Ε’ Κατανυκτικός Εσπερινός και ομιλία π. Μακαρίου.
Την Κυριακή Ε’ Νηστειών, 30 Μαρτίου 2014, τελέσθηκε στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Νικολάου ο Ε’ Κατανυκτικός Εσπερινός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.
Πλήθος κόσμου κατέκλυσε τον Μητροπολιτικό Ναό για να παρακολουθήσουν τον Κατανυκτικό Εσπερινό στο τέλος του οποίου μίλησε ο συμπολίτης μας ιερομόναχος π. Μακάριος, που εγκαταβιώνει στο Χιλανδαρινό Κελλίο του Μαρουδά στο Άγιον Όρος. Ο π. Μακάριος ανέπτυξε την ομιλία του με τίτλο: «…ζητείτε την βασιλείαν του Θεού, και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν». (Ματθ. 6, 33)
«… ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν.»
Με τη βοήθεια του Θεού, πέρασε ένας χρόνος από την προηγούμενη συνάντησή μας εδώ μέσα στον Ι. Ν. του Αγίου Νικολάου. Δόξα τω Θεώ ξανασυναντιόμαστε. Ευχαριστώ τον Σεβασμιώτατο Δεσπότη μας για την πρόσκληση και σας που συγκεντρωθήκατε να ανταμώσουμε, να προσευχηθούμε και να πούμε δυο λόγια με αφορμή τη φράση του Ιερού Ευαγγελίου εκ του κατά Λουκάν, (κεφ. 12 στιχ. 31) «… ζητεῖτε τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, καὶ ταῦτα πάντα προστεθήσεται ὑμῖν.»
Να διαβάσουμε σε μετάφραση όλο το κομμάτι: Είπε τότε ο Ιησούς στους μαθητές Του: «Γι’ αυτό σας λέω να μην αγωνιάτε για τη ζωή σας τι θα φάτε και για το σώμα σας τι θα ντυθείτε. Η ζωή σας είναι σπουδαιότερη από το φαγητό, και το σώμα σας από τα ρούχα. Παρατηρήστε τα κοράκια: ούτε σπέρνουν ούτε θερίζουν, και δεν έχουν ούτε κελάρι ούτε αποθήκη· κι όμως ο Θεός τα τρέφει. Εσείς αξίζετε πολύ περισσότερο από τα πουλιά. Ποιος από σας μπορεί με τις φροντίδες του να προσθέσει έναν πήχυ στο ανάστημά του; Αν, λοιπόν, δεν έχετε τη δυνατότητα να πετύχετε ούτε τόσο λίγο, γιατί αγωνιάτε για τα υπόλοιπα; Παρατηρήστε τα κρίνα πώς μεγαλώνουν: δεν κοπιάζουν ούτε γνέθουν· κι όμως σας βεβαιώνω πως ούτε ο Σολομών σ’ όλη του τη μεγαλοπρέπεια δεν ντυνόταν όπως ένα απ’ αυτά. Κι αν ο Θεός ντύνει έτσι το αγριόχορτο, που σήμερα υπάρχει κι αύριο το ρίχνουν στη φωτιά, σκεφτείτε, ολιγόπιστοι, πόσο περισσότερο θα φροντίσει για σας! Μη σας απασχολεί, λοιπόν, τι θα φάτε και τι θα πιείτε, και μη σας πιάνει άγχος. Για όλα αυτά αγωνιούν όσοι δεν εμπιστεύονται το Θεό. Ο Πατέρας σας όμως ξέρει καλά ότι έχετε ανάγκη απ’ αυτά. Εσείς να επιζητείτε μόνο τη βασιλεία του Θεού, κι όλα αυτά θ’ ακολουθήσουν.»
Και συνεχίζει. «Μη φοβάσαι, μικρό μου ποίμνιο. Σ’ εσάς ευαρεστήθηκε ο Πατέρας σας να δώσει τη βασιλεία του. Πουλήστε τα υπάρχοντά σας και δώστε τα χρήματα στους φτωχούς. Αποκτήστε πορτοφόλια που δεν παλιώνουν, πλούτη μόνιμα στον κόσμο του Θεού, όπου ούτε κλέφτης τα αγγίζει ούτε σκόρος τα καταστρέφει. Γιατί όπου είναι τα πλούτη σας εκεί θα είναι και η καρδιά σας.»
Ο Χριστός μιλάει πολύ καθαρά. Επιζητείτε την Βασιλεία του Θεού και ο ουράνιος Πατέρας θα σας δώσει όσα έχετε ανάγκη σ’αυτή τη ζωή. Μιλάει για το μικρό ποίμνιο που πιστεύει στο Θεό και τον αισθάνεται Πατέρα, γιατί δεν πιστεύουμε όλοι και ο Πατέρας φροντίζει για όλους μας χωρίς βέβαια να μην νοιάζεται και για όσους δεν τον έχουν στη ζωή τους. Η Πρόνοιά Του αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους, όλη την κτίση. Μια τρίχα λέει αλλού ο Ευαγγελιστής δεν πέφτει από το κεφάλι μας χωρίς την έγνοια Του.
