλαν στη δημιουργία νευρωσικών λειτουργιών της προσωπικότητας. Βοηθά τη Μαίρη να συνειδητοποιήσει τους τρόπους με τους οποίους το βιωμένο τραυματικό παρελθόν, προσδιορίζει αρνητικά το παρόν. Ίσως της προτείνει την εκμάθηση τεχνικών αντιμετώπισης των έμμονων ιδεών, χαλάρωσης, διεκδίκησης ή επικοινωνίας. Εστιάζει στη μείωση της οδύνης, στην αυτοβελτίωση και στην αυτοπραγμάτωση.

Γενικότερα, τη βοηθά να αυξήσει την εσωτερική αρμονία, να συμφιλιωθεί με τις αρνητικές πλευρές του εαυτού της ,να μειώσει την ένταση των συμπτωμάτων και να αναπτύξει τις ψυχολογικές της δυνατότητες.

 

Παρατηρήσεις

Αυτό που διαφοροποιεί το φυσιολογικό από το παθολογικό δεν είναι τόσο η παρουσία των συμπτωμάτων, όσο ο βαθμός έντασής τους. Τα συμπτώματα που βασανίζουν τη Μαίρη είναι δυσανάλογα σε σχέση με τα ερεθίσματα που τα προκαλούν. Αυτή η δυσαναλογία ερεθίσματος-αντίδρασης οδήγησε τη Μαίρη στην αναζήτηση βοήθειας από κάποιον ειδικό.

Ο ψυχοθεραπευτής θέλει κυρίως να μειώσει την υπερβολική ένταση των συμπτωμάτων και χρησιμοποιεί γι’ αυτό μια ποικιλία στρατηγικών. Δεν τον απασχολεί όμως η διάσταση της αμαρτίας. Βοηθά τη Μαίρη να ξεκαθαρίσει τα συναισθήματά της και να συνειδητοποιήσει τις ψυχολογικές διεργασίες που συντελούνται μέσα της. Αν η Μαίρη θέλει να συνεχίσει τη σχέση της με τον Ανδρέα, μπορεί να το κάνει. Ο ψυχοθεραπευτής δεν αξιολογεί ηθικά την εξωσυζυγική σχέση.

Όμως η ηθική ουδετερότητα έχει αναπόφευκτη ηθική χροιά. Η ηθική ουδετερότητα έχει ηθικό νόημα. Ίσως δίνει το μήνυμα στη Μαίρη ότι επιτρέπεται να συνεχίσει τη σχέση της.

Ο θεραπευτής έχει το κύρος που του προσδίδει ο ρόλος του, ως ιατρός των ψυχών. Όταν αντιμετωπίζει με επιστημονικό τρόπο την περίπτωση της Μαίρης, και συνεπώς έξω-ηθικό, συμβάλλει στον θρυμματισμό του ηθικού κώδικα αξιών με τον οποίο είναι συνυφασμένη η προσωπικότητα της Μαίρης.

Για τον ψυχοθεραπευτή το πρόβλημα είναι οι ενοχές. Η δουλειά του είναι να μειώσει τις ενοχές.

Για τον Πνευματικό πατέρα το πρόβλημα είναι η αμαρτία. Και δεν θα μπορούσε να παραβλέψει το πνευματικό νόημα των ενοχών. Οι ενοχές λειτουργούν ως κίνητρο αλλαγής του νου ( μετά-νοιας). Για τον πνευματικό η μείωση της οδύνης δεν είναι πανάκεια. Διότι θα μπορούσε να λειτουργήσει αρνητικά σε πνευματικό επίπεδο, επιφέροντας άμβλυνση της ηθικής συνείδησης.

 

 

Συμπερασματικοί προβληματισμοί

Κατανοούμε σ’ αυτή τη περίπτωση ότι η Μαίρη θα έχει μια διαμετρικά αντίθετη αντιμετώπιση του προβλήματος της αν απευθυνθεί για βοήθεια σε ένα Πνευματικό από ότι σ’ ένα ψυχοθεραπευτή. Και αυτή η διαφορά θα οξύνεται ανάλογα με τη στενότητα των αντιλήψεων και την εμμονή με την οποία υποστηρίζουν τις θέσεις τους ο Πνευματικός ή ο ψυχοθεραπευτής. Όσο πιο προσκολλημένοι είναι στις θεωρητικές και εμπειρικές τους προϋποθέσεις τόσο περισσότερο θα κατευθύνουν τη Μαίρη προς τη δική τους θεραπευτική διαδρομή. Όσο περισσότερο πιστεύουν ότι μόνο η δική τους προοπτική είναι αληθινή ή συμφέρουσα τόσο περισσότερο με τρόπο άμεσο ή έμμεσο, εκούσιο ή ακούσιο, συνειδητό ή υποσυνείδητο θα κατευθύνουν τη Μαίρη.

Στην ψυχοθεραπευτική σχέση είναι αδύνατον να μην κατευθύνεις τον άλλο. Ακόμη και η σιωπηλή ακρόαση της αφήγησης είναι προσδιοριστική και έμφορτη νοήματος.

Στην ποιμαντική σχέση ο πνευματικός συνειδητά κατευθύνει προς τον Θεό.

Η Μαίρη δικαιούται να γνωρίζει όσο το δυνατόν περισσότερο τις κοσμοθεωρητικές και ηθικές προϋποθέσεις των ανθρώπων που εμπιστεύεται να την βοηθήσουν.

Ο πνευματικός πατέρας και ο ψυχοθεραπευτής δεσμεύονται να τοποθετήσουν την υπαρξιακή ιδιαιτερότητα της Μαίρης πάνω από τις ερμηνευτικές τους δυνατότητες και τις θεραπευτικές ή ποιμαντικές τους δεξιότητες.

Μια δοκιμασμένη θεραπευτική τακτική μπορεί να είναι ακατάλληλη για την ψυχοδυναμική και συμπτωματολογική ιδιαιτερότητα της Μαίρης.

Μια πνευματική αλήθεια μπορεί να συντρίψει την ευαίσθητη και ευάλωτη ιδιοσυγκρασία της.

 

 

Συσχέτιση εννοιών της θεολογίας και της ψυχολογίας.

