O Όσιος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης υμνεί τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό.

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

Βιογραφικά στοιχεία Οσίου Γερασίμου Μικραγιαννανίτη

Ο καταταγείς από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις  10/1/2023 στις αγιολογικές δέλτους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Όσιος Γεράσιμος ο Μικραγιαννανίτης (5 Σεπτεμβρίου 1905 – 7 Δεκεμβρίου 1991) και κατά κόσμον Αναστάσιος – Αθανάσιος, υπήρξε σύγχρονος υμνογράφος.

Γεννήθηκε στη Δρόβιανη της επαρχίας Δέλβινου Βορείου Ηπείρου. Έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο δημοτικό σχολείο της γενέτειράς του. Με το τέλος του δημοτικού σχολείου ο έφηβος πλέον Αναστάσιος έμελλε να εγκαταλείψει το περιβάλλον του χωριού. Αρχικά εγκαταστάθηκε στον Πειραιά, μαζί με τον πατέρα και τη θεία του. Στη συνέχεια μετακόμισαν στην Αθήνα. Στη νέα του διαμονή συνέχισε τις σπουδές του στο γυμνάσιο. Ο ζήλος του για τα γράμματα εντυπωσιακός. Μετά το γυμνάσιο συνέχισε τις σπουδές του σε κάποια ανώτερη σχολή ελληνικής παιδείας. Στην Αθήνα φρόντισε και για την πνευματική του ζωή και εκκλησιαζόταν τακτικά.

Έρχεται στο Άγιο Όρος στις 15 Αυγούστου 1923. Εγκαταβιώνει ως δόκιμος στη σκήτη της Αγίας Άννης, στο κελί του Τιμίου Προδρόμου, έχοντας ως γέροντα τον Mικρασιάτη ιερομόναχο Μελέτιο Ιωαννίδη.

Στις 20 Οκτωβρίου του 1924 κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας στη μνήμη του αγίου Γερασίμου Κεφαλληνίας έγινε η μοναχική κουρά του παίρνοντας το όνομα του αγίου.

Ο μοναχός Γεράσιμος, προσαρμοσμένος πλήρως στη νέα του ζωή, αποτέλεσε  πρότυπο υπακοής, ταπεινώσεως και κάθε αρετής. Εκείνο, όμως, το οποίο τον γοήτευε ήταν η ενασχόληση με τα γράμματα.

Μετά την παρέλευση λίγων ετών ο γέροντας Μελέτιος φεύγει οριστικά για την Αθήνα, αφήνοντας τελείως μόνο του τον νέο μοναχό Γεράσιμο.

Κάτω από την καλύβη του Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται η καλύβη Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Σε αυτήν εγκαταβιούσε ο ασκητής Γέροντας Αβιμέλεχ (1965). Το 1946 υποτάχθηκε σ’ αυτόν ο μετέπειτα ιερομόναχος Διονύσιος. Με τον π. Διονύσιο συνδέθηκε ο π. Γεράσιμος και αργότερα, το 1966, ενώθηκαν σε μία συνοδεία.

Ο μοναχός Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης είναι μια από τις σπάνιες περιπτώσεις υμνογράφων, που το μεγαλύτερο μέρος του έργου του χρησιμοποιήθηκε αμέσως στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας.

Την ίδια την υμνογραφία τη θεωρεί προέκταση της προσευχής, κοινωνία με τον Θεό και τους αγίους: «Έχω τον άγιο μπροστά. Γι’ αυτό και δεν θέλω επικοινωνία με κανέναν. Η υμνογραφία, η πνευματική αυτή εργασία, είναι ένωση της ψυχής μετά του Θεού, είναι μία θαυμασία προσευχή, είναι μία μεταρσίωσις του νοός, είναι μία μυστική θεωρία, είναι ένα μυστήριον, που δεν ερμηνεύεται και με λόγους δεν εξωτερικεύεται. Η υμνογραφία είναι η υπάτη φιλοσοφία. Δεν εκφράζεται με αυτά τα λόγια. Πρέπει κανείς να την δοκιμάσει για να την αισθανθεί».

Kοιμήθηκε  στις 7 Δεκεμβρίου 1991. Όπως διηγούνται οι υποτακτικοί του είχε παρακαλέσει την Παναγία να έχει τα λογικά του έως τέλους για να μην κουράσει κανένα. Πράγ­ματι είχε διαύγεια μέχρι την τελευταία αναπνοή του. Είπε τρεις φορές: «Άγιε Νεκτάριε, βοήθει μοι» και εξέπνευσε. Μία γλυκύτητα ήταν ζω­γραφισμένη στο πρόσωπό του, νόμιζες πως κοιμόταν γαληνά. Ο βιογράφος του Γέροντας Θεόκλητος Διονυσιάτης τον χαρακτηρίζει σεμνό και άριστο υμνογράφο, σπάνια προσωπικότητα και αληθινό άνθρωπο του Θεού. Ο μητροπολίτης Κίτρους Γεώργιος λέει ότι ο Γέροντας ήταν εξέχουσα μορφή του αγιορειτικού μονα­χισμού, κορυφαία, διάσημη, χαρισματική και μοναδική. Έφυγε με τ’ όνομα του θαυματουργού αγίου Νεκταρίου στα χείλη του, στον οποίο είχε συνθέσει μία από τις ωραιότερες ιερές ακολουθίες του.