Όσοι είμαστε εδώ μαζεμένοι απόψε, υποτίθεται πιστεύουμε στο Θεό, προσπαθούμε να ζούμε μια χριστιανική ζωή, εξωτερικά τουλάχιστον κοινωνικά αποδεκτή ζωή, αλλά πόσοι αφηνόμαστε στα χέρια Του έχοντας ως κύριο στόχο τη Βασιλεία Του; Θα έλεγα πολύ λίγοι. Το συμπεραίνω από συζητήσεις είτε στην εξομολόγηση, ή σε ανοιχτότερους κύκλους σ’ αυτούς που μας επισκέπτονται στο Άγιον Όρος, που οι περισσότεροι έχουν μια θρησκευτική ζωή.
Και το πρόβλημα εντοπίζεται στην θρησκευτικότητα. Είμαστε Θρακιώτες και ξέρουμε ότι εδώ υπάρχουν τα πρώτα θρησκευτικά δείγματα στην ιστορία. Όλοι οι άνθρωποι είχαν ανάγκη της θρησκείας.
Ο Χριστός ήρθε για να μας ανοίξει τον Ουρανό, να μας ελευθερώσει, να μας ξεκολλήσει από συστήματα και να ανοίξει για τον καθένα μας το δικό του ξεχωριστό μονοπάτι για να μας πάρει κοντά του για να ενωθούμε μαζί του. Αυτό γίνεται όταν ζητούμε την Βασιλεία του Θεού.
Θεωρητικά όλοι μιλάμε για σωτηρία της ψυχής, για παράδεισο. Τα τελευταία χρόνια, που έγιναν μάλιστα πιο προσιτά τα πατερικά κείμενα και για καθάρσεις και για θεώσεις κλπ. Μιλάμε θεωρητικά χωρίς όμως η καρδιά μας να θέλουμε να ξεκολλήσει από τα γήϊνα, τα κοσμικά και λέγοντας κοσμικά δεν εννοώ απαραίτητα καλοπέραση και διασκεδάσεις αλλά το ότι μένουμε στα πρόσκαιρα του κόσμου τούτου και δεν ενδιαφερόμαστε για την αιωνιότητα. Φροντίζουμε να έχουμε εξωτερικά τουλάχιστον καλή συμπεριφορά, κάνουμε τα θρησκευτικά μας καθήκοντα όσο μπορούμε το αποτέλεσμα όμως…ούτε εσωτερική ειρήνη ούτε χαρά που υπόσχεται ο Χριστός όταν ακολουθούμε το δρόμο Του, αλλά άγχος, κατήφεια, κατάθλιψη και τα τοιαύτα που σίγουρα δεν είναι καρποί του Αγίου Πνεύματος.
Συστηματικά διώχνουμε τη σκέψη του θανάτου από τη ζωή μας σαν να είμαστε πλασμένοι να ζούμε αιώνια σ’ αυτό τον κόσμο. Θέλουμε όλοι να πάμε στον Παράδεισο αλλά κανένας μας δεν θέλει να πεθάνει. Αν δεν πεθάνουμε δεν θα μας αναστήσει ο Χριστός. Και πρώτα πρέπει να πεθάνει μέσα μας το φρόνιμα το κοσμικό, αυτό που μας κρατάει καθηλωμένους στη γη, στα πρόσκαιρα και μας αποκλείει από την αιωνιότητα. Αν δεν έχουμε πίστη στην ανάσταση η σκέψη του θανάτου είναι μαυρίλα. Εμείς όμως υποτίθεται «προσδοκώμεν ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος.» Καθημερινά η Εκκλησία μας θέσπισε να διαβάζουμε το ΠΙΣΤΕΥΩ, το σύμβολον της πίστεως από το Μεσονυκτικό την πρώτη ακολουθία της ημέρας έως το Απόδειπνο, την τελευταία. Τις περισσότερες φορές γίνεται ξερή ανάγνωση ως θρησκευτικό καθήκον χωρίς ουσιαστική εμβάθυνση στα νοήματα.
Πριν λίγους μήνες μας επισκέφθηκε ένας πατέρας με τον εικοσιπεντάχρονο καρκινοπαθή γιό του. Μας είχαν παρακαλέσει τηλεφωνικά πριν από καιρό να προσευχόμαστε για την υγεία του παιδιού και όταν αυτός αισθάνθηκε καλύτερα ήρθαν στο Άγιον Όρος. Ευχαρίστησαν την Παναγία και παρακάλεσαν για την περαιτέρω αποκατάσταση της υγείας του παιδιού. Στη συζήτηση που είχαμε τους είπα: «μήπως επισκεπτόμενοι το Άγιον Όρος θα πρέπει να πάρετε και κάποιο άλλο μήνυμα πιο ουσιαστικό; Είτε 25 είτε 55 ή 105 κάποια στιγμή όλοι θα πεθάνουμε. Μήπως με αφορμή την αρρώστια ή κάποια άλλη δυσκολία θα πρέπει να προβληματιστούμε για το ότι η ζωή μας στη γη θα τελειώσει και να συνειδητοποιήσουμε ότι μας περιμένει ο θάνατος και μετά η κρίση, η ανάσταση και η αιωνιότητα; Αν βέβαια πιστεύουμε σ’ αυτά…»
Αυτούς τους προβληματισμούς τους διώχνουμε από μέσα μας για αργότερα.