Ψυχολογία και Θεολογία

http://www.psyche.gr/prooptikes1.htm

του Νικήτα Καυκιού 12/03/2005 – Η διάσταση και η αλληλοαμφισβήτηση στις σχέσεις Θεολόγων και ψυχολόγων οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη σημασιολογική ρευστότητα της θεολογικής και ψυχολογικής ορολογίας. Έννοιες όπως αγάπη, ενοχή, συνείδηση, φόβος, άγχος, ταπείνωση, εγκράτεια, ηθική, πίστη, γνώση, ψυχή, θεραπεία, αυτοπεποίθηση, ελευθερία δεν έχουν διαχρονική και διαπολιτισμική, σημασιολογική σταθερότητα αλλά εξαρτώνται από το ευρύτερο νοηματικό πλαίσιο στο οποίο συναντώνται. Σημ. 1  – Η θέαση είναι ερμηνεία. Βλέπουμε την πραγματικότητα μέσα από υποκειμενικό πρίσμα και όχι μέσα σε καθρέπτη. Η κατανόηση εξαρτάται από υποκειμενικούς, πολιτισμικούς, συναισθηματικούς και ιδεολογικούς παράγοντες. Η αντίληψη είναι διαθλαστική και όχι ανακλαστική. Τα ίδια σημαίνοντα όταν τοποθετούνται σε διαφορετικά κοσμοθεωρητικά και νοηματικά πλαίσια μπορεί να αντιστοιχούν σε διαφορετικά σημαινόμενα. Για παράδειγμα όλα όσα λέγονται και τελούνται στις ιερές Ακολουθίες της Εκκλησίας νοηματοδοτούνται διαφορετικά από έναν άνθρωπο που ερμηνεύει την πραγματικότητα με εκκοσμικευμένα – ορθολογιστικά κριτήρια από ότι από έναν ορθόδοξο πιστό ο οποίος προσλαμβάνει τα πάντα μέσα από την προσωπική του σχέση με τον Θεό και την Εκκλησία. Στα κοσμικά μάτια  ισοπεδώνεται το πνευματικό – μυστηριακό βάθος των εκκλησιαστικών δρώμενων ενώ στα πνευματικά μάτια αποκαλύπτονται όλο και βαθύτερες πτυχές των τελούμενων στη θεία λατρεία.. «οστις γαρ εχει δοθήσεται αυτώ και περισσευθήσεται όστις δε ουκ έχει και ο εχει αρθήσεται απ αυτου» Ματθ. ΙΓ’12 Πνευματική αντίληψη Εκκοσμικευμένη αντίληψη Θεός Αγία Τριάδα. Πατέρας, Παντοκράτορας Ανώτατη αρχή, εξουσιαστής, παγκόσμιος νόμος. Χριστός Ενσάρκωση του Υιού και Λόγου του Θεού, Σωτήρας Προφήτης, Πνευματικός δάσκαλος, Κοινωνικός επαναστάτης Παναγία Παρθένος μητέρα του Θεού, τιμιότερη και ενδοξότερη από τα Αγγελικά τάγματα Μητέρα του Ιησού Άγιοι Θεοί κατά Χάριν Καλοί άνθρωποι της Εκκλησίας Ιερέας Λειτουργός του Υψίστου Πνευματικός πατέρας Ρασοφόρος με πρωταγωνιστικό ρόλο στις Ακολουθίες Παρευρισκόμενοι Πνευματικοί αδελφοί Κόσμος Θεία Λειτουργία Μυστική Θυσία του Υιού και Λόγου του Θεού για την άφεση των αμαρτιών και την αιώνια ζωή. Θρησκευτική θεατρική παράσταση Ψαλμωδία Κατανυκτική υμνωδία Θλιβερή μελωδία Λιβάνι Οσμή ευωδίας πνευματικής Άρωμα που φτιάχνει πνευματική «ατμόσφαιρα» Άναμα Κεριού Σύμβολο του φωτός της Χάριτος και της πνευματικής εγρήγορσης και αγνότητας.. Εθιμοτυπική πράξη που προσφέρει οικονομικό κέρδος στους παπάδες. Εικόνες Δείκτες της ουράνιας πραγματικότητας Είδωλα Σταυρός Σημείο νεκρώσεως του θανάτου, ταπείνωσης του Θεού και σωτηρίας του ανθρώπου. Όργανο μαρτυρικού θανάτου Στις παραγράφους που ακολουθούν προσπαθούμε να διασαφηνίσουμε και να συσχετίσουμε εν συντομία τις σημασίες θεολογικών και ψυχολογικών  όρων που συχνά οδηγούν σε σύγχυση και παρεξηγήσεις.   Απάθεια και επαφή με τα συναισθήματα Απάθεια Πάθος στην Εκκλησία δεν ονομάζουμε την έντονη ερωτική επιθυμία αλλά κάθε αρνητική ψυχική διάθεση (π.χ. οργή, πλεονεξία, θυμός, φιληδονία) η οποία εμποδίζει την δυνατότητα του ανθρώπου να συμμετέχει στην αγάπη του Θεού. Απάθεια  δεν σημαίνει απώθηση των συναισθημάτων, αλλά υπέρβαση των αμαρτωλών παρορμήσεων. Απαλλαγή από τη θανατηφόρο ροπή προς την αμαρτία και ταύτιση του οικείου θελήματος με το θέλημα του Θεού. Απάθεια σημαίνει νέκρωση ζωοποιός. Ο χριστιανός νεκρώνει τα αμαρτωλά πάθη και γίνεται δεκτικός της Χάρης του Θεού η οποία τον ζωοποιεί. Αρνείται τις «παρά φύσιν» κινήσεις των δυνάμεων της ψυχής (Σημ. 2) για να ζήσει με πνευματικό πάθος. Πεθαίνει μέσα του η βία της αμαρτίας και ζωοποιούνται οι πνευματικές δυνατότητες οι οποίες τον ανακαινίζουν και τον ανασταίνουν. Νεκρώνεται κατά κόσμον και ζωοποιείται εν Χριστώ με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος. Επαφή με τα συναισθήματα Η συνειδητή βίωση των συγκινήσεων (π.χ. άγχος, θυμός, χαρά, θλίψη) θεωρείται από τους ψυχολόγους δείκτης ψυχικής υγείας ενώ η μείωση της ικανότητας συναίσθησης των συγκινήσεων συνοδεύει πολλές διαταραχές της προσωπικότητας. Η καταπίεση ή απώθηση των συγκινήσεων  συνιστά σύμπτωμα ψυχοπαθολογίας. Ο «ασθενής» μπορεί να συμπεριφέρεται «φυσιολογικά» αλλά δεν βιώνει με πληρότητα τις συναισθηματικές του εμπειρίες. Μειώνεται η ικανότητά του να συμμετέχει συναισθηματικά στα δρώμενα της καθημερινής του ζωής. Συχνά αποφεύγει να συνειδητοποιήσει τα αρνητικά συναισθήματα που θα μπορούσαν να βάλλουν σε κρίση την εσωτερική του ισορροπία και τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Ένας από τους βασικούς στόχους της ψυχοθεραπείας είναι η αύξηση της δυνατότητας συνειδητοποίησης και βίωσης των συναισθημάτων. Δεν πρόκειται για καλλιέργεια των παθών ή για προτροπή προς την αμαρτία αλλά για συμβολή στο ζωντάνεμα της συγκινησιακής ζωής. Προσωπική ελευθερία και υπακοή Οι εντολές του Θεού και η ελευθερία των επιλογών. «Πάντες άνθρωποι κατ’ εικόνα εσμέν του Θεού• το δε καθ’ ομοίωσιν εκείνων εστί των διά πολλής αγάπης την εαυτών ελευθερίαν δουλωσάντων τω Θεώ». Αγ. Διαδόχου Φωτικής, Κεφάλαια Γνωστικά 4. Ελευθερία και υπακοή στην Εκκλησία Η υπακοή στην Εκκλησία δεν συνεπάγεται την έλλειψη της δυνατότητας για ελεύθερες, προσωπικές επιλογές. Ούτε καλύπτει το φόβο ανάληψης ευθύνης. Η υπακοή στο θέλημα του Θεού και στο λόγο του Πνευματικού Πατέρα, συνιστά πράξη ουσιώδους και χαριτωμένης ελευθερίας. Προϋποθέτει αφ’ ενός την ελεύθερη επιλογή της υπακοής ως υπαρξιακής και πνευματικής στάσης ζωής και αφ’ ετέρου την ελεύθερη αποδοχή του πνευματικού λόγου του γέροντα ως πρόκληση και πρόσκληση για την εφαρμογή του Θείου θελήματος. Είναι αδιάλειπτος, εσωτερικός αγώνας για την εφαρμογή του Λόγου του Θεού στην καθημερινή πράξη. Η υπακοή έρχεται σε αντίθεση με τον ατομισμό, την εγωκεντρικότητα, την αδιαλλαξία και την φιληδονία και όχι με την αυθεντική ελευθερία. Η υπακοή οδηγεί τον πιστό στην απελευθέρωση από τις πιέσεις των εγωκεντρικών του αναγκών και από τις δεσμεύσεις του περιβάλλοντος. Είναι ακρότατη αξιοποίηση του δικαιώματος της ελευθερίας. Νοείται ως υπέρβαση της αυτο-νομίας και αυτο-εγκατάλειψη στη Θεο-νομία, δηλαδή στη ζωή της τέλειας Αγάπης. Η Ελευθερία στην Ψυχολογία Στην ψυχοθεραπεία η ελευθερία δεν νοείται ως δυνατότητα άμεσης ικανοποίησης των παρορμήσεων και των επιθυμιών αλλά ως δυνατότητα υπεύθυνων επιλογών, απαλλαγμένων από εσωτερικά συμπλέγματα και εξωτερικές πιέσεις. Με την ψυχοθεραπεία διευρύνεται το φάσμα των ψυχολογικών δυνατοτήτων και κατά συνέπεια το φάσμα της προσωπικής ελευθερίας. Ο φόβος, η ανασφάλεια, το άγχος, οι έμμονες ιδέες και η κατάθλιψη δεσμεύουν τη συμπεριφορά με συνέπεια να χάνει ο άνθρωπος τη δυνατότητά του να λειτουργεί σύμφωνα με τους προσωπικούς του στόχους ή τις ηθικές και πνευματικές του αξίες. Η ψυχοθεραπευτική σχέση βοηθά τον άνθρωπο να απελευθερωθεί από τις συνειδητές ή υποσυνείδητες νευρωσικές του δεσμεύσεις και να καλλιεργήσει τη δυνατότητα της υπεύθυνης ελευθερίας. Σημ. 3 Μνήμη θανάτου και φοβία θανάτου Τα δύο ταύτα, η μνήμη του θανάτου και η απόγνωσις. απέβησαν αι πτέρυγες διά την πτήσιν δια μέσου της αβύσσου. Αρχ. Σωφρονίου Σαχάρωφ. Μνήμη θανάτου Η Μνήμη θανάτου είναι στάση πνευματικής εγρήγορσης απέναντι στο ενδεχόμενο της αιφνίδιας εξόδου από το κοσμικό γίγνεσθαι και της αναπόφευκτης συνάντησης με τον Θεό. Είναι η συναίσθηση ότι ανά πάσα στιγμή είναι δυνατόν να συναντηθούμε πρόσωπο με πρόσωπο τον Χριστό. Ο πιστός με τη βοήθεια της Χάρης και τον ασκητικό του αγώνα γίνεται πολίτης του ουρανού. Έλκεται από το Θεό, βιώνει το Θείο έρωτα και φουντώνει μέσα του ο πόθος θανάτου ως πόθος ζωής αιωνίου. Φοβία θανάτου Η Φοβία θανάτου είναι παθολογικό σύμπτωμα φοβικής διαταραχής, το οποίο συνοδεύεται από υπερβολικά και «αδικαιολόγητα» αισθήματα ανασφάλειας, άγχους, θλίψης, και επίμονων αρνητικών σκέψεων. Σημ. 4 Σεξουαλική σχέση Το σεξ στην προοπτική της Εκκλησίας – Οι εντολές του Θεού είναι δείκτες υπαρξιακού προσανατολισμού. «Μη πορνεύσεις και μη επιθυμήσεις την γυναίκα του πλησίον σου», «καθένας που κοιτάζει μια γυναίκα για να την επιθυμήσει, διέπραξε ήδη μοιχεία μέσα στην καρδιά του» σημαίνει αντιμετώπισε τον άλλο ως δημιούργημα του Θεού και όχι ως σκεύος ηδονής. Μην τον χρησιμοποιήσεις για να ικανοποιήσεις τις ανάγκες σου και μην του επιτρέπεις να ικανοποιήσει τις δικές του ανάγκες χρησιμοποιώντας εσένα. Προστάτευσε τη ζωή σου από την οδύνη και τη φθορά των εφήμερων σεξουαλικών σχέσεων. Απόφυγε την οδύνη που συνοδεύει το χωρισμό. Μην παρεμποδίσεις την πνευματική πορεία του άλλου προς τον Θεό. Μη γίνεσαι συνεργός στην αμαρτία. Ζήσε τη σεξουαλικότητα με αυταπάρνηση και αγάπη. – Η προϋπόθεση της καλής σεξουαλικής ζωής είναι η καλή σχέση. Η προϋπόθεση της καλής σχέσης είναι η υπέρβαση του εγωκεντρισμού. Η προϋπόθεση της υπέρβασης του εγωκεντρισμού είναι η βαθιά αγάπη προς το Θεό, η άνευ όρων αποδοχή του προσωπικού σταυρού και της Θείας Χάρης. Το σεξ ευλογείτε από την Εκκλησία με το μυστήριο του γάμου. Η σεξουαλική ζωή ως μυστήριο αγάπης και συνδημιουργίας εντάσσεται στα πλαίσια της ασκητικής, πνευματική ζωής. Ο χριστιανός καλείται να ζήσει τη σεξουαλικότητά του όχι εγωκεντρικά και φιλήδονα αλλά μέσα στην υπερβατική διάσταση της αιώνιας αγάπης. Δεν εστιάζει