 Κατά τον ηγούμενο της ιεράς μονής Γρηγορίου αρχιμανδρίτη Γεώργιο, ο Γέροντας Γεράσιμος υπήρξε «μοναχός ταπεινός, βιαστής της βασιλείας των ουρανών, υπερορών σαρκός και των της σαρκός, προσευχητικός, πράος, γλυκύς, προσηνής, φιλόθεος και φιλάνθρωπος, διδακτικός, συγχωρητικός, ευκατάνυκτος, άγρυπνον έχων το όμμα της ψυχής, αυστηρός στον εαυτό του και συγκαταβατικός στους συνανθρώπους του».

Το υμνογραφικό έργο του Οσίου Γερασίμου για τους Αγίους της «εν ΄Αρτη Εκκλησίας»

Από τις 35.442 χειρόγραφες σελίδες του Μικραγιαννανίτου ένα μέρος, αφορά σε τοπικούς  Αγίους: Άγιο Παρθένιο, Άγιο Μάξιμο Γραικό, Άγιο Ζαχαρία και τους αυταδέλφους Απόστολο και Θεοχάρη. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τον τρόπο με τον οποίο ο Όσιος Γέροντας ύμνησε τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό. Αξιοσημείωτο είναι ότι η εν λόγω ακολουθία γράφτηκε μετά  από αίτηση του μακαριστού Αρτινού ιστορικού Κων/νου Τσιλιγιάννη, στον οποίο η τοπική Εκκλησία οφείλει την ανάδειξη της αγιότητας και του έργου του αγίου Μαξίμου. Η ακολουθία περιλαμβάνει: Μικρό Εσπερινό, Μεγάλο Εσπερινό και Όρθρο.

Υμνoγραφική   κοσμητική φρασεολογία στην Ασματική ακολουθία του Αγίου Μαξίμου του Γραικού, μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτη (1988)

ΑΠΟΛΥΤΙΚΙΑ

Α.

Οδηγός Ορθοδόξων θείω Πνεύματι γέγονας, και της εν Ρωσσία Αγίας Εκκλησίας διδάσκαλος, προς γνώσιν αληθείας οδηγών πιστούς ως ιερός υφηγητής, διά τούτο Πάτερ Μάξιμε εν ωδαίς τιμώμέν σε κραυγάζοντες· δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε στεφανώσαντι, δόξα τω ενεργούντι διά σου πάσιν ιάματα.

Β

Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Της Άρτης το βλάστημα και της Ελλάδος πυρσόν και θείον διδάσκαλον της Εκκλησίας Χριστού συμφώνως τιμήσωμεν, Μάξιμον της σοφίας, το θεόπνευστον στόμα, σύναθλος των Μαρτύρων εν Ρωσσία γαρ ώφθη, μεθ’ ων και ικετεύει υπέρ των ψυχών ημών.

Γ

Εξ Άρτης ανέτειλας ώσπερ αστήρ φαεινός, σοφία κοσμούμενος και αρετών τω φωτί, Πατήρ ημών Μάξιμε· όθεν την εν Ρωσσία, Εκκλησίαν λαμπρύνας, λόγω σου ορθοδόξω και ορθότητι βίου, ενήθλησας νομίμως και δόξης ηξίωσαι.

Στίχοι Συναξαρίου.

Φως μέγα ο Μάξιμος ενθέω λόγω,

εν Ρωσσία έλαμψεν Χριστού εις δόξαν.

Εικάδι πρώτη Μάξιμος μεγαλήτωρ ες πόλον έβη.

ΣΧΟΛΙΑ. Στα απολυτίκια γίνεται φανερό ότι ο υμνογράφος Όσιος Γεράσιμος τονίζει την ιεραποστολική δράση του Οσίου στη Ρωσία.
Διότι χάρη στον άγιο Μάξιμο υπάρχει σήμερα η Ρωσσική Εκκλησία, λειτουργώντας κάτω από την ακραιφνή Ορθόδοξη παράδοση και υγιή πνευματική ζωή. Ο Άγιος Μαξιμος έσωσε ολόκληρη τη Ρωσική Εκκλησία από την καταβαράθρωση στην ειδωλολατρική και αμαρτωλή ζωή, που είναι γεμάτη από προλήψεις, δεισιδαιμονίες και αιρετικές πεποιθήσεις.