Ενώ «ουκ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν αλλά την μέλλουσαν επιζητούμε», όπως λέει ο Απόστολος Παύλος εμείς γατζωνόμαστε πάνω στη γη και θέλουμε να κάνουμε την επουράνια Βασιλεία του Θεού γήινη.
Έχουμε την προτεσταντική «θεολογική» θεώρηση. Εφόσον ζούμε κατά το νόμο του Ευαγγελίου έχει καθήκον-ιερά υποχρέωση ο Θεός να μας ανταμείψει κοινωνικά, οικονομικά και γενικά κοσμικά. Και προχωράει η πλάνη. Επειδή είμαστε Ορθόδοξοι και δοξάζεται ο Θεός από την ορθόδοξη γραμματολογία μας όπου υπάρχει-αδρανής σήμερα-διατύπωση των ορθών δογμάτων από τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας, που με τη βιωτή τους, τους ιδρώτες και το αίμα τους εθέσπισαν, πρέπει ο Θεός να μας αποκαταστήσει σ’ αυτόν τον κόσμο δοξάζοντας το λαό Του τον Ορθόδοξο..! Ευελπιστούμε ότι θα μας δώσει την Αγιά Σοφιά παίρνοντάς την από τα ανόσια χέρια των εχθρών της Πίστεώς μας..! Λες και οι Τούρκοι νοιάζονται για το αν εμείς είμαστε χριστιανοί και αν η Αγιά Σοφιά ήταν χριστιανικός ναός. Αυτούς το μόνο που τους νοιάζει σήμερα είναι ότι η Αγιά Σοφιά είναι το μνημείο που κόβει παγκοσμίως τα περισσότερα εισιτήρια από τους τουρίστες-επισκέπτες. Και το χειρότερο: βάζουνε στο στόμα του Αγίου Γέροντα Παϊσίου λόγια που ποτέ δεν είπε. Ο Γέροντας μιλώντας για την Πόλη μιλούσε πνευματικά για την επουράνια Πόλη.Εμείς σήμερα τελείως κοσμικά σκεφτόμενοι, εθνικιστικά και μικρονοϊκά βάζουμε στο στόμα του Γέροντα «προφητείες.»
Να το πάρουμε χαμπάρι: ότι ο Χριστός δεν ήρθε στον κόσμο για να τον κάνει «καλύτερο.» «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἔξετε· ἀλλὰ θαρσεῖτε, ἐγὼ νενίκηκα τὸν κόσμον.» (Iωάνν. 16:33)
Με την Ανάστασή Του. Και εμείς παραμένουμε κολλημένοι εδώ. Μας φταίνε οι πολιτικοί, μας φταίνε οι αλλόθρησκο-αλλοεθνείς μετανάστες που κατακλύζουν την κατά 97% κάποτε Ορθόδοξη Πατρίδα μας και απελπιζόμαστε γιατί χάνουμε τις σταθερές, τις ασφάλειές μας, διότι δεν έχουμε την ελπίδα μας στον Θεό και στον Ουρανό που μας περιμένει.
Μεγάλη ευθύνη για την σημερινή κατάσταση έχουμε εμείς οι Κληρικοί. Χωρίς βαθύτερη πνευματική συναίσθηση, χωρίς προσπάθεια ουσιαστικής σχέσης με το Χριστό, πριν συνειδητοποιήσουμε την αγωνία της ψυχής μας, να αφεθεί στο Χριστό να τη γλυκάνει, να την μεταμορφώσει, καλούμαστε να διδάξουμε. Να διδάξουμε αυτά που δεν βιώσαμε, αυτά που διαβάζουμε ή ακούμε από διανοούμενους ομιλητές με ρητορικές διατυπώσεις που εντυπωσιάζουν που όμως δεν «πληροφορούν» και που συνήθως μας ενδιαφέρει να ρωτάμε: «πως σας φάνηκα σήμερα;»
Έτσι δεν δίνουμε ελπίδα γιατί ουσιαστικά εμείς οι ίδιοι δεν ελπίζουμε. Πολλές φορές βαυκαλιζόμαστε με τους υποκριτικούς επαίνους των «πνευματικών μας παιδιών», τα οποία παιδιά αρκούνται να νοιώθουν σιγουριά κοντά στο ράσο μας χωρίς να οδηγούνται στο Χριστό. Πριν λίγους μήνες μας επισκέφθηκε ένας κληρικός από την Αμερική. Προσήλυτος από Ρ/Κ ισπανόφωνη οικογένεια που τώρα είναι Πρωτοσύγκελλος σε Μητρόπολη της Β. Αμερικής. Άνθρωπος μορφωμένος, καλλιεργημένος πνευματικά, πρώην Αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ.