στην ικανοποίηση του εαυτού του και του ερωτικού του συντρόφου αλλά στο βάθεμα της εν Χριστώ αγάπης. Ο σεξουαλικός σύντροφος δεν αντιμετωπίζεται ως συνεργός διεγερσιμότητας αλλά ως αγαπώμενο πρόσωπο. Το σεξ δεν γίνεται αποδεκτό έξω από το μυστήριο του γάμου επειδή εκλαμβάνεται ως πράξη ύψιστης υπαρξιακής σημαντικότητας. – Η καλή αγγελία της Εκκλησίας είναι ότι ο άνθρωπος μπορεί να ομοιωθεί με τον Θεό. Η Εκκλησία αποδοκιμάζει τη σεξουαλικότητα έξω από το μυστήριο του γάμου όχι για να καταπιέσει και να στερήσει την ευχαρίστηση αλλά για να προσανατολίσει πνευματικά και να διασώσει τον πολυτιμότητα των ανθρώπινων δυνατοτήτων. Ο χριστιανός καλείται να μεταρσιώσει την ενστικτική, σεξουαλική παρόρμηση σε πράξη υπερβατικής κοινωνίας μέσα στην αγάπη. Ο πιστός καταθέτει ολόκληρο τον εαυτό του στον Θεό. Όλα όσα είναι και όλα όσα κάνει είναι συνυφασμένα με το Λόγο, την Παρουσία ή την αναζήτηση του Θεού. Υπάρχει από, με και για το Θεό. Ζει τα πάντα σε αναφορά προς τον Θεό. Χαίρεται και λυπάται εν Χριστώ. Εργάζεται και αγαπά εν Χριστώ. Τρώει και κοιμάται εν Χριστώ. Δεν θα μπορούσε να ζήσει τη σεξουαλικότητά του μακριά από τη σκέπη της αγάπης του Θεού. Στον βιοτικό ορίζοντα της Εκκλησίας όλος ο εσωτερικός κόσμος του ανθρώπου (πράξεις, σκέψεις συναισθήματα) σχετίζεται εμπειρικά και αδιαλείπτως με την Αλήθεια . Ο χριστιανός δεν μπορεί να ξεφύγει από την Αγάπη της Παρουσίας του Θεού. Δεν μπορεί να συνάψει σεξουαλική σχέση και να ζήσει τη σεξουαλική πράξη μακριά από τον Θεό. Η Θεία Αγάπη τον καταδιώκει και ο ίδιος αιχμαλωτίζεται από αυτή την αγάπη παντού και πάντοτε. Δεν υπάρχει τρόπος και τόπος διαφυγής από το έλεος της Θείας Χάριτος. Το ζήτημα λοιπόν δεν είναι αν, πως και πότε επιτρέπεται η σεξουαλική πράξη αλλά αν, πώς και πότε ο άνθρωπος εγκαταλείπεται άνευ όρων και ολοκληρωτικά στην Αγάπη του Θείου θελήματος. Η Εκκλησία δεν απαγορεύει θεσμικά την εξω-συζυγική σεξουαλική ζωή. Παρακαλεί τον άνθρωπο να εντάξει τη σεξουαλικότητά του καθώς και ολόκληρη τη ζωή του σε πνευματικά – σωτηριολογικά πλαίσια. Η αγνότητα δεν είναι ηθικό κατόρθωμα του καλού ανθρώπου αλλά δωρεά που στοιχειοθετεί τον υπαρξιακό, ασκητικό ορίζοντα του αγαπημένου του Θεού. Η εγκράτεια δεν είναι υποταγή σε θεσμικές προσταγές του συντηρητικού εκκλησιαστικού κατεστημένου αλλά εσωτερική ανάγκη του ερωτευμένου με τον Θεό. Καρπός της ένταξης του εαυτού στη ζωή της Θείας Αγάπης. Το σεξ στην προοπτική της ψυχολογίας Για τους ψυχολόγους η σεξουαλική πράξη δεν έχει σχέση με την ηθική αλλά με τη διαφυλική επικοινωνία και την ηδονή. Η ψυχολογική ερευνητική μεθοδολογία και οι θεραπευτικές τακτικές είναι μετα-ηθικές. Σημ. 5. Η επιστήμη της ψυχολογίας μελετά: – Τα στάδια της σεξουαλικής εξέλιξης του ανθρώπου από τη γέννηση μέχρι τη γεροντική ηλικία. – Τη διαδικασία της διέγερσης και του οργασμού. – Τα προβλήματα της σεξουαλικής συμπεριφοράς όπως είναι η ψυχογενής στυτική ανεπάρκεια, η πρόωρη εκσπερμάτιση, η γυναικεία οργασμιακή δυσλειτουργία ή η αδιαφορία για τη σεξουαλική πράξη. – Τις αποκλίσεις από τις κοινωνικά αποδεκτές, σεξουαλικές συμπεριφορές όπως είναι η ομοφυλοφιλία, η παιδεραστία, ο σαδομαζοχισμός κλπ. Η υγιής, σταθερή και δημιουργική ερωτική και σεξουαλική σχέση έχει ιδιαίτερη ψυχοδυναμική σημασία. Αφενός προϋποθέτει πολλές ψυχολογικές και επικοινωνιακές δυνατότητες και αφετέρου βοηθά τον άνθρωπο να ωριμάσει ψυχολογικά και να ολοκληρωθεί υπαρξιακά. Ο στόχος των σεξουαλικών συντρόφων είναι η ενίσχυση των δεσμών οικειότητας, η επικοινωνία, η απόλαυση, η διέγερση, η εκτόνωση, η χαλάρωση και η βίωση της ερωτικής αγάπης. Στη σεξουαλική επαφή όλα επιτρέπονται αρκεί να συναινούν και οι δύο σεξουαλικοί σύντροφοι. Η μονογαμικότητα δεν είναι ηθικό κατόρθωμα αλλά φυσική συνέπεια της ψυχικής ωριμότητας και της ποιότητας της σχέσης. Η μόνιμη και ποιοτική σεξουαλική σχέση συνοδεύεται από εσωτερική ισορροπία και γαλήνη. Η συχνή εναλλαγή των σεξουαλικών συντρόφων είναι δείκτης ανωριμότητας και οδηγεί σε εσωτερική ανισορροπία. Ο αυνανισμός και οι προγαμιαίες σεξουαλικές σχέσεις θεωρούνται υγιής έκφραση της ψυχο-σεξουαλικής ζωής. Οι χωρισμοί ιδιαίτερα μετά από χρόνιες σχέσεις, γάμο και τεκνοποιία συνοδεύονται από τραυματικές εμπειρίες και γι αυτό οι ειδικοί της ψυχικής υγείας υποστηρίζουν τις σταθερές μονογαμικές σχέσεις. Για την ψυχολογία δεν νοείται μαρτυρική υπομονή σε έντονα δυσλειτουργικό γάμο. Όταν δεν υπάρχει προοπτική βελτίωσης της συζυγικής επικοινωνίας θεωρείται προτιμότερο το διαζύγιο και η αναζήτηση νέου ερωτικού συντρόφου. Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς εφόσον ο στόχος δεν είναι ο αγιασμός μέσα από την υπακοή και την ταπείνωση αλλά η προσωπική ευτυχία και η αυτοπραγμάτωση. Ενοχή Η ενοχή στην Εκκλησία Ενοχή είναι το αρνητικό αλλά υγιές συναίσθημα που συνοδεύει την αμαρτία. Η πνευματική ενοχή ως συναίσθηση της προσωπικής αμαρτωλότητας και της απομάκρυνσης από το Θεό είναι πολύτιμος σύμβουλος στην πνευματική πορεία. Δεν επιτρέπει την ανάπαυση της ψυχής μακριά από την Εκκλησία και το Θείο Λόγο και λειτουργεί ως κίνητρο μετάνοιας και επιστροφής στην Αγάπη του Θεού. Η απώθηση της ενοχής σύμφωνα με τον Igor Caruso Σημ.6 αλλά και άλλους πιστούς ψυχολόγους βρίσκεται στη ρίζα της νευρωσικής διαταραχής. Η ενοχή στην Ψυχολογία Στην ψυχολογία η ενοχή θεωρείται το αρνητικό και παθογόνο συναίσθημα που συνοδεύει την πεποίθηση ότι δεν κάνουμε ή δεν είμαστε αυτό που θα έπρεπε. Η ενοχή βρίσκεται στις ρίζες ή συνοδεύει τις περισσότερες ψυχικές διαταραχές και συνδέεται με αισθήματα μειονεκτικότητας, φόβου και ανασφάλειας. Όπως και άλλα νευρωσικά συμπτώματα, παραλύει τη δημιουργική διάθεση και βασανίζει τον άνθρωπο με συνεχείς, αδικαιολόγητες σκέψεις και οδυνηρά συναισθήματα. Ψυχή Εκκλησία Πνεύμα, Εικόνα του Θεού Ψυχολογία Δυναμικό σύνολο νοητικών και συναισθηματικών διεργασιών Η ψυχή στην Εκκλησία – H δύναμη που ζωοποιεί το υλικό σώμα, η πνοή του Θεού η οποία  μας διαφοροποιεί από το ζωικό βασίλειο, μας προσδίδει τις Θείες ιδιότητες και μας προσφέρει τη δυνατότητα αθανασίας και ομοίωσης με το Θεό. – Όταν ο χριστιανός εστιάζει στα ψυχολογικά συναισθήματα και τις πεποιθήσεις δεν ενδιαφέρεται τόσο για την ψυχοδυναμική τους λειτουργικότητα όσο για το πνευματικό τους νόημα. Για το ρόλο τους σε σχέση με τον αγιασμό ή την απώλεια της ψυχής. Η θλίψη για παράδειγμα δεν  ερμηνεύεται όπως στην ψυχολογία ως αρνητικό συναίσθημα που σχετίζεται με θετικό ή αρνητικό τρόπο με την  εσωτερική ισορροπία και την αυτοπραγμάτωση αλλά ως χαρισματική εμπειρία, όταν είναι κατά Θεόν (συναίσθηση της προσωπικής αμαρτωλότητας και αναξιότητας ενώπιον του Θεού, δάκρυα μετανοίας) ή ως αμαρτία όταν βιώνεται ως απογοήτευση και απελπισία. Η ψυχή στην Ψυχολογία Η ψυχολογία δεν έχει ως αντικείμενο μελέτης την ψυχή όπως αυτή εννοείται στο χώρο της  θρησκείας ή της φιλοσοφίας. Η ψυχή για την ψυχολογία είναι το δυναμικό σύνολο των συνειδητών και υποσυνείδητων λειτουργιών της νοητικής, συναισθηματικής και εμπειρικής ζωής, οι οποίες βρίσκονται σε συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ τους και με το περιβάλλον. Ο ψυχολόγος μελετά ψυχολογικά φαινόμενα όπως η σκέψη, η μνήμη, το συναίσθημα, η μάθηση, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η διαδικασία ψυχολογικής ωρίμανσης ή οι ψυχοπαθολογικές διαταραχές, χωρίς να ανάγει τα φαινόμενα αυτά άμεσα στην πνευματική ή τη σωματική διάσταση. Διερευνώντας για παράδειγμα τα συναισθήματα δεν επικεντρώνει την προσοχή του στο νεύρο-βιοχημικό τους υπόβαθρο, ούτε αξιολογεί την ηθική τους ποιότητα ή τη σωτηριολογική τους προοπτική. Θέλει να κατανοήσει την ιδιαίτερη υποκειμενική τους σημασία, καθώς και το ρόλο που διαδραματίζουν σε σχέση με τη συμπεριφορά, τις διαπροσωπικές σχέσεις και την προσωπικότητα. Για παράδειγμα αντιμετωπίζοντας θεραπευτικά την ψύχωση δεν την ερμηνεύει ως δαιμονική προσβολή ή νευρολογική ασθένεια αλλά ως υποκειμενική εμπειρία συναισθηματικής αποκοπής από το περιβάλλον ή παρανοϊκής ερμηνείας της πραγματικότητας. Αποταγή κόσμου και κοινωνική ένταξη Εκείνος που εδοκίμασε την οσμή του θείου πυρός, Αποφεύγει την συνάντηση των ανθρώπων, όπως η μέλισσα τον καπνό. Όσ. Ιωάννης της Κλίμακος Λόγος ΙΑ΄, 9 Αποταγή κόσμου Ο χριστιανός δεν αρνείται τον κόσμο και την κοινωνική ζωή αλλά το κοσμικό φρόνημα και την αμαρτία. Η φυγή από τον κόσμο δεν είναι αυτοεξορία αλλά μέθοδος απαλλαγής από τις αμαρτωλές κοσμικές εξαρτήσεις με στόχο την  αύξηση της αγάπης και την καλλιέργεια της προσευχής. Πρόκειται για προσωπική στάση εγρήγορσης και προσοχής απέναντι στα πειρασμικά ερεθίσματα που οδηγεί με τη Χάρη του Θεού στην ταπείνωση των αισθήσεων. Ακόμη και στις έκτακτες περιπτώσεις όπου κάποιος αισθάνεται την κλίση για τον μοναχισμό ύστερα από Θεία κλήση, δεν απομονώνεται ζώντας μακριά από τους ανθρώπους, αλλά εντάσσεται σε μοναστήρι ή σκήτη και αναμετριέται με τις δυσκολίες που παρουσιάζουν οι διαπροσωπικές σχέσεις στην κοινοβιακή ζωή. Ο μοναχός φεύγει από τον κόσμο από αγάπη για τον Θεό και τον κόσμο. Η μοναξιά του δεν είναι απομόνωση αλλά κοινωνία με τον Θεό και τον ανθρώπινο πόνο εν Πνεύματι Αγίω. Κοινωνική ένταξη Η κοινωνική ένταξη και η σύναψη ικανοποιητικών διαπροσωπικών σχέσεων αποτελεί προϋπόθεση αλλά και δείκτη υγιούς λειτουργίας της προσωπικότητας. Αισθήματα μειονεκτικότητας, ανασφάλεια και φόβος εμποδίζουν τον άνθρωπο να ενταχθεί ομαλά στην κοινωνική πραγματικότητα και τον ωθούν στη μοναξιά. Η ψυχοθεραπευτική σχέση στοχεύει στην αποκατάσταση και στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων για ικανοποιητικές, διαπροσωπικές σχέσεις και δημιουργική επικοινωνία. Αγάπη Ανθρώπινη και Πνευματική Πνευματική Αγάπη «Η φτηνή αγάπη πάντα αποβλέπει σε συμφέρον ….