            Κατά τη διαμονή του στη Μονή Οτρότς από το 1531-1551 δόθηκε σ’ αυτόν από το μητροπολίτη Τβερ Ακάκιο, με θεία νεύση, σχετική ελευθερία, ενώ βρισκόταν στη φυλακή, προκειμένου ο φωστήρας να μη μείνει κάτω από το μόδιο. Έτσι εξακολούθησε άοκνα, μάλιστα για μακρό χρόνο περιβεβλημένος αλυσίδες, σε υπόγεια σκοτεινή και υγρή φυλακή, να συγγράφει μεταφράζοντας στη Ρωσσική Ιερά κείμενα, να συγγράφει αντιαιρετικά έργα και άλλα πολλά, χάριν προστασίας και διαφωτισμού του αγαπητού του Ρωσικού λαού. Επί πλέον δε, άρχισε πάλι με πατρική στοργή την κηρυκτική του δράση, παρηγορώντας τους Χριστιανούς, που έτρεχαν στη φυλακή για να ακούσουν τις συμβουλές του, ζητώντας τις προσευχές του.

            Λίγα χρόνια μετά τη φυλάκιση του Μητροπολίτη Δανιήλ, ο Μητροπολίτης πάσης Ρωσσίας Μακάριος τον έλυσε από τον άδικο κανόνα της ακοινωνησίας (1543) που διήρκεσε για 18 χρόνια (1525-1543).

Επίσης στα απολυτίκια ο σεπτός υμνογράφος τονίζει το μαρτυρικό φρόνημα του Οσίου, τον οποίο χαρακτηρίζει «σύναθλο των Μαρτύρων».

Ο Άγιος καταδικάσθηκε, ως δήθεν αιρετικός, σε ισόβια φυλάκιση σιδηροδέσμιος, σε ισόβια στέρηση της μετάληψης των θείων μυστηρίων και σε ισόβια απομόνωση και απαγόρευση της επικοινωνίας με τους υπόλοιπους πιστούς. Και όλα αυτά, όπως είπαμε πιο πάνω, γιατί έλεγχε τους κατηγόρους του για μη ηθική αναστροφή, σύμφωνα με τα χριστιανικά ήθη. Παράλληλα απαγορεύθηκε σ’ αυτόν η αλληλογραφία και η ανάγνωση βιβλίων. Το τελευταίο ήταν για τον μέγα λόγιο και Καθηγητή επιπλέον μαρτύριο, αν αναλογισθεί κάποιος, ότι η μεγάλη αυτή διάνοια που είχε τροφή και τρυφή τη μελέτη των βιβλίων καταδικάστηκε να μη μπορεί ούτε καν να τα ιδεί.

            Στη φυλακή ο πρωταίτιος των δεινών του Μαξίμου Μητροπολίτης Δανιήλ τοποθέτησε δύο μοναχούς γνωστούς για τη σκληρότητα και απανθρωπία τους, που τον βασάνιζαν για έξι συνεχή χρόνια χωρίς οικτιρμό· όπως ο ίδιος ο Μάξιμος βεβαίωνε γράφοντας αργότερα προς τον Μόσχας Μακάριο, «ετηρούμην εγκάθειρκτος εν δεσμοίς και εθανατούμην διά του ψύχους, του καπνού και της πείνης». Ο βιογράφος του Κούρμπσκιη αναφέρει ότι «πολλά υπέστη εκ των επαχθών δεσμών και της πολυχρονίου εν φρικτοτάταις φυλακαίς εγκαθείρξεως», «… ταλαι-πωρηθείς εις το έπακρον και ανοικτιρμόνως βασανισθείς σωματικώς τε και ψυχικώς υπό αφορήτων δοκιμασιών εξαετούς εν δεσμοίς σιδηροίς ειρκτής ….». Ένεκα των βασάνων αυτών πολλές φορές ο Μάξιμος έπεφτε σε πλήρη απώλεια των αισθήσεων, μέχρι νεκρώσεως. Θέλοντας κάποτε να παρηγορήσει τη θλίψι του από τους βασανισμούς, έγραψε Κανόνα στο Άγιο Πνεύμα πάνω στον τοίχο της φυλακής χρησιμοποιώντας κάρβουνο, επειδή δεν του επέτρεπαν να έχει χαρτί και να γράφει. Ο παρακλητικός αυτός κανόνας στο Άγιο Πνεύμα, μοναδικός στην εκκλησιαστική υμνογραφία εκδόθηκε από την οικογένεια του γράφοντος το 2014. (Ετοιμάζεται η δεύτερη έκδοση.)