-Τον ρώτησα: «Πάτερ Λουκά τι σας έκανε να προσχωρήσετε στην Ορθοδοξία; Τι διαφορά βρήκατε μεταξύ Ορθοδοξίας και Ρωμαιοκαθολικισμού;»
-Μου απήντησε: «Οι Ρωμαιοκαθολικοί πιστεύουν σε άλλο Θεό, ηθικιστή, κριτή, τιμωρό κλπ»
-Εσείς του λέω οι Ορθόδοξοι στην Αμερική, τι Θεό κηρύττετε;
-Μήπως και εμείς εδώ τα ίδια δε λέμε, με τον ίδιο τρόπο δεν τρομοκρατούμε τους πιστούς κάτω από την ομπρέλα της Ορθοδοξίας;
Με κοίταξε, κατέβασε τα μάτια και δεν ξαναμίλησε για το θέμα.
Θέλουμε ανθρώπους φοβισμένους-χρησιμοποιούμε καταχρηστικά και την έννοια φόβος Θεού-ευκολοκυβέρνητους, να στολίζουν τον εγωϊσμό μας. Και δυστυχώς πολλοί «τσιμπάνε» ή γιατί είναι αφελείς, ευκολόπιστοι, πονεμένοι, άλλοι με χαμηλό I.Q, και έτσι δημιουργούνται οι φατρίες και τα σχίσματα μέσα στην Εκκλησία με όλα τα παρεπόμενα.
Σ’ αυτούς μιλάμε για τον ουρανό μόνο σαν εγκυκλοπαιδική γνώση.
Ο πατήρ Λουκάς μας ανέφερε μεταξύ των άλλων και μια εμπειρία που είχε ως μεταφραστής σε κάποια γιορτή και συνεστίαση όταν υπηρετούσε στο Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ. Στο τραπέζι ήταν μεταξύ των άλλων ένας προτεστάντης αμερικανός Πάστορας και ένας ισπανόφωνος Καθολικός Παπάς. Ο Πάστορας με χαρά ανέφερε ότι εκείνη τη χρονιά η ενορία του μοίρασε ένα σοβαρό αριθμό αντιτύπων της Βίβλου-Αγίας Γραφής στην Πολιτεία όπου διακονούσε. Ο καθολικός Παππάς εξεπλάγη και κατέκρινε την κίνηση αυτή γιατί όπως είπε, «μόνον από τους παπάδες πρέπει να διαδίδεται και να ερμηνεύεται ο λόγος του Θεού!»
Και δυστυχώς ο σκοταδισμός αυτός επικρατεί και στον τόπο μας, όπου Ορθόδοξοι Επίσκοποι ζήτησαν να καούν δημόσια, τα αντίτυπα σε μετάφραση της Καινής Διαθήκης-εγκεκριμένα από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τη Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος στην οποία και οι ίδιοι συμμετέχουν, γιατί πήραν την πρωτοβουλία της διανομής τους προτεστάντες-ευαγγελικοί με την διάθεση να φέρουν σε επαφή τους Έλληνες με τον Λόγο του Θεού γιατί δυστυχώς ελάχιστοι από εμάς διαβάζουμε το Ευαγγέλιο. Δυστυχώς, έχει ανάγκη επανευαγγελισμού η Ορθόδοξη Ελλάδα μας! Κάτι που εμείς δεν το προσπαθούμε. Αναλισκόμαστε σε κοινωνικά-φιλανθρωπικά έργα προσπαθώντας να αναπληρώσουμε την ανεπάρκεια του κρατικού μηχανισμού, αφήνοντας το κύριο μέλημά μας που είναι το κήρυγμα της μετάνοιας, αδιαφορώντας για την προτροπή του Κυρίου μας να ζητάμε πρώτα την Βασιλεία του Θεού. Εδώ είναι επιτακτικό να αναφέρουμε την άποψη του Ιερού Χρυσοστόμου για την αιτία όλων των κακών του κόσμου. Λέει ο Άγιος: «Αιτία όλων των κακών του κόσμου είναι η άγνοια των Γραφών. Πάμε στον κόσμο χωρίς όπλα και πως είναι δυνατόν να σωθούμε;”
Πολλοί από εμάς «αναλαμβάνουμε» τα δικαιώματα του Θεού και παρεμβαίνουμε στην Πρόνοιά Του. Προ ημερών είδαμε μια ταινία που αναφερόταν σε ένα μικρό νησί της Κροατίας όπου υπήρχε δημογραφικό πρόβλημα. Ο Ιερεύς για λόγους ηθικής και ένας φαρμακοποιός για λόγους εθνικιστικούς προσπάθησαν να αποκαταστήσουν το πρόβλημα αυτό επινοώντας τρόπους να ματαιώσουν την αντισύλληψη αντιμετωπίζοντας δηλαδή την υπογεννητικότητα. Τα αποτελέσματα υπήρξαν τραγικά. Σαν το παράδειγμα της Φόνισσας του Αλ. Παπαδιαμάντη. Με το μυαλό μας θέλουμε να «βελτιώσουμε» τον κόσμο. Μην πιστεύοντας στην Πρόνοια Του Θεού πελαγοδρομούμε δημιουργώντας πολλά προβλήματα.