η ακριβή αγάπη προς τον θεό, με τις θυσίες της γλυκοβράζει την καρδιά, και σαν τον ατμό πετιέται ο θείος έρως, ο οποίος δεν μπορεί να συγκρατηθεί και ενώνεται με τον Θεό. … Η καρδιά., όταν είναι ολόκληρη στον Θεό δοσμένη, τότε, φυσικά, είναι και σ’ ολόκληρο τον κόσμο μοιρασμένη, και η αγάπη τότε είναι θεοποιημένη». Γέροντος Παισίου (Σημ 7) Η Αγάπη χαρακτηρίζει τον ίδιο το Θεό περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα. Η Αγάπη δεν είναι συναίσθημα που γεννάται από τις επιθυμητές ιδιότητες του αντικειμένου της αλλά άμεσος καρπός του Αγίου πνεύματος. Στην Εκκλησία η Αγάπη σημαίνει περισσότερο τη Χάρη του Θεού και λιγότερο την γλυκιά συναισθηματική εμπειρία που βιώνεται στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις. «ο μη αγαπων ουκ εγνω τον θεον οτι ο θεος αγαπη εστιν» Α’Ιωάν. Δ’, 8. Αγαπώ σημαίνει αποδέχομαι, και λειτουργώ την παρουσία της Χάριτος στη ζωή μου. Αγαπώ σημαίνει προσφέρω τη ζωή μου για να ζήσει ο κόσμος «μειζονα ταυτης αγαπην ουδεις εχει ινα τις την ψυχην αυτου θη υπερ των φιλων αυτου» Ιωάν. ΙΕ’, 13. Θυσία που δεν με κουράζει ούτε με σκοτώνει διότι δεν είμαι εγώ αλλά ο Χριστός που ενεργεί και σηκώνει το βάρος της θυσίας μέσα μου. Ο Απόστολος Παύλος εγκωμιάζει την Αγάπη στο 13ο κεφάλαιο της Α’ προς Κορινθίους επιστολής αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι η Αγάπη είναι ανώτερη από όλα τα πνευματικά χαρίσματα και ανέχεται, ελπίζει και υπομένει τα πάντα. Ανθρώπινη αγάπη Στην ψυχολογία αγάπη θεωρείται κυρίως η εμπειρία της συναισθηματικής οικειότητας. Η αγάπη στη διαπροσωπική σχέση είναι ένας συναισθηματικός δεσμός που συνοδεύεται από αισθήματα οικειότητας, στοργής, έγνοιας, αμοιβαίου ενδιαφέροντος, εμπιστοσύνης και εκτίμησης. Αγαπώ σημαίνει έχω τη δυνατότητα να συνδέομαι συναισθηματικά σε διαπροσωπικές σχέσεις που έχουν διάρκεια, ένταση, ποιότητα και λειτουργικότητα. Αγαπώ όταν μπορώ να δημιουργώ σχέσεις ισορροπίας, συνειδητοποιώντας και εκφράζοντας συναισθήματα, πλησιάζοντας βιωματικά τον άλλο, επικοινωνώντας και υπομένοντας τις αντιξοότητες που προκύπτουν στη σχέση. Αγάπη σημαίνει κυρίως δυνατότητα και εμπειρία συναισθηματικής συνδιαλλαγής. Στη διαφυλική ερωτική σχέση η αγάπη είναι φορτισμένη με  ερωτικό πάθος. Στη συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία ο ειδικός θέλει να προστατέψει την αγάπη από την υπέρμετρη προσκόλληση που οδηγεί στην εξάρτηση, από την αδιάκριτη υπομονή και προσφορά που καταλήγει στην θυματοποίηση και από την υπερβολική ελπίδα που κυοφορεί τη ματαίωση. Διασαφήνηση περισσότερων όρων  που χρησιμοποιούνται στην Εκκλησία και την ψυχολογία με διαφορετικό νόημα. Θεολογία Ψυχολογία Αυτογνωσία  Επίγνωση των αμαρτωλών διαθέσεων και αδυναμιών που οδηγεί στη μετάνοια και την ταπείνωση. Αναγνώριση των θετικών και των αρνητικών χαρακτηριστικών της προσωπικότητας. Συνειδητοποίηση των υποσυνείδητων ψυχοσυναισθηματικών διεργασιών με στόχο τον αυτοέλεγχο και την εσωτερική ισορροπία. Αυτομεμψία Το να οδηγείται κανείς σε μετάνοια θεωρώντας τον εαυτό του υπεύθυνο για ότι κακό συμβαίνει μέσα του και γύρω του. Σημ. 8 Εξουθενωτική αυτοκριτική που προϋποθέτει και συνεπάγεται χαμηλή αυτοεκτίμηση και ενοχές. Κάθαρση Στάδιο στην πνευματική πορεία του χριστιανού όπου έχουν αποβληθεί από την ψυχή οι εμπαθείς διαθέσεις, οι πονηροί λογισμοί και οι κακές επιθυμίες. Η αναβίωση και έκφραση έντονων συγκινήσεων οι οποίες έχουν τις ρίζες τους σε τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος και δεν έχουν ποτέ πριν εξωτερικευτεί. Συνήθως μετά από μία φάση υπερδιέγερσης ακολουθεί ένα αίσθημα ανακούφισης και η συνειδητοποίηση της εμπειρίας που αρχικά πυροδότησε τα αρνητικά συναισθήματα. Συνείδηση Η έμφυτη δυνατότητα διάκρισης του καλού από το κακό. Η συνείδηση ελέγχει τον άνθρωπο που αμαρτάνει εκτός και αν έχει αμβλυνθεί. από την χρόνια αιχμαλωσία των παθών. Συναίσθηση της προσωπικής ταυτότητας. Επίγνωση των προσωπικών νοητικών και συγκινησιακών διεργασιών. Νους Το λογικό κομμάτι της ψυχής που οδηγεί τον άνθρωπο σε προσευχητική κοινωνία με τον Θεό και εμποδίζει τους κακούς λογισμούς. Οι ανώτερες λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου όπως αντίληψη, σκέψη, μνήμη, προσοχή. Σώμα Ναός του Αγίου πνεύματος. («το σωμα υμων ναος του εν υμιν αγιου πνευματος εστιν» Α’ Κορ. 6:19) Ιδιαίτερη έμφαση στην αγνότητα του σώματος.  Το βιο-φυσικό υπόβαθρο της ανθρώπινης ψυχής το οποίο βρίσκεται σε συνεχή, άμεση αλληλεπίδραση με τις νοητικές και συγκινησιακές διαδικασίες. Ιδιαίτερη έμφαση στην υγεία του σώματος. Θεωρία Η εν Αγίω Πνεύματι εμπειρική, μυστική θέαση της δόξας των μυστηρίων του Θεού. Πλαίσιο αναφοράς που δίνει νόημα στα δεδομένα της παρατήρησης. Ερμηνευτικό μοντέλο της πραγματικότητας που στηρίζεται στην παρατήρηση και προχωρά σε γενικεύσεις συσχετίζοντας υποθέσεις και γεγονότα. Η θεωρία ερμηνεύει και προβλέπει συγκεκριμένα φαινόμενα της πραγματικότητας ενώ διατυπώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να επαληθευτεί ή να διαψευστεί. Αλήθεια Ο Υιός και Λόγος του Θεού του ζώντος. «Εγώ ειμί η αλήθεια και η ζωή» Η αντιστοιχία μια θεωρητικής διατύπωσης με την αντικειμενική ή την ψυχολογική πραγματικότητα.. Καρδιά Ο εσώτατος, πνευματικός «χώρος» της ύπαρξης όπου βιώνονται τα πάθη αλλά και η Χάρη του Αγίου Πνεύματος. Ο ψυχολογικός «χώρος» της ύπαρξης όπου βιώνονται οι συγκινήσεις και τα συναισθήματα. Γνώση Αντίληψη και ερμηνεία της πραγματικότητας μέσα από το φίλτρο της Χάριτος του Θεού. Προσευχή, πίστη, πράξη, δόγμα. Μάθηση μέσα από την παρατήρηση, το πείραμα και την εμπειρία. Αντίληψη, λόγος, θεωρία, υπόθεση. Ασθένεια Η οντολογική και βιωματική απομάκρυνση του ανθρώπου από το Θεό μέσα από την ανυπακοή και την αμαρτία. Διαταραχές προσωπικότητας. Νευρωσικά και ψυχωσικά συμπτώματα. Δυσκολίες στην επικοινωνία και την αυτοπραγμάτωση. Θεραπεία Ο αγιασμός του ανθρώπου με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος και την πρακτική ενάρετη ζωή. Η βελτίωση νοητικών, συναισθηματικών και διαπροσωπικών δυσκολιών με ψυχολογικές μεθόδους όπως η άνευ όρων αποδοχή, το παίξιμο ρόλου και η αναλυτική ερμηνεία.  Θετική Σκέψη (Αντίρρηση στη νηπτική Θεολογία) Προτάσεις με πνευματικό νόημα που χρησιμοποιούνται από τον πιστό για να αντιμετωπίσει δαιμονικές προσβολές ή πονηρούς λογισμούς. (π.χ. «κυριος στερεωμα μου και καταφυγη μου και ρυστης μου» ψαλμ. 18,2, «κυριος εμοι βοηθος ου φοβηθησομαι τι ποιησει μοι ανθρωπος» ψαλμ 117, 6 Προτάσεις με υποστηρικτικό νόημα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση αρνητικών σκέψεων και αισθημάτων. (π.χ. «Είμαι δυνατός», «μπορώ να καταφέρω», «όλα θα πάνε καλά» Χαρά Καρπός της χάριτος του Αγίου Πνεύματος. Ευχάριστη εμπειρία υπαρξιακής πληρότητας και νοήματος που είναι δυνατόν να συνυπάρχει με σταυρικά συναισθήματα οδύνης. Μερικές φορές ακολουθεί μετά από πράξεις υπακοής, θυσίας, διακονίας και προσευχής. Ευχάριστη συγκινησιακή κατάσταση απαλλαγμένη από αρνητικά συναισθήματα που συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με την επιτυχία, τη διασκέδαση, τον έρωτα και την εσωτερική αρμονία. Σημειώσεις Σημ. 1. context-invariant vs. context-sensitive meaning. Βλ. The Semantics-Pragmatics Distinction: What It Is and Why It Matters. Βλ. http://userwww.sfsu.edu/~kbach/semprag.html Σημ. 2. Οσ. Μάξιμος Ομολογητής. «Πάθος εστί κίνησις ψυχής παρά φύσιν». Περί Αγάπης κεφαλαίων εκατοντάς Β’. 16. Σημ. 3. Η ψυχοθεραπεία συμβάλλοντας ουσιαστικά στη διαμόρφωση των προϋποθέσεων της εσωτερικής ισορροπίας, της αυτοπεποίθησης και του αυτοέλεγχου δημιουργεί τις προϋποθέσεις ώστε να δεσμευτεί ο άνθρωπος στα απελευθερωτικά δεσμά της Αγίας Ελευθερίας της εν Χριστώ ζωής. Σημ. 4. Κάποτε ένας άγιος γέροντας είπε σε μία νεαρή γυναίκα που έπασχε από φοβική διαταραχή:  «Είσαι έτοιμη παιδί μου να πεθάνεις και να συναντήσεις τον Κύριό μας». Χρειάστηκαν αρκετές συνεδρίες και πολύς χρόνος για να μειωθεί ο φοβικός τρόμος που ένιωσε η κοπέλα ώστε να μπορέσει και πάλι να προσευχηθεί και να συμμετάσχει στις εκκλησιαστικές ακολουθίες. Σημ. 5. Η επιστήμη μελετά τη φύση των πραγμάτων και όχι το δέον. Οι ψυχολόγοι επεμβαίνουν για να αποκαταστήσουν την ψυχολογική υγεία και όχι για να σώσουν τον άνθρωπο από τη φθορά και το θάνατο. Σίγουρα το ψυχολογικό πεδίο δεν μπορεί να διαχωριστεί με σαφήνεια από το πνευματικό πεδίο αλλά αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα που σε άλλα κείμενα προσπαθούμε να προσεγγίσουμε. Σημ. 6. Igor Caruso: Existential Psychology : from analysis to synthesis. Ed. Herder and Herder 1964 . New York. Σημ.7. Γέροντος Παισίου Αγιορείτου. Επιστολές. Εκδ. Ιερό Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης Ι Θεολόγος» Σουρωτή Θεσσαλονίκης. σελ. 191 Σημ. 8. – «τι καλό βρήκες, πάτερ, στη μοναχική σου ζωή»; – «Το να κατηγορώ τον εαυτό μου σε όλα.» Οσ. Κάλλιστος και Ιγνάτιος οι Ξανθόπουλοι. Μέθοδος και κανόνας ακριβής. & 81 του Νικήτα Καυκιού