Υμνoγραφική   κοσμητική φρασεολογία στην ακολουθία.

Ασματική ακολουθία του Αγίου Μαξίμου του Γραικού, μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτη (1988)

Του Παρακλήτου ενδιαίτημα θείον, Βίου εναρέτου έμπνους εικών,  Χριστού θεράπων γνήσιος, Της ευσεβείας εκφάντωρ λαμπρός, Ήλιος φαεινός εν Ρωσία, Του Ευαγγελίου της χάριτος δόκιμος εργάτης, Αρετής δοχείον, Μύστης θεοειδής της αληθείας, Της Ορθοδοξίας μυσταγωγός θεόσοφος, Ευσεβείας διδάσκαλος σοφός,  Οθνείων διδαχών καθαιρέτης στερρότατος, Φωστήρ και θείος υποφήτης της αγίας Εκκλησίας,  Μαρτύρων κοινωνός και ομότροπος, Του θείου Πνεύματος ενδιαίτημα, Αποστόλων ομόζηλος, Της Άρτης καλλώπισμα, Ελλάδος το καύχημα, Ρωσίας ένθεος υφηγήτωρ και παιδευτής θεοφόρητος, Ηθών διορθωτής, Ορθοδοξίας φωστήρ, Της εν Ρωσία Εκκλησίας φωταγωγός σωτήριος κ παιδευτής ιερός κ νυμφοστόλος ένθεος, Φύλαξ και πρόβολος των Ορθοδόξων θεσμών, Οσιομάρτυς ευκλεής του Σωτήρος, Θεράπων Κυρίου θεοειδής, Ελλάδος εγκαλλώπισμα, Ευκλεής βλαστός της των Αρταίων πόλεως, Θεοειδής διδάσκαλος ασφαλώς οδηγών προς σωτηρίας τρίβους,  Μύστης αληθούς σοφίας, Θείος ιεροφάντωρ και μιμητής των Αποστόλων, Σύμμορφος των παθών του Σωτήρος, Εωσφόρος λαμπρός ευσεβείας φαίνων λαμπρότητα, Φοίνιξ όντως κατάκαρπος του Άθω, Ένθεον γέρας Ελλάδος, Οδηγός και λύχνος φαεινότατος των εν Ρωσία πιστών, Θείος εκφάντωρ των ουρανίων δογμάτων κ των της πίστεως θεσμών, Χριστού μάρτυς άριστος κ αθλοφόρος, Ένθεος διδάσκαλος, Μεσίτης ημών μέγας προς τον Παντάνακτα, Θείος νυμφαγωγός, Οδηγός Ορθοδόξων, Της εν Ρωσία αγίας Εκκλησίας διδάσκαλος, Ιερός υφηγητής, Της Άρτης το βλάστημα, Της Ελλάδος πυρσός, Θείος διδάσκαλος της Εκκλησίας Χριστού, Της σοφίας το θεόπνευστον στόμα, Σύναθλος των Μαρτύρων,  Άστρον φαεινόν, Φιλοσοφίας δοχείον, Φωστήρ λαμπρός της Ορθοδόξου πίστεως, Ηθών καθαρότητος φυτουργός, Φωστήρ ενθεώτατος της Ορθοδοξίας, Κήρυξ θεόσοφος Ευαγγελικής αληθείας, Οδηγός απλανής και μεσίτης προς Κύριον, Εραστής λαμπράς σοφίας, Οσίων ομόζηλος, Σκεύος πολυτίμητον της χάριτος, Φως ουράνιον, Φωτοειδής ώσπερ ήλιος, Πεφωτισμένος θείω Πνεύματι, Μαρτύρων εφάμιλλος, Αστήρ φαεινότατος, Ρώσων φωτιστής ο ιερός, Σοφός διδάσκαλος αρετής προς επίδοσιν.

Η κρήνη η πολύρρυτος ναμάτων της χάριτος, Της Ρωσίας παιδευτής ο σοφός, Μεσίτης πάντων προς Χριστόν, Η θεία λύρα του Πνεύματος, Ο μέγας θεορρήμων διδάσκαλος της θείας πίστεως, Ο περίδοξος βλαστός της Άρτης, Φυτοκόμος ενθέων πράξεων, Ισότιμος των πάλαι Πατέρων, Κήρυξ και μυσταγωγός περιφανής, Διδάσκαλος και φωτιστής των Ρώσων θαυμαστός, Θεραπευτής νοσημάτων, Εν σώματι Άγγελος, Μάρτυς αληθής Χριστού άνευ αίματος, Μέτοχος της ευκληρίας Μαρτύρων εν τοις άνω σκηνώμασι, Μυσταγωγός αγίων δογμάτων, Της Ορθοδοξίας ο εκφάντωρ, Στηριγμός και παραμύθιον, Ο ένθεος ρήτωρ των της πίστεως   δογμάτων, Παντός Ορθοδόξου γέρας.