Μιλάμε για τη μετάνοια. Μετάνοια δεν είναι η μεταμέλεια.
Μεταμέλεια à μετά + μέλω à το αίσθημα ντροπής, στενοχώριας, που έχει κάποιος για ό, τι έκανε ή για ό, τι παρέλειψε να κάνει.
Μετάνοια à μετά + νοέω < νοός = κρίση à Η συναίσθηση από κάποιον του κακού ή του σφάλματος που έκανε και αλλαγή του νου / μεταστροφή.
Ο Μέγας Αντώνιος αναφέρει στα αποφθέγματά του: «Μη μεταμελείσαι για πράγμα που πέρασε πια.» Η μετάνοια είναι η αλλαγή του νου μας, η στροφή μας προς τον Θεό, φεύγουμε από τα γήινα, από τις παραβάσεις του νόμου, του ηθικού κώδικα που μας γεμίζουν τύψεις και ενοχές και στρεφόμαστε στο Θεό ο οποίος με τη θυσία Του μας απάλλαξε από τις συνέπειες της αμαρτίας. Η μεταμέλεια, μας «τακτοποιεί» κατά κόσμον, ελαφρώνει ίσως λίγο τη συνείδησή μας όταν εξομολογούμαστε, αλλά δεν μας οδηγεί στην ανάπαυση και την ειρήνη που δίνει ο Θεός όταν Του δώσουμε την καρδιά μας. Μεταμελούμαστε για τα σφάλματά μας και προσπαθούμε μ’ αυτόν τον τρόπο να «τακτοποιήσουμε» το θιγμένο ΕΓΩ μας. Η Εκκλησία μιλάει για το Μυστήριο της Μετανοίας, η Εξομολόγηση είναι μέρος του Μυστηρίου αλλά προϋποτίθεται ότι έχουμε μετανοήσει, για να εξομολογηθούμε. Εξομολογούμαστε μεταμελούμενοι και βρίσκουμε μια ψυχολογική ηρεμία η οποία όμως δεν οδηγεί στο Θεό, είναι εκ του κόσμου τούτου. Η μετάνοια, η εσωτερική αλλαγή, το δόσιμο της καρδιάς μας στο Θεό μας δίνει άλλη ειρήνη. Κακά τα ψέματα, οι κακές μας συνήθειες και τα πάθη μας θα μας συνοδεύουν μέχρι το θάνατο. Αλλιώς όμως αμαρτάνει αυτός που προσπαθεί να δώσει την καρδιά του στο Θεό και έχει νοιώσει λίγο από την Αγάπη Του και αλλιώς αυτός που ψυχολογικά έχει «τακτοποιηθεί» αναφέροντας τις αμαρτίες του σε κάποιον Πνευματικό. Τη μεταμέλεια και το μοίρασμα μπορούμε να το τακτοποιήσουμε με φίλους, με συγγενικά πρόσωπα ή και με κάποιον ψυχολόγο.
Κουβεντιάζαμε κάποτε με έναν ευλαβή ψυχολόγο. Έλεγε: Εμείς προσπαθούμε να βοηθήσουμε τον άνθρωπο να ψάξει μέσα του, να βρει τις αιτίες των δυσκολιών που αντιμετωπίζει και να προσπαθήσει να ισορροπήσει. Η Εκκλησία έχει τη δυνατότητα να θεραπεύσει τις ψυχές και μου ανέφερε ένα παράδειγμα από την εμπειρία του ως ψυχολόγος.
Τον επισκέφθηκε μια κυρία, διάσημη στην κοινωνία του θεάματος και του ανέφερε ότι η ζωή της έχει αναστατωθεί μετά από ένα ηθελημένο λάθος-αμαρτία που είχε διαπράξει. Αφιέρωσαν αρκετές συνεδρίες για το θέμα αυτό, αλλά η κυρία δεν μπορούσε να το ξεπεράσει. Τότε βλέποντας ο ψυχολόγος ότι δεν γίνεται τίποτε, της πρότεινε αντί να κουβεντιάζουν μάταια, χωρίς αποτέλεσμα, να πάει να εξομολογηθεί.
Πήγε, εξομολογήθηκε, ηρέμησε και μετά από κάποιες εβδομάδες που πήγε να συναντήσει τον ψυχολόγο για να τον ευχαριστήσει, εκείνος παρατήρησε ότι τα μαλλιά της είχαν σγουρίνει! Τότε η κυρία ομολόγησε ότι τα μαλλιά της είχαν χάσει την φυσική τους φόρμα, την σγουρή, από την εσωτερική πίεση που ένιωθε. Με την εξομολόγηση της έφυγαν οι ενοχές, που την βασάνιζαν, και επανήλθε και σωματικά στην φυσική της κατάσταση!