Η απώλεια της ντροπής

Η e- βιβλιοθήκη

του Μάρκο Μπελπολίτι

Η ντροπή δεν υπάρχει πλέον. Αυτό το συναίσθημα που μας υπαγορεύει να νιώθουμε μια ταραχή ή ένα αίσθημα αναξιοπρέπειας μπροστά στις συνέπειες μιας φράσης μας ή μιας ενέργειάς μας, που μας οδηγεί να σκύβουμε το κεφάλι, να χαμηλώνουμε τα μάτια, να αποφεύγουμε το βλέμμα του άλλου, να είμαστε ταπεινωμένοι και φοβισμένοι, φαίνεται ότι έχει χαθεί. Σήμερα η ντροπή, αλλά και η δίδυμη αδελφή τηςη σεμνότητα, δεν αποτελεί πλέον ένα φρένο στο θρίαμβο της επιδειξιομανίας, στην ηδονοβλεψία, τόσο μεταξύ των απλών ανθρώπων όσο και μεταξύ των ηγετικών τάξεων. Η απώλεια αξίας της ντροπής σχετίζεται και με ένα άλλο μοναδικό φαινόμενο:την εξιδανίκευση του κοινότοπου και του ασήμαντου. Το εντυπωσιασμένο βλέμμα των πολλών δεν στρέφεται πλέον προς πρόσωπα ηθικά ή διανοητικά σπουδαία αλλά σε ανθρώπους μέτριους, ανώνυμους, απολύτως όμοιους με τον άνθρωπο του δρόμου ή με τη γυναίκα της διπλανής πόρτας. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που…

Δείτε την αρχική δημοσίευση 693 επιπλέον λέξεις

Η βαρβαρότητα που έρχεται

Η βαρβαρότητα που έρχεται

 

Γράφει ο Ηλίας Σταμπολιάδης

Όλοι αγανακτούμε με την στάση του πολιτικού κατεστημένου στα εθνικά μας θέματα που παρά τις μεταξύ τους διαμάχες για την κατάληψη της εξουσίας συμφωνούν στην υποτέλεια της χώρας σε ξένες δυνάμεις που την οδηγούν στον αφελληνισμό της.

Ομολογουμένως τα μικρά πατριωτικά κινήματα έχουν δυσκολίες να συνενωθούν λόγω της διείσδυσης διαλυτικών στοιχείων εκ του συστήματος, της ασυμφωνίας χαρακτήρων, της στέρησης δημόσιου λόγου, της έλλειψης χρημάτων και της πελατειακής σχέσης του ίδιου του λαού με τα κόμματα εξουσίας.

Ο λαός είναι διεφθαρμένος και βάζει το προσωπικό συμφέρον έναντι του εθνικού και ψηφίζει ανθρώπους που του υπόσχονται εξυπηρετήσεις ή τον έχουν ήδη εξυπηρετήσει. Η πολιτική αντίληψη πολλών παρομοιάζει με τη νοοτροπία φιλάθλων ποδοσφαιρικών ομάδων. Έτσι έχουμε καταντήσει στην μετατροπή του πολιτεύματος σε κληρονομική δημοκρατία.

Ο εχθρός που έχουμε να αντιμετωπίσουμε είναι καλά οργανωμένος και δουλεύει μεθοδικά έχοντας και τα οικονομικά μέσα για την προώθηση του σκοπού του αλλά και για την εξαγορά συνειδήσεων. Έχουν αλώσει την παιδεία με την διαστροφή των αξιών, την αλλοίωση της ιστορίας και της γλώσσας. Με τα μέσα προπαγάνδας καλλιεργούν στον λαό τον ατομικισμό και την διεκδίκηση ατομικών δικαιωμάτων χωρίς κοινωνικές υποχρεώσεις και προάγουν τον ευδαιμονισμό και τον καταναλωτισμό.

Απαξιώνουν κάθε αίσθημα αυτοθυσίας για το καλό του συνόλου με το να υποβαθμίζουν την έννοια της οικογενειακής συμβίωσης και της εθνικής συνοχής αφήνοντας το άτομο μόνο και αδύναμο έναντι του πανίσχυρου συστήματος. Μονοπωλούν την πληροφόρηση και δημιουργούν σύγχυση με αντικρουόμενα θέματα που ο μέσος άνθρωπος αδυνατεί να τα συνδυάσει, να τα αξιολογήσει και να διακρίνει την αλήθεια από το ψέμα παραμένοντας θύμα των εντυπώσεων.

Υποβαθμίζονται φυσικοί και βιολογικοί νόμοι επιβίωσης και αντικαθίστανται από εφήμερα οράματα και προσωπικές φιλοδοξίες που επηρρεάζονται και από την ένταση που δημιουργεί το οικονομικό σύστημα και το σύστημα μοντέρνων αξιών που κάνουν δύσκολη την συμβίωση των νέων με κύριο αποτέλεσμα την υπογεννητικότητα και την μοναξιά.