(Από την ανέκδοτη εργασία -ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΟΣΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ)

ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΤΗΣ 1ης ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

(ιστορικός και θεολογικός σχολιασμός)

πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

Α. «Η Περιτομή του Ιησού Χριστού»

Το Συναξάρι της πρώτης Ιανουαρίου αναφέρει: «τῇ Α’ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς ἑορτάζομεν τὴν κατὰ σάρκα Περιτομὴν τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Ετυμολογικά ο όρος «περιτομή», που αναφέρει το ανωτέρω Συναξάρι, προέρχεται από το ρήμα «περιτέμνω» που σημαίνει: κόπτω ολόγυρα, αποκόπτω τα άκρα, αποχωρίζω.

Για τους Ιουδαίους η περιτομή αποτελούσε εντολή που δόθηκε από τον ίδιο το Θεό προς τον Αβραάμ ως σημείο της διαθήκης που συνάφθηκε μεταξύ τους, όπως χαρακτηριστικά πληροφορεί το βιβλίο της Γενέσεως. Σύμφωνα με την εντολή της, περιτομή έπρεπε να περιτμηθούν ανεξαιρέτως όλοι οι άνδρες του ισραηλιτικού λαού. Η δε εντολή της περιτομής είχε την έννοια της αφιέρωσης στο Θεό με την αποβολή του σαρκικού ανθρώπου μέσω της αποκοπής ενός τεμαχίου από το μέλος που εκδηλώνεται το σαρκικό πάθος. Η εντολή αυτή επαναλήφθηκε από τον ίδιο το Θεό προς το Μωυσή, όταν ο ισραηλιτικός λαός βρισκόταν στην έρημο, σύμφωνα με το βιβλίο του Λευτικού: «τῇ ἡμέρᾳ τῇ ὀγδόῃ περιτεμεῖ τὴν σάρκα τῆς ἀκροβυστίας αὐτοῦ» (Λευ. 12,3).

Η περιτομή λειτουργούσε ως τύπος του Βαπτίσματος και αποτελούσε: α) συμμόρφωση προς την εντολή του Θεού και αφιέρωση των Ιουδαίων με αιματηρή προσφορά μέρους του σώματός τους, β) υπενθύμιση στους Ιουδαίους ότι έπρεπε να φυλάγεται και να απέχει από τη φθορά και το μολυσμό της αμαρτίας καθώς και γ) σημείο ότι από ένα γέροντα πρόγονο, τον Αβραάμ και στείρα γυναίκα, τη Σάρρα, προήλθε τόσο πλήθος απογόνων.

Ο Ιησούς Χριστός, ως γνήσιος απόγονος του Αβραάμ, υπεβλήθη και αυτός με τη σειρά του στην τελετή της περιτομής εκπληρώνοντας την υποχρέωσή του προς το Νόμο: «Νόμον ἐκπληρῶν, περιτομήν, θελήσει καταδέχῃ σαρκικήν» (Απολυτίκιο Εορτής Περιτομής Ιησού Χριστού). Σχετικές πληροφορίες για το γεγονός αυτό παρέχει ο ευαγγελιστής Λουκάς: (Λκ. 2,21). Κατά την περιτομή του, την ογδόη ημέρα δέχθηκε το όνομά του, σύμφωνα με το Νόμο και τις παραδόσεις των Ιουδαίων. Το όνομά του ήταν Ἱησούς», όνομα κοινό που θύμιζε μεγάλες μορφές της ιουδαϊκής ιστορίας όπως ο Ιησούς του Ναυή και σημαίνει σωτήρας. Ο σωτήρας Χριστός ήλθε για να χτυπήσει το κακό και να το εκβάλει έξω από τις καρδιές των ανθρώπων. Ήρθε για να φέρει τη λύτρωση, τη σωτηρία, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία και να επιφέρει τη συνδιαλλαγή του ανθρώπου με το Θεό και μεταξύ του ανθρώπου με το συνάνθρωπό του.