Το Μυστήριο της μετάνοιας είναι Μυστήριο της Εκκλησίας. Ζητάμε εμείς οι πνευματικοί, δήθεν καθαρή Εξομολόγηση, ανακρίνοντας τους ανθρώπους με λεπτομέρειες για τις πράξεις τους. Αλλοίμονο αν Ο Θεός ζητούσε νομικίστικη τακτοποίηση. Χώρια που πολλές φορές σκανδαλίζουμε τους ανθρώπους με τις ερωτήσεις μας. Μ’ αυτή την νομικίστικη-δικανική νοοτροπία, οδηγούμε τους ανθρώπους σε μια τυπολατρία που σίγουρα δεν τους οδηγεί στο Θεό. Για να γίνει ακόμη πιο φανερή η ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στην μεταμέλεια και την μετάνοια θα αναφέρουμε τη γνωστή σε όλους ΜΕΤΑΝΟΙΑ του Αγίου Αποστόλου Πέτρου και την ΜΕΤΑΜΕΛΕΙΑ του Ιούδα. Ο μεν Πέτρος συναισθανόμενος την αμαρτία της άρνησης του Χριστού μετανόησε και «έκλαψε πικρά» και είναι ο Πρωτοκορυφαίος των Αποστόλων και κλειδοκράτορας του Παραδείσου. Ο Ιούδας «μεταμεληθείς απήγξατο» δηλαδή πήγε και κρεμάστηκε.
Λέμε ότι είμαστε Ορθόδοξοι και στη ζωή μας λειτουργεί κατά κόρον η πλανεμένη διδασκαλία της Δύσης περί της «ικανοποιήσεως της τρωθείσης θείας δικαιοσύνης» ΟΙ δυτικοί δεν έχουν στο λεξιλόγιό τους τη λέξη μετάνοια και γι αυτό έφτασαν σε πλανεμένες απόψεις για τις σχέσεις των ανθρώπων με το Θεό. Η λέξη μετάνοια είναι καθαρά ελληνική και δεν μεταφράζεται σ’ αυτούς που την ταυτίζουν με τη λέξη μεταμέλεια. To repent στα αγγλικά, δεν σημαίνει μετανοώ σημαίνει μεταμελούμαι. Το pentimento στα ιταλικά, επίσης σημαίνει μεταμελούμαι. Η pœnitentia στα λατινικά, επίσης σημαίνει μεταμέλεια. Σχεδόν σε όλες τις λατινογενείς γλώσσες απουσιάζει η λέξη μετάνοια. Έχουμε τον πλούτο της παράδοσής μας, της γλώσσας μας και εμείς πιθηκίζουμε.
Σύμφωνα με τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος που γιορτάσαμε σήμερα, «Μετάνοια σημαίνει ανανέωση του Βαπτίσματος. Μετάνοια σημαίνει συμφωνία με το Θεό για νέα ζωή … Μετάνοια σημαίνει συμφιλίωση με τον Κύριο, με έργα αρετής αντίθετα προς τα παραπτώματά μας. Μετάνοια σημαίνει καθαρισμός της συνειδήσεως …
Σκέφτεται κάποιος: «θα αμαρτήσω και μετά θα εξομολογηθώ…»και νομίζει ότι δικαιώνεται. Αν αγαπάς δίνεσαι ολόκληρος, δεν βρίσκεις τρόπους να κοροϊδέψεις τον εαυτό σου και τον άλλον. Αυτός που ερωτεύεται κινεί γη και ουρανό για να συναντήσει το αγαπώμενο πρόσωπο. Εμείς επειδή απέχουμε από την αγάπη του Θεού προσπαθούμε με καταναγκασμούς να δείξουμε την αρρωστημένη μας σχέση με το Θεό. Το επαναλαμβάνω: όποιος αισθάνθηκε λίγο από την Αγάπη Του Θεού δεν κοροϊδεύει τον εαυτό του συνεχίζει μεν να αμαρτάνει λόγω των κακών συνηθειών και των παθών που κουβαλάει, αλλά οι τύψεις δεν τον οδηγούν στις ενοχές που θα είχε αν δεν υπήρχε αυτή η αγαπητική σχέση με Το Θεό. Έλεγε ένας Αγιορείτης Ηγούμενος: «αν ο χριστιανός μεταλαμβάνει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού με συναίσθηση δεν είναι δυνατόν να παραμένει ενοχικό άτομο.» Όταν τοποθετούμε τα ψίχουλα από το Άγιο Δισκάριο που αντιπροσωπεύουν τις ψυχές που μνημονεύθηκαν στην Αγία Προσκομιδή, μέσα στο Άγιο Ποτήριο όπου υπάρχει το Σώμα και το Αίμα του Χριστού, λέμε: «Ἀπόπλυνον, Κύριε, τὰ ἁμαρτήματα τῶν ἐνθάδε μνημονευθέντων δούλων σου τῷ αἵματί σου τῷ ἁγίῳ…» Όταν ο Θεός θυσιάζεται και ξεπλένει τις αμαρτίες μας με το αίμα Του, υπό την προϋπόθεση της μετανοίας μας και εμείς συνεχίζουμε να έχουμε ενοχές τότε είμαστε για κλάματα. Σημαίνει ότι δεν πιστεύουμε στη Σταυρική θυσία και την Ανάσταση του Χριστού μας. Σταυρώθηκε και αναστήθηκε για να μας αναστήσει και να μας πάρει κοντά Του στον ουρανό, προσφέροντας τον εαυτό Του «ως λύτρον αντί πολλών.»