Όπως είπε και ο Οδυσσέας Ελύτης, Είναι η βαρβαρότητα. Τη βλέπω να ‘ρχεται μεταμφιεσμένη, κάτω από άνομες συμμαχίες και προσυμφωνημένες υποδουλώσεις. Δεν θα πρόκειται για τους φούρνους του Χίτλερ ίσως, αλλά για μεθοδευμένη και οιονεί επιστημονική καθυπόταξη του ανθρώπου. Για τον πλήρη εξευτελισμό του. Για την ατίμωσή του.

Είναι η δική μας γενιά που έφερε την παρακμή της μεταπολίτευσης που πρέπει να αντιδράσει και να επανορθώσει διότι η επομένη δεν θα έχει την μνήμη και το μέτρο σύγκρισης. Ας ενωθούμε να κάνουμε την αγανάκτηση κραυγή και θύελλα που θα σαρώσει τους προδότες και θα κόψει τα δεσμά της επιστημονικά επιβαλλόμενης βαρβαρότητας που στοχεύει στον εξευτελισμό και την ατίμωση ​του ανθρώπου όπως λέει και ο ποιητής.

Ηλίας Σταμπολιάδης​

Αξιότιμο Κύριο Μεβλούτ Τσαβούσογλου

Του Λεωνίδα Κουμάκη Αξιότιμε Κύριε Τσαβούσογλου, Με όλο τον σεβασμό στο αξίωμα σας, θα μου επιτρέψετε να σας υποβάλλω μερικές απορίες που έχει όχι μόνο κάθε μέσος Έλληνας, αλλά και κάθε στοιχειωδώς μορφωμένος Τούρκος, Εγγλέζος, Ρώσος ή Αμερικανός. Στην Ελλάδα κρατάμε ακόμα μέσα στη ζωντανή καθημερινότητα μας, μια φράση που είπε ο Μέγας Αλέξανδρος στον δάσκαλό του, τον φιλόσοφο Αριστοτέλη: «Δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις». Επειδή οι δικές σας πράξεις σε σχέση με τις διάφορες δηλώσεις σας θεωρώ πως θυμίζουν έντονα την παραπάνω φράση, επιτρέψτε μου να διατυπώσω μερικές απορίες: Στις 18 Φεβρουαρίου 2020, με μήνυμα σας στο Twitter καταφερθήκατε εναντίον του πρόεδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας γράφοντας χαρακτηριστικά: «Ο πρόεδρος μιας χώρας που λέγεται πως είναι η κοιτίδα της δημοκρατίας, την Μουσουλμανική Τουρκική μειονότητα την αποκάλεσε ως Ελληνική Μουσουλμανική μειονότητα. Παρά τις τόσες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Οτιδήποτε και να πείτε, η Τουρκική μειονότητα της Δυτικής Θράκης ήταν Τουρκική εδώ και αιώνες και θα παραμείνει Τουρκική». Σχεδόν ταυτόχρονα, ο εκπρόσωπος τύπου του κόμματός σας Ομέρ Τσελίκ, κατηγόρησε την Ελλάδα για «ρατσισμό» επειδή αποκαλεί τους μουσουλμάνους της Θράκης Έλληνες. Είχε προηγηθεί στις 15 Φεβρουαρίου 2020, ένα σκόπιμο και τελείως αδικαιολόγητο κήρυγμα μίσους από ένα «δικό σας άνθρωπο», τον δήμαρχο Ιάσμου Ροδόπης Ὀντέρ Μουμίν, ο οποίος μίλησε στην Προύσα για «μεγάλη νίκη», για «αιωνιότητα που δίνει ο θάνατος» και πάρα πολλές άλλες, έντονα προπαγανδιστικές ανοησίες. Οι απορίες που εύλογα δημιουργούνται σε κάθε μορφωμένο άνθρωπο είναι οι εξής: Εσείς δεν ήσασταν που επιμένατε ακλόνητοι, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, να χαρακτηριστούν «μουσουλμάνοι» και όχι «Τούρκοι» όσοι παρέμειναν στην Ελληνική Θράκη; Εσείς δεν απαιτήσατε θρησκευτικό και όχι εθνοτικό χαρακτηρισμό από τον φόβο των εκατομμυρίων Κούρδων που ζουν μέσα στην Τουρκία; Εσείς δεν αγνοείτε δεκάδες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που αφορούν Κούρδους (όπως ο Σελαχετίν Ντεμιρτάς που παραμένει φυλακισμένος παρά την απόφαση του ΕΔΑΔ να τον ελευθερώσετε) ή πολλών Κυπρίων πολιτών από τις δραστηριότητες σας στα κατεχόμενα εδάφη της Κυπριακής Δημοκρατίας; Εσείς δεν αγνοείτε αποφάσεις ακόμα και δικών σας δικαστηρίων όταν αυτές δεν σας είναι αρεστές, όπως στην περίπτωση του Οσμάν Καβάλα τον οποίο κρατάτε χωρίς λόγο φυλακισμένο για 842 μέχρι σήμερα ημέρες; Πως λοιπόν ζητάτε από εμάς τον σεβασμό αποφάσεων τις οποίες εσείς ούτε σέβεστε, ούτε εφαρμόζετε; Δεν ήταν μήπως ο πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας Τζεμάλ Γκιουρσέλ (1899-1960) αυτός που καλούσε τους πολίτες «να φτύνουν στο πρόσωπο όποιον τους αποκαλεί Κούρδο»; Δεν ήταν η δική σας κυβέρνηση που έσπευσε να καθαιρέσει μόλις πέρσι, δεκάδες εκλεγμένους Δημάρχους με διάφορες δικαιολογίες μόνο και μόνο επειδή ήταν Κούρδοι; Αν ένας Κούρδος δήμαρχος ερχόταν στην Ελλάδα και έκανε μια εμπρηστική ομιλία ανάλογη με εκείνη που έκανε ο δήμαρχος Ιάσμου στην Τουρκία, θα τολμούσε μήπως να επιστρέψει πίσω; Εάν επέστρεφε πίσω, δεν θα τον φυλακίζατε αμέσως σαν τρομοκράτη και επικίνδυνο για την δημόσια ασφάλεια της Τουρκίας; Γιατί λοιπόν βάζετε τους «ανθρώπους σας» να δυναμιτίζουν συστηματικά το άριστο κλίμα που υπάρχει για ολόκληρες δεκαετίες ανάμεσα σε Έλληνες πολίτες – μουσουλμάνους και χριστιανούς; Δεν θα ήταν πιο σωστό να θυμάστε τι μεταχείριση επιφυλάξατε εσείς στους δεκάδες χιλιάδες Έλληνες της Κωνσταντινούπολης, της Ίμβρου και της Τενέδου πριν κατηγορήσετε την Ελλάδα; Εσείς δεν ήσασταν που, όταν μπήκαν οι Γερμανοί στην Ελλάδα το 1941, σπεύσατε να κάνετε επιστράτευση των μη μουσουλμάνων νέων με στόχο την φυσική τους εξόντωση; Εσείς δεν ήσασταν που επιβάλλατε το 1942, από την ασφάλεια της ουδέτερης θέσης σας κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, επιλεκτικά μόνο στους πλούσιους χριστιανούς και εβραίους τον εξοντωτικό Φόρο Περιουσίας για να οικειοποιηθείτε τεράστιες περιουσίες Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων της Τουρκίας; Εσείς δεν ήσασταν που με άριστο συντονισμό της επίσημης κυβέρνησης σας και των παρακρατικών του κυβερνώντος κόμματος, οργανώσατε το 1955 το φονικό πογκρόμ εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης με ολέθριες συνέπειες για την επιβίωση τους στον τόπο που οι πρόγονοι τους είχαν ριζώσει, δέκα ολόκληρους αιώνες πριν οι δικοί σας πρόγονοι εμφανιστούν στην ίδια περιοχή; Εσείς δεν ήσασταν που εκδιώξατε με συνοπτικές διαδικασίες, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες της Κωνσταντινούπολης με τις απάνθρωπες απελάσεις του 1964; Εσείς δεν ήσασταν που στείλατε το 1964 στην Ίμβρο όλους τους βαρυποινίτες της Τουρκίας σε μια ανοικτή φυλακή, προκειμένου να εκδιώξετε το 92% του συνολικού πληθυσμού των νησιών Ίμβρος και Τένεδος, στο πλαίσιο του «Eritme Programi» (Πρόγραμμα Διάλυσης), που ήταν Έλληνες; Μήπως αναρωτηθήκατε πόσος είναι σήμερα ο Ελληνικός πληθυσμός των νησιών Ίμβρος και Τένεδος; Μόλις το 1%! Εσείς δεν είστε που έχετε φιμώσει χωρίς λόγο, από το 1971, την Θεολογική Σχολή της Χάλκης που υπηρετούσε ένα θρησκευτικό θεσμό ριζωμένο για δεκαεπτά ολόκληρους αιώνες στην πόλη του Κωνσταντίνου, με στόχο τον στραγγαλισμό του; Δεν νομίζετε λοιπόν πως όλα αυτά που κάνατε και κάνετε ακόμα είναι ρατσισμός και μάλιστα ακραίος και αποκρουστικός; Πως λοιπόν κατηγορείτε τους Έλληνες ότι είναι ρατσιστές απέναντι σε Έλληνες πολίτες, μουσουλμάνους το θρήσκευμα, όταν εσείς επιδεικνύετε ακραίο, αποκρουστικό ρατσισμό απέναντι σε εκατομμύρια ανθρώπων μέσα και έξω από την Τουρκία – ακόμα και όταν είναι μουσουλμάνοι; Μην βιαστείτε όμως να επικαλεστείτε τις συνηθισμένες δικαιολογίες «εθνικής ασφάλειας» και «τρομοκρατίας» για όσα κάνετε μέσα στην Τουρκία, γιατί αυτά που επιχειρείτε να κάνετε μέσα στην Ελλάδα και πολλές ακόμα χώρες, αφορούν κατ΄ εξοχήν θέματα «εθνικής ασφάλειας» και «τρομοκρατίας»! Θεωρείτε συνεπώς λογικό εσείς μεν να φροντίζετε τα δικά σας «θέματα εθνικής ασφάλειας» όπως νομίζετε εσείς αλλά να επεμβαίνετε απροκάλυπτα σε άλλες χώρες, όταν αυτές ρυθμίζουν τα ίδια ακριβώς θέματα όπως νομίζουν αυτές; Δεν θα πρέπει να επιδεικνύετε στοιχειώδη σεβασμό στο τεράστιο βάρος που επωμίζεται η Ευρωπαϊκή Ελλάδα των δέκα εκατομμυρίων κατοίκων με τις εκατοντάδες χιλιάδες των μουσουλμάνων που μας στέλνει συστηματικά εδώ και πολλά χρόνια η Τουρκία των ογδόντα εκατομμυρίων ανθρώπων; Θεωρείτε εσείς δίκαιο και σωστό να χαρακτηρίζετε, ένα αιώνα μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης, «Τούρκο» κάθε μουσουλμάνο που ζει στην Ελλάδα, άσχετα αν είναι Πομάκος, Ρομά ή απλά μουσουλμάνος; Με την ίδια λογική μήπως σκοπεύετε σε λίγο να απαιτείτε να αποκαλούνται «Τούρκοι» και οι χιλιάδες Αφγανοί, Πέρσες, Σομαλοί, Αιγύπτιοι, Αλγερινοί, Ιρακινοί, Σύριοι και πολλοί άλλοι μουσουλμάνοι που μας στέλνετε καθημερινά – πρόσφατα και με συνοδεία τουρκικής ακταιωρού; Δεν νομίζετε πως το πρόσχημα των «αδελφών που χρειάζονται προστασία», το οποίο χρησιμοποιήσατε για την εισβολή σας στην Κυπριακή Δημοκρατία, αφορά άλλες εποχές και είναι πια ξεπερασμένο; Γιατί πρέπει εσείς να «προστατεύετε τους αδελφούς σας» που δεν χρειάζονται μάλιστα καμιά απολύτως προστασία αν κρίνουμε από το χαρακτηριστικό παράδειγμα των Κύπριων μουσουλμάνων και οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να παρακολουθούν τελείως απαθείς την πραγματική εξόντωση των δικών τους «αδελφών» από εσάς; Σαν άνθρωπος που έχει γεννηθεί στην Τουρκία, εκδιώχτηκε αναίτια από την γενέτειρά του σε ηλικία 15 ετών με μια βαλίτσα στο χέρι και έκτοτε ζει στην Ελλάδα*, δεν πιστεύω πως υπάρχει ένας έστω πραγματικός λόγος που να εμποδίζει τους λαούς της Ελλάδος και της Τουρκίας να ζήσουν ειρηνικά σαν καλοί γείτονες. Πιστεύω όμως πως δυστυχώς τους χωρίζουν σκόπιμα πολιτικοί με ξεπερασμένες ιδεολογίες που ονειρεύονται ανασύσταση της οθωμανικής αυτοκρατορίας τον εικοστό πρώτο αιώνα, οδηγώντας συνειδητά τους δύο λαούς σε ανεπιθύμητες περιπέτειες. Όσοι δε Τούρκοι πολιτικοί αρνούνται τα εξωπραγματικά όνειρα ανασύστασης οθωμανικής αυτοκρατορίας, φυλακίζονται συστηματικά. Εύχομαι ολόψυχα να κάνω εγώ λάθος και να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα αυτά που αντιλαμβάνομαι εγώ. Θεωρώ πάντως βέβαιο πως όλες οι απορίες μου θα παραμείνουν αναπάντητες γιατί απλά αφορούν τον πυρήνα των ιδεολογιών από τις οποίες εμπνέονται υποχρεωτικά όλοι οι Τούρκοι πολιτικοί που παίρνουν την εξουσία. Ακόμα όμως και αναπάντητες, παρακαλώ βεβαιωθείτε πως οι απορίες αυτές θα παραμένουν διαχρονικές και αμείλικτες! *1 Η Τουρκική πολιτική απέναντι στον Ελληνισμό, περιγράφεται στο διαχρονικό, αυτοβιογραφικό βιβλίο «Το Θαύμα – Μια πραγματική ιστορία» που είναι διαθέσιμο εντελώς δωρεάν τόσο στην 5.η Ελληνική έκδοση (2020) όσο και στην 3.η Αγγλική έκδοση (2019) από την Βιβλιοθήκη του International Hellenic Association. Η δωρεάν ηλεκτρονική έκδοση του 2020 περιλαμβάνει επικαιροποιημένη βιβλιογραφία εκατοντάδων πηγών σε Ελληνικά, Αγγλικά, Γαλλικά και Τουρκικά βιβλία.