Συμπερασματικά καταλήγουμε στα εξής τρία βασικά πορίσματα: α) η προσέλευση του θείου Βρέφους στο ιερό για να περιτμηθεί αποδεικνύει ότι ο Ιησούς Χριστός δεν ήρθε να καταλύσει τον Παλαιό Νόμο, αλλά αποδεικνύει με το παράδειγμά του ότι είναι και ο ίδιος τηρητής του Νόμου («Νόμον ἐκπληρῶν, περιτομήν, θελήσει καταδέχῃ σαρκικήν» Απολυτίκιο εορτής) και αργότερα θα το τονίσει στο δημόσιο κήρυγμά του λέγοντας: «μὴ νομίσητε ὅτι ἦλθον καταλῦσαι τὸν νόμον ἢ τοὺς προφήτας· οὐκ ἦλθον καταλῦσαι, ἀλλὰ πληρῶσαι» (Μτθ. 5,17). β) Με την περιτομή του Ιησού Χριστού ολοκληρώνεται ο Νόμος της παλαιάς Διαθήκης και εγκαινιάζεται η είσοδος της ανθρωπότητας σε έναν νέο Νόμο, σε εκείνον που θα υπογραφεί με το ίδιο το αίμα του Κυρίου, σε μια εποχή, όπου η Χάρη του Θεού θα κυριαρχεί και γ) η περιτομή του Ιησού Χριστού είναι ένα γεγονός ιστορικό, απτό και πραγματικό που βεβαιώνει την ίδια τη γέννηση του Χριστού.

Β. Άγιος Βασίλειος ο Μέγας

«Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Βασιλείου, Ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας τοῦ Μεγάλου».

Ο Μέγας αυτός πατέρας και διδάσκαλος της Ορθόδοξης Εκκλησίας γεννήθηκε το 330 μ.Χ., κατ’ άλλους το 329 μ.Χ., στη Νεοκαισάρεια του Πόντου στο χωριό Άννησα και μεγάλωσε στην Καισάρεια της Καππαδοκίας. Τα εγκυκλοπαιδικά λεξικά αναφέρουν σαν πατρίδα του Μεγάλου Βασιλείου την Καισάρεια της Καππαδοκίας.

Καταγόταν από οικογένεια πλούσιων γαιοκτημόνων, με μάρτυρες στο παρελθόν της. Ο πατέρας του Βασίλειος, ήταν ρητοροδιδάσκαλος και η καταγωγή του ήταν από τη Νεοκαισάρεια του Πόντου. Ήταν γιος της Μακρίνης, η οποία υπέστη πολλά μετά του συζύγου της κατά τον διωγμό του Μαξιμίνου για την πίστη τους στον Χριστό. Η γιαγιά του Μακρίνα υπήρξε μαθήτρια του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Θαυματουργού.

Η μητέρα του Μεγάλου Βασιλείου ονομαζόταν Εμμέλεια, ήταν απόγονος οικογένειας Ρωμαίων αξιωματούχων και καταγόταν από την Καππαδοκία. Ήταν ευλαβέστατη και πολύ φιλάνθρωπη. Ο πατέρας της είχε πεθάνει ως Χριστιανός μάρτυρας.

Παρόλο που οι γονείς του ήταν ευγενείς και πλούσιοι, είχαν συγχρόνως ακμαιότατο χριστιανικό φρόνημα. Αυτοί μάλιστα έθεσαν και τις πρώτες, καθοριστικής σημασίας, πνευματικές βάσεις του νεαρού Βασιλείου. Όντας φιλάσθενος από μικρός, ο Βασίλειος μεταφέρθηκε από τη γιαγιά του Μακρίνα στο κτήμα των Αννήσων κοντά στον ποταμό Ίρι, όπου ανατράφηκε από αυτήν μέχρι το θάνατό της και μετέπειτα από την πρωτότοκη αδερφή του Μακρίνα η οποία επηρέασε καθοριστικά το μικρό Βασίλειο να στραφεί στη Χριστιανική πίστη.

ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑΣ

Όταν ο Ιουλιανός ο παραβάτης, ο ασεβής και διώκτης των Χριστιανών, θέλησε να πάει στην Περσία να πολεμήσει, πέρασε κοντά από την Καισάρεια. Ο Άγιος Βασίλειος γνωρίζοντάς τον από την Αθήνα, όπου ήταν συμφοιτητές πήγε μαζί με τον λαό να τον τιμήσει. Ο Ιουλιανός απαίτησε να του δωρίσει, αφού ο Άγιος δεν είχε τίποτε άλλο, τρεις από τους κριθαρένιους άρτους του. Ο Άγιος το έκανε και ο Ιουλιανός διέταξε τους υπηρέτες να ανταμείψουν τη δωρεά και να δώσουν χόρτο από το λιβάδι. Ο Άγιος Βασίλειος βλέποντας την καταφρόνηση του βασιλιά του είπε «εμείς, βασιλιά ό,τι μας ζήτησες από κείνο που τρώμε σου το προσφέραμε κι εσύ μας αντάμειψες από κείνο που τρως». Τότε ο Ιουλιανός θύμωσε πάρα πολύ και διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία και τα χρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την Κωνσταντινούπολη. Επίσης απείλησε, ότι όταν θα επιστρέψει από την Περσία νικητής, θα κάψει την πόλη και τον λαό θα τους πάρει δούλους. Όσο για τον ίδιο τον Άγιο Βασίλειο θα τον ανταμείψει, όπως πρέπει.