Μεταλαμβάνουμε το Σώμα και το Αίμα Του, «εις άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον.» Ούτε κάνοντας ένα θρησκευτικό καθήκον, ούτε για το…καλό όπως λένε μερικοί σε κάποιες γιορτινές μέρες.
Αν δεν ζητά η ψυχή την Βασιλεία των Ουρανών καταναλώνεται και σπαταλιέται μάταια σ’ αυτόν τον κόσμο. Το να ζεις «χριστιανικά» χωρίς ελπίδα των μελλόντων αγαθών είναι ματαιοπονία γιατί και τα εδώ στερείσαι και τον ουρανό δεν θα απολαύσεις.
Να αναφέρουμε κι ένα παράδειγμα από τη ζωή του Αγίου Γέροντα Παϊσίου που το αναφέρει ο Ηγούμενος της Μονής Δοχιαρείου στο Άγιον Όρος. Όταν πήγε ο Γέροντας στο Μοναστήρι να κοινοβιάσει-να γίνει δόκιμος μοναχός, τον ρώτησε ο Ηγούμενος αν γνωρίζει κάποια τέχνη. Εκείνος του απάντησε ότι είναι ξυλουργός. Τον παρέπεμψε στον Γέροντα τον υπεύθυνο του ξυλουργείου. Εκείνος του είπε: «πάρε μέτρα από το τάδε παράθυρο να δούμε αν ξέρεις να δουλεύεις.» Ενώ τα μέτρα ήταν 120 Χ 80 ο Γέροντας του έλεγε ότι δεν μέτρησε καλά και τον ανάγκαζε να κόψει τα ξύλα μικρότερα. Αφού τελείωσε το παράθυρο δεν ταίριαζε στα μέτρα που πήρανε. Αυτό επαναλήφθηκε άλλες δύο φορές. Ο π. Παϊσιος αντιδρούσε λέγοντας στον Γέροντα ότι ενώ έπαιρνε σωστά τα μέτρα εκείνος δεν τον άφησε να τα εφαρμόσει. Την επόμενη φορά που μετρούσαν σκέφθηκε ότι ο Γέροντας θα έχει κάποιο πρόβλημα και για να μην συνεχίζεται αυτή η δουλειά, του λέει: «νάναι ευλογημένο Γέροντα.» Και τότε ο γέρο-μαραγκός που έδινε σημασία περισσότερο στην πνευματική κατάρτιση του δοκίμου και λιγότερο στην τεχνική του ικανότητα, του λέει: «βρε παιδί μου χαλάσαμε μισό κυβικό ξύλα για να μάθεις να λές το νάναι ευλογημένο, εδώ ήρθες να γίνεις καλόγερος και όχι μαραγκός.» Σημασία έδιναν οι παππούδες στην πνευματική κατάρτιση κυρίως και λιγότερο στα πρακτικά-καθημερινά ζητήματα. Όταν πηγαίναμε να γίνουμε μοναχοί το πρώτο που μας μάθαιναν οι Γεροντάδες ήταν «το νάναι ευλογημένο» και το «ευλόγησον» αυτό που οδηγεί στην ταπείνωση, την κοπή του θελήματος και τελικά την μετάνοια.
Να πούμε και ένα λίγο ευτράπελο. Είχαμε ένα γεροντάκι μεγάλης ηλικίας, άρρωστο, δυσκολεμένο και που περίμενε το θάνατο για να λυτρωθεί. Έλεγε λοιπόν: «Τόσο δύσκολο ήταν να πει εκείνος ο κερατάς ο Αδάμ, εννοώντας τον προπάτορα, ένα ευλόγησον για να μην υποφέρουμε εμείς τώρα; Αλλά βρε παιδί μου και με όσα παθαίνουμε μήπως βάλαμε μυαλό να το λέμε κι εμείς; Μας τρώει ο εγωϊσμός μας.»
Παρ’ όλα τα χάλια μας, παρ’ όλους τους εγωϊσμούς μας, παρά την έλλειψη αγάπης, εκείνο που μας παρηγορεί είναι ότι η σωτηρία, το άνοιγμα των ουρανών δεν είναι επίτευγμα των πράξεών μας αλλά της αγάπης και του ελέους Του Θεού. Είπαν στον Κύριο: «καὶ τίς δύναται σωθῆναι; ὁ δὲ εἶπε· τὰ ἀδύνατα παρὰ ἀνθρώποις δυνατὰ παρὰ τῷ Θεῷ ἐστιν»
Ευτυχώς η ζωή μας είναι πολύ μικρή και ευχόμαστε και ελπίζουμε όπως ανταμώσαμε εδώ απόψε να βρεθούμε στην Αγκαλιά του Θεού στην επουράνια Βασιλεία Του.