Θα σωθούν οι αλλόδοξοι και οι ετερόδοξοι; (π. Ιωάννη Κοστώφ)

Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται: «Καλά, εμείς οι Χριστιανοί, έχουμε την πίστη μας, την ορθή πίστη, την Εκκλησία μας, την Αποκάλυψη του Κυρίου, είμαστε μέσα στο αυλάκι της σωτηρίας, της Βασιλείας των Ουρανών…
– εάν βέβαια είμαστε προσεκτικοί στη ζωή μας. Όμως τι γίνεται με τους ανθρώπους που ανήκουν σε κάποιο άλλο θρήσκευμα; Τι γίνεται με τους Βουδιστές, τι γίνεται με τους Μουσουλμάνους, για να μην πάω σε άλλες Ομολογίες Χριστιανικές, ας μιλήσουμε γι’ άλλες θρησκείες. Αυτοί δεν θα πάνε στον Παράδεισο; Τι κριτήρια θα ‘χει ο Θεός γι’ αυτούς; Μόνον εμείς θα κριθούμε και ανάλογα ή θα προαχθούμε, να το πω έτσι ή θα… κοπούμε; Μ’ αυτούς τι γίνεται; Δεν υπάρχει σωτηρία;»

Η απάντηση είναι ότι βεβαίως και μπορεί να υπάρξει σωτηρία.

Το θέμα τοποθετείται ως εξής: Κάποιος που γνώρισε το Χριστιανισμό και βαπτίσθηκε, θα κριθεί βάσει του νόμου του Ευαγγελίου, του νόμου της Χάριτος. Κάποιος όμως που ζει στη Μαδαγασκάρη, για παράδειγμα, στη Σουμάτρα ή στο Βόρνεο, στη Νότιο Αμερική, στο Β. Πόλο, οπουδήποτε δεν έχει κηρυχθεί το Ευαγγέλιο, αυτός θα κριθεί σύμφωνα μ’ αυτό το οποίο αναφέρει ο Απ. Παύλος στην προς Ρωμαίους Επιστολή: θα κριθεί βάσει του νόμου της συνειδήσεώς του:«Όταν οι εθνικοί —δηλαδή όλοι αυτοί που δεν έχουν γραπτό ηθικό νόμο— τηρούν εκ φύσεως τις διατάξεις τού νόμου, σ’ αυτούς, μολονότι δεν έχουν γραπτό νόμο, νόμος είναι ο εαυτός τους. Αυτοί αποδεικνύουν ότι έχουν το έργο του νόμου γραπτό στις καρδιές τους» (β’ 14-15).

Ο Θεός έχει βάλει, λοιπόν, σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους, οπουδήποτε και αν βρίσκονται πάνω στην γη, αυτό το αδέκαστο δικαστήριο, τον έμφυτο ηθικό νόμο, και βάσει αυτού θα κριθούν. Αν πορεύθηκαν σύμφωνα με τον έμφυτο ηθικό νόμο σωστά, θα μπουν στον Παράδεισο, αν όχι, δεν θα μπουν στον Παράδεισο.

Βέβαια θα υπάρχει —σύμφωνα με το «αστήρ αστέρος διαφέρει εν δόξη» (Α’ Κορ. ιε’ 41)— διαβάθμιση στον Παράδεισο, όπως εξάλλου και στην Κόλαση. Οι άνθρωποι άλλων θρησκευμάτων, λόγω των καλών πράξεων τις όποιες θα πράξουν, θα μπουν στον Παράδεισο, αλλά δεν θα απολαύσουν αυτά τα όποια θα απολαύσει π.χ. ο Απ. Παύλος ή ο Άγιος Μακάριος.

Κάποιοι ίσως να σκεφτούν: Δεν είναι «άδικο» αυτό γι’ αυτούς; Όχι, δεν είναι άδικο γι’ αυτούς, διότι κρίνονται και ευκολότερα. Ό Χριστιανισμός είναι πολύ δύσκολος με τις εντολές τις οποίες έχει. Αυτό εξάλλου —για να κάνουμε μια παρέκβαση— αποδεικνύει λόγω και της πληθύος των πιστών και την αλήθεια του. Αν κάποιος θέλει να τραβήξει οπαδούς, δεν τους λέει αρνητικά πράγματα. Αντιθέτως, τους τάζει «λαγούς με πετραχήλια», τους κολακεύει, τους κανακεύει. Αυτά, όμως, τα οποία είπε ο Χριστός στους μαθητές Του ήταν: «Εν τω κοσμώ θλίψιν έξετε»(Ιω. ις’ 33), «Ει εμέ έδιωξαν και υμάς διώξουσιν» (Ιω. ιε’ 20) κι ένα σωρό τέτοια πράγματα, που είναι αποτρεπτικά να τραβήξεις τον κόσμο κοντά σου. Το ότι λέει τέτοια πράγματα και παρ’ όλα αυτά έρχονται οι άνθρωποι κοντά του, αυτό αποδεικνύει ότι είναι αλήθεια ο Χριστιανισμός.

Αλλά για να επανέλθουμε στο θέμα μας σχετικά με τους αλλόθρησκους.Δεν είναι τόσο «τυχερός» ο Χριστιανός, διότι από τους Χριστιανούς ζητάει πολύ περισσότερα ο Χριστός!Και θα πάνε σε κατώτερη θέση από τους αλλόθρησκους, αν δεν πράττουν αυτά τα όποια ζητάει ο Χριστός. Οι άλλοι δεν θα κριθούν σύμφωνα με το Ευαγγέλιο, αλλά ευκολότερα.

Δείτε τη διαφορά ενός ανθρώπου, ο όποιος θα κριθεί σύμφωνα με τον έμφυτο ηθικό νόμο, το πολύ-πολύ να του καταλογίσει ο Θεός, την πράξη της μοιχείας, για παράδειγμα. Ενώ ο Χριστιανός θα κριθεί πολύ πιο αυστηρά, ακόμα και για ένα πονηρό βλέμμαπ.χ., θα κριθεί «εν λόγω, έργω και εν διανοία»). Θα είναι περισσότερα τα οφέλη για τον Χριστιανό, αλλά θα είναι και αυστηρότερο το κριτήριο και δυσκολότερος ο αγώνας του. Όλα είναι δίκαια. Ο Θεός είναι ακριβοδίκαιος. Όπως έλεγε ο Γέρων Παΐσιος ο Αγιορείτης, «ο Θεός δεν έχει ούτε δυο ζυγαριές όμοιες. Τον κάθε άνθρωπο θα τον ζυγίσει με την δική του ζυγαριά». Ανάλογα με το πού γεννήθηκε, σε τι περιβάλλον βρέθηκε, τους γονείς δηλαδή, το σχολείο, το κράτος, το θρήσκευμα, την ιδιαιτερότητα του καθενός προσώπου. Ο Θεός δεν κάνει λάθη.