Ο Άγιος Βασίλειος όταν πήγε στην πόλη ζήτησε από το λαό να μαζέψουν ό,τι πολύτιμο είχαν και να το αποθηκεύσουν κάπου, έως ότου επιστρέψει ο φιλοχρήματος Ιουλιανός για να του το προσφέρουν. Ίσως κι έτσι κατευνάσουν την οργή του.

Όταν έμαθε, ότι επιστρέφει ο άφρων βασιλιάς, ο Άγιος Βασίλειος ζήτησε από τους πολίτες να προσευχηθούν και να νηστεύσουν τρεις μέρες. Μετά όλοι μαζί ανέβηκαν στο δίδυμον όρος της Καισαρείας, όπου στη μια από τις δύο κορυφές ήταν ο ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου. Εκεί προσευχόμενος ο Άγιος είδε σε οπτασία, μια μεγάλη ουράνια στρατιά, να κυκλώνει το όρος και στη μέση να κάθεται σε θρόνο μια γυναίκα (η Παναγία) και να δοξάζεται, η οποία γυναίκα είπε στους αγγέλους να της φέρουν τον Μερκούριο για να φονεύσει τον Ιουλιανό, τον εχθρό του Υιού της. Έπειτα είδε τον Μάρτυρα Μερκούριο να φθάνει οπλισμένος μπροστά στη βασίλισσα των Αγγέλων κι όταν εκείνη τον πρόσταξε, αυτός να φεύγει γρήγορα. Κατόπιν προσκάλεσε τον Άγιο Βασίλειο και του έδωσε ένα βιβλίο στο οποίο ήταν γραμμένη όλη η δημιουργία της κτίσεως κι έπειτα του ανθρώπου. Μόλις είδε την οπτασία αυτή ο Άγιος ξύπνησε.

Το νόημα της οπτασίας του βιβλίου ήταν, ότι ο Άγιος Βασίλειος έγραψε, όντως, ερμηνεία στην Εξαήμερον του Μωϋσέως στην οποία διηγείται, πως ο Θεός εποίησε τον ουρανό, τη γη, τον ήλιο, τη σελήνη, τη θάλασσα, τα ζώα και όλα τα αισθητά κτίσματα.

Όταν ο Άγιος είδε την οπτασία, πήγε στην πόλη με μερικούς κληρικούς, στο Ναό του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Μερκουρίου, όπου μη βρίσκοντας το λείψανο του Αγίου και τα όπλα του που φυλάσσονταν στον Ναό έναν αιώνα αφότου μαρτύρησε επί της βασιλείας του Βαλεριανού και Βαλερίου, κατάλαβε τι είχε συμβεί κι έτρεξε αμέσως στο λαό να τους ειδοποιήσει ότι ο άφρων Ιουλιανός φονεύθηκε. Πράγματι ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στον πόλεμο με τους Πέρσες και έτσι δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια.

Βλέποντας το θαύμα οι Χριστιανοί και την παρρησία του Αγίου Βασιλείου δεν θέλησαν να πάρουν πίσω την περιουσία που είχαν αποθηκεύσει για τον τύραννο Ιουλιανό. Ο Άγιος όμως αφού τους επαίνεσε για την πράξη τους, έδωσε εντολή από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ένα μικρό μέρος κράτησε για τις ανάγκες των ιδρυμάτων της «Βασιλειάδας», και τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο. Έδωσε εντολή να ζυμώσουν ψωμιά και σε κάθε ψωμί, έβαλε από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό μέσα, κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια, έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά όλο και κάτι έβρισκαν μέσα. Έτσι, γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε βασιλόπιτα.

Ο ελληνικός Άγιος Βασίλης και ο Santa Claus.

Ο ελληνικός, Άγιος Βασίλης, όπως αναφέρει ο καθηγητής λαογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Μηνάς Αλεξιάδης, είναι «κάτι ανάμεσα στον Μέγα Βασίλειο της Καισαρείας, έναν από τους τρεις ιεράρχες και σε ένα πρόσωπο – σύμβολο του Ελληνισμού, που έφευγε από τα βάθη της Ασίας και έφτανε παντού: «από τον Πόντο μέχρι την Πελοπόννησο και από την Μακεδονία μέχρι την Κύπρο. Ο δικός μας Άγιος Βασίλης είναι πεζοπόρος, κρατά στα χέρια του ένα ραβδί, συζητά με όλους τους ανθρώπους στο δρόμο και εύχεται καλοτυχία και καλή χρονιά στον κόσμο. Δεν έχει σάκο, ούτε κοφίνι. Δε φέρνει δώρα, αλλά την καλοχρονιά. Η 1η Ιανουαρίου ήταν η μέρα θανάτου του Μεγάλου Βασιλείου και έτσι η ελληνική παράδοση θεώρησε ότι ο Άγιος Βασίλης είναι εκείνος που φέρνει καλοτυχία και ευλογεί τη χρονιά.».