Θα συνεχίσω με δυο σκέψεις που πρόσφατα έκανα διαβάζοντας και ακούγοντας σύγχρονους Πατέρες της Εκκλησίας. Είναι αυτή η «ιερά κλεψία» που αναφέρει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης που θέλει μεν να πει ότι δεν είναι δικά του αλλά και δεν θέλει να αναφέρει την πηγή.
Το πρώτο κομμάτι είναι από μια ομιλία.
«Ο Χριστιανισμός είναι το αναποδογύρισμα της θρησκείας. Στις διάφορες θρησκείες οι άνθρωποι προσφέρουν θυσίες στο θεό. Στο Χριστιανισμό γίνεται ακριβώς το αντίθετο, ο Θεός προσφέρει θυσία στους ανθρώπους και μάλιστα τον Γιό του. Ο Θεός Πατέρας προσφέρει θυσία το Γιό του στους ανθρώπους για να τους αποδείξει ότι τους αγαπάει πραγματικά, για να τους συμφιλιώσει με τον Εαυτό Του. Ο Απόστολος Παύλος το λέει αυτό με έναν υπέροχο τρόπο: «Ὑπὲρ Χριστοῦ οὖν πρεσβεύομεν ὡς τοῦ Θεοῦ παρακαλοῦντος δι’ ἡμῶν· δεόμεθα ὑπὲρ Χριστοῦ, καταλλάγητε τῷ Θεῷ·» Και σε μετάφραση: «Εμείς ενεργούμε ως πρεσβευτές του Χριστού. Μέσα από τα δικά μας λόγια είναι σαν να σας παρακαλεί ο Θεός. Στο όνομα του Χριστού, λοιπόν, σας παρακαλούμε: Συμφιλιωθείτε με το Θεό!» Ποια θρησκεία μπορεί να παρουσιάσει κάτι τέτοιο; Είναι τελείως αντίθετο προς τις θρησκείες αυτό. Μας παρακαλεί ο Θεός, να συμφιλιωθούμε μαζί Του. Είναι σαν ερωτική ιστορία όλο αυτό. Ο Χριστός έρχεται στη γη, λέει σε όλους σας αγαπώ, η ανθρωπότητα αδιαφορεί και ο Χριστός για να «αποδείξει» την μεγάλη Του αγάπη προς τον άνθρωπο…αυτοκτονεί! Ο Άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας παρομοιάζει τον Χριστό με έναν μανικό εραστή που στο τέλος, για να αποδείξει τον έρωτά του θυσιάζει και τη ζωή Του. Αυτό είναι ο Χριστιανισμός, είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τις θρησκείες, δεν είναι τυπολατρία. Ο αληθινός Χριστιανισμός είναι μια αληθινή και διαρκής επανάσταση, δεν είναι θρησκεία. ΟΙ στόχοι της επανάστασης του Χριστιανισμού είναι τόσο μακρινοί, είναι τόσο μεγάλοι, με αποτέλεσμα η επανάσταση αυτή θα τελειώσει μόνον με την Δευτέρα Παρουσία. Όποιος βλέπει το Χριστιανισμό σαν κάτι στατικό, σαν κάτι ακίνητο, αυτός δεν έχει καταλάβει τίποτε.»
Το δεύτερο είναι από ένα βιβλίο που πιθανόν να μας κουφάνει λίγο. Το αντιγράφω.
«Κριτήριο της πορείας μας είναι η χαρά, το που βρίσκομαι και η ειρήνη το που πάω. Εάν δεν έχω ειρήνη, σημαίνει ότι πήρα λάθος δρόμο. Θα τολμούσαμε να πούμε, εάν την ειρήνη μου την βρίσκω στην αμαρτία, είναι προτιμότερο να πάω στην αμαρτία. Είναι πολυτιμότερη τότε η αμαρτία για μένα, από ότι είναι όλοι μαζί οι Αρχάγγελοι. Βεβαίως, το δεύτερο σκαλοπάτι θα είναι να πάω από την αμαρτία στον Παράδεισο. Διότι στην πραγματικότητα δεν είναι δυνατόν να δώσει η αμαρτία ειρήνη. Η αμαρτία είναι η μεγαλύτερη προσβολή προς Τον Θεό και τον άνθρωπο. Παρά ταύτα, αν εμένα μου φαίνεται ότι την ειρήνη την βρίσκω στην αμαρτία, να πάω εκεί. Σημασία έχει η ειρήνη. Μόνον αυτή μπορεί να μου χαρίσει κάποια ακτίνα, που θα μου αποκαλύψει εν συνεχεία τον Θεό.»
ΑΜΗΝ. ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ιερομόναχος Μακάριος
Αλεξανδρούπολη-Ι. Ν. Αγίου Νικολάου
4η Κυριακή των Νηστειών-30 Μαρτίου 2014
![0094-kef_thumb_medium380_0[1]](https://fdathanasiou.files.wordpress.com/2014/03/0094-kef_thumb_medium380_01.jpg)
Η εικόνα είναι του 12ου αιώνα και βρίσκεται στην Ι.Μ. Αγίας Αικατερίνης Σινά
Πηγή: orthodoxhpatrologia.blogspot.com
ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ-ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΗΣΑΥΡΙΣΜΑΤΑ 