Ο μακαρίτης ο Χρήστος Ανδρούτσος, καθηγητής της Δογματικής, έλεγε ότι η Ορθοδοξία είναι η μόνη ασφαλής οδός σωτηρίας. Δεν είναι η μόνη οδός σωτηρίας, αλλά είναι η μόνη ασφαλής οδός.

Και ο π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος μας δίνει ένα παράδειγμα, για να κατανοήσουμε καλύτερα τη ρήση αυτή του Ανδρούτσου. Μας λέει: Στον πόλεμο υπήρχε μία ασφαλής οδός πού ένωνε την Καλαμάτα με την Αθήνα: εκείνη με την τεθωρακισμένη φάλαγγα. Υπήρχαν βέβαια και άλλα μονοπάτια, από τα όποια μετέβαιναν οι άνθρωποι απ’ τη μια πόλη στην άλλη. Δεν ήσαν όμως ασφαλή. Έτσι ακριβώς και με την Ορθόδοξη Εκκλησία και τους αλλόδοξους και ετερόθρησκους.

Να τονίσουμε, όμως, ότι, αν κάποιος έχει βαπτισθεί Ορθόδοξος και γίνει εκ των υστέρων αιρετικός ή, πολύ περισσότερο, αλλόθρησκος, αυτός δεν πρόκειται επ’ ουδενί να σωθεί παραμένοντας στη νέα αυτή πίστη, όσα καλά έργα κι αν κάνει. Άλλο πράγμα να είσαι Βουδιστής ή Μουσουλμάνος και να μη γνωρίσεις το Χριστό κι άλλο πράγμα να αρνηθείς το Χριστό, για χάρη του Βούδα ή του Σίβα ή του Αλλάχ.

Αυτά, σχετικά με τη σωτηρία των άλλων. Το κύριο, ωστόσο, είναι να προσέξουμε πώς θα σωθούμε ΕΜΕΙΣ… Το «ούτος δε τι;» που είπε ο Πέτρος για τον Ευαγγελιστή Ιωάννη (Ιω. κα’ 21) —τι θα γίνει, δηλαδή, μ’ αυτόν;— το είπε «δεικνύων το φιλόστοργον», εξωτερικεύοντας την αγάπη του γι’ αυτόν. Εμείς, όμως, το παίρνουμε και το χρησιμοποιούμε απλώς πληροφοριακά, γνωσιολογικά: «Τι θα γίνει με τους αλλόδοξους ή τους αλλόθρησκους;», χωρίς να ενδιαφερόμαστε ούτε για την δική μας σωτηρία! Η σωστή τοποθέτηση, λοιπόν, είναι: Με κάθε επιμέλεια να φροντίζουμε να σώσουμε την ψυχή μας και παράλληλα να ενδιαφερόμαστε να σωθούν και οι άλλοι εισερχόμενοι (ελεύθερα) στην Ορθόδοξη Εκκλησία, και όχι απλώς να μάθουμε εγκεφαλικά τι θα γίνει μ’ αυτούς.

 Π. Ιωάννη Κοστώφ: «Πίστη και Λογική».

 

 

Ψυχοσάββατου ἰκέσιος δέησις

«..ἡμέρας ἀνεσπέρου, υἱοὺς δεῖξον, Κύριε, Ἱερεῖς ὀρθοδόξους, Βασιλεῖς τε, καὶ πάντα λαόν σου».

 π. Κωνσταντίνου Καλλιανοῦ

Ὄντως ἱερὴ καὶ πάντιμος εἶναι κι αὐτὴ ἡ ἡμέρα τοῦ Ψυχοσάββατου, ποὺ συγκαλεῖ ὅλους μας στὴν πράγματι συγκινητική, ἀλλὰ καὶ τόσο ψυχωφέλιμη Πανήγυρι πρὸς τιμὴν τῶν κεκκοιμημένων μας. Καὶ μᾶς συγκαλεῖ,  γιατὶ ἔχει τὸ νόημά της κι ἡ ἡμέρα αὐτή, ἀλλὰ  καὶ  ἡ χρονικὴ περίοδος, ποὺ διανύουμε. Τοῦ Τριῳδίου δηλαδή,  ἡ ἀείφωτος διαδρομή.

Ἤδη, λοιπόν, τιμήσαμε τὴν Τσικνοπέμπτη, μὲ τὸν εὐπρεπῆ τοῦ ἱεροῦ Τριωδίου κανονισμό, παραθέτοντας τράπεζα ἑορταστική καὶ τὴν ἑπομένη, τὴν Παρασκευή, δηλαδή, ἀρχίσαμε τὴν ἄλλη διακονία: Τὴν ἑτοιμασία τῶν κολλύβων τῶν κεκοιμημένων μας. Μὲ τὴ δέουσα σιωπή, ποὺ ἐπιβάλλεται αὐτὲς τὶς ἱερὲς τὶς ὧρες καὶ τὸ συμμάζεμα τοῦ νοῦ, ὥστε νὰ «μελετήσουμε» ὅλα τὰ ὀνόματα τῶν δικῶν μας ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι μᾶς περιμένουν νὰ τὰ κομίσουμε στὸν ἱερέα,  κάπου σὲ μιὰ τοῦ ναοῦ μισοφωτισμένη γωνιά σιωπηλὰ καθισμένοι, ὥστε νὰ τὰ ἀφουγκρατοῦν, ὁ κάθενας ξεχωριστά . Τὸ ὄνομά τους,  ποὺ θ᾿ ἀκουστεῖ μαζὶ μὲ τὰ τόσα  ἄλλα τῶν κεκοιμημένων ὀνόματα, τὰ ὁποῖα μετὰ δέους μνημονεύονται  στὸ δειλινό, ποὺ χωνεύει μέσα σὲ ἀσπρόγκριζα σύννεφα εὐωδιαστοῦ θυμιάματος καὶ προσευχῶν.

Ἄραγε, ὅλ᾿ αὐτὰ γιατὶ γίνονται -ἀπαράλλακτα αἰῶνες τώρα; Γιατὶ κομίζουμε τὰ κόλυβα, τὸν ἄρτο, τὰ ὀνόματα καὶ περιμένουμε συγκινημένοι καὶ ἥρεμοι νὰ ποῦν κι ἀπὸ τὸ δικό μας τὸ χαρτὶ ὅσα γράψαμε…Πατέρων,  πάππων, προππάπων, ἀδελφῶν συγγενῶν κατὰ σάρκα καὶ πνεῦμα…Ὀνόματα…Λέξεις,  ποὺ ἄν τὶς γυρίσεις ἀνάποδα θὰ δεῖς νὰ φανεῖ τὸ Πρόσωπο καὶ ἡ πολιτεία αὐτοῦ ποὺ κρύβεται πίσω ἀπὸ τὸ κάθε ὄνομα. Γιατί, λοιπόν, γίνονται ὅλ᾿ αὐτά;

Ἡ διδαχὴ ποὺ ἔχουμε λάβει ἀπὸ τὸν Κύριο Ἰησοῦ εἶναι τό, «ἀγαπᾶτε ἀλλήλους»( Ἰω13, 34) καὶ σὲ βαθύτερη προέκταση, ὅτι «Θεὸς ἀγάπη ἐστί» ( Α. Ἰω. 4, 16)

Ἄν, λοιπόν, αὐτὴν τὴν «καινὴν ἐντολὴν» ἔχουμε λάβει  ὡς θεμέλιο,  γιὰ νὰ σταθεῖ ὅρθια ἡ πίστη μας, τότε εἶναι φυσικὸ νὰ προβάλλουμε αὐτὴν τὴν ἀγάπη, ὄχι μονάχα στοὺς ζῶντες καὶ συγκροτοῦντες τὸ ἔμμεσο ἤ ἄμεσο περιβάλλον μας, ἀλλὰ καὶ σὲ κείνους ποὺ ἔχουν ἀναχωρήσει ἀπὸ τὰ πρόσκαιρα καὶ ἐπιγεια. Ὅλους αὐτοὺς,  ποὺ θυμόμαστε συνεχῶς μέν, ἀλλὰ περισσότερο σἠμερα. Ἐπειδὴ εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ μᾶς ἀγάπησαν καὶ ἀγαπήσαμε. Κι ἡ ἀγάπη αὐτὴ εἶναι ποὺ  μᾶς συγκαλεῖ σήμερα στὸ ναό, ὥστε νὰ τοὺς ξαναθυμηθοῦμε, γιατί, μὴν τὸ ξεχνᾶμε, ὅτι ἡ ὄντως ἀγάπη εἶναι ὁ Τριαδικὸς Θεός, Αὐτὸς ποὺ τοὺς ἔχει ἐγγράψει «ἐν Βίβλῳ ζωῆς» καὶ τοὺς θυμᾶται πάντα, γιατὶ καὶ σιμά Του εἶναι, ἀλλὰ καὶ παιδιά του νομίζονται. Καὶ τοὺς θυμόμαστε ἐπίσης καὶ γιὰ ἕναν ἄλλο λόγο: Ἐπειδὴ αὔριο, ποὺ κι ἐμεῖς θὰ βρεθοῦμε στὴ θέση τους, κάποιοι νὰ βρεθοῦν νὰ μᾶς δείξουν τὴν ἀγαπη τους, τὴν ἔγνοια τους ὅτι μᾶς θυμοῦνται, ὅτι προσεύχονται καὶ γιὰ μᾶς.

Ψυχοσάββατο, λοιπόν. Καὶ μὲ τὴν ἀγαπη ὁδηγὸ καὶ πυξίδα πορευόμαστε πρὸς τὸ ναό, γι᾿ ἄλλη μιὰ χρονιὰ ἀκόμη, ὥστε νὰ τιμήσουμε τοὺς κεκοιμημένους,  «πᾶσαν[δηλ] ἡλικίαν, πρεσβύτας καὶ νεανίσκους, νέους καὶ ἐφήβους, παῖδας, καὶ τὰ ἄωρα βρέφη, ἀρρενικὴν φύσιν τε καὶ θηλείαν…». Νὰ τοὺς τιμήσουμε μὲ ἱερὸ δέος καὶ συγκίνηση εὐχόμενοι,    «….διὸ οὓς ἐκάλυψε τάφος, ἐν πάσῃ χώρᾳ, ἐν τῇ κρίσει, σῶσον Πανοικτίρμον».

Ψυχοσάββατο 2019