Ο ελληνικός λοιπόν Άγιος Βασίλης ακολουθεί τα χριστιανικά πρότυπα και ιδεώδη. Ψιλόλιγνος, ασκητής, πεζοπόρος χωρίς ιδιαίτερες προσωπικές ανάγκες γυρνάει όλο τον κόσμο (προσοχή: εκεί που θεωρείται ότι υπάρχει ελληνοχριστιανικό στοιχείο!) και μοιράζει ευχές. Παρουσιάζεται έτσι ως ένα ακόμα σύμβολο της ορθόδοξης εκκλησίας, για να συντηρήσει τη διαχρονικότητα και τη συνέχεια του ελληνικού στοιχείου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, στην περιοχή της πάλαι ποτέ βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ο Άγιος Βασίλης αποτελεί ουσιαστικά σύμβολο της λιτότητας και της ασκητικής ζωής. Δίνοντας μόνο την ευχή του αποτρέπει κάθε επιθυμία ή και απαίτηση των πιστών προς την απόκτηση του ευ ζην.

Αντίθετα, ο δυτικός κόσμος γνωρίζει έναν Άγιο Βασίλη, η εικόνα του οποίου είναι ο συνασπισμός μύθων και παραδόσεων ολόκληρης της Ευρώπης. Έναν Άγιο Βασίλη, που έχει υπερκεράσει και τον ορθόδοξο ανταγωνιστή του. Για τους προτεστάντες της Βόρειας και Κεντρικής Γερμανίας είναι ο «Weihnachtsmann», ο «άνθρωπος των Χριστουγέννων», ενώ για τους Άγγλους είναι ο «πατέρας των Χριστουγέννων» (father Christmas).

Ο συμπαθής γενειοφόρος κύριος με το έλκηθρο προέρχεται από τον Άγιο Νικόλαο. Για τους καθολικούς, ο Άγιος Νικόλαος είναι ο Santa Claus. Ή, διαφορετικά, Sinterklaas, στα ολλανδικά. Οι Ολλανδοί μετανάστες ήταν άλλωστε αυτοί που εξήγαγαν τη λέξη στην Αμερική τον 17ο αιώνα, όπου οι αγγλόφωνοι πληθυσμοί την υιοθέτησαν ως Santa Claus. Ο Άγιος Νικόλαος γεννήθηκε στην Μικρά Ασία τον 3ο αιώνα μ.Χ. Είναι ο προστάτης των παιδιών και των ανθρώπων της θάλασσας. Κατά το 19ο αιώνα, ο Άγιος Νικόλαος θεωρήθηκε σε ολόκληρη περίπου την Ευρώπη το Christkindlein (το παιδί του Χριστού), ο οποίος παρέδιδε κρυφά παιχνίδια στα παιδιά.

Η πρώτη καταγραφή του ολλανδικού μύθου έγινε το 1809 από τον συγγραφέα Ουάσιγκτον Ίρβινγκ, ο οποίος – στο βιβλίο του «A history of New York» – περιέγραψε την άφιξη ενός αγίου πάνω σε άλογο, την παραμονή της γιορτής του Αγίου Νικολάου. Το 1812, ο Ίρβινγκ αναθεώρησε το βιβλίο του και ο Άγιος Νικόλαος εμφανίζεται μέσα σε ένα βαγόνι, το οποίο μπορεί και πετάει πάνω από τα δέντρα. Λίγο αργότερα, το 1823, ο ιερέας Κλέμεντ Κλαρκ Μουρ, έγραψε ένα παιδικό ποίημα σε εφημερίδα της Νέας Υόρκης. Εκεί περιέγραφε τον Άγιο Νικόλαο σαν καλικάντζαρο που έμπαινε στα σπίτια από την καμινάδα και ταξίδευε με ιπτάμενο έλκηθρο που το έσερναν οχτώ τάρανδοι.

Η έμπνευση όμως του Αμερικανού εικονογράφου Τόμας Ναστ υπήρξε καθοριστική για την μετέπειτα πορεία του Santa Claus. Εκείνος ήταν που ζωγράφισε τον Santa Claus για το «Harper’s magazine» το 1863 και συνέχισε να το ζωγραφίζει μέχρι τα 1890. Κάποια στιγμή μέσα στη δεκαετία του 1860 ο πρόεδρος των ΗΠΑ Αβραάμ Λίνκολιν του ζήτησε να φτιάξει μία προπαγανδιστική εικόνα του Santa Claus με κάποιους στρατιώτες του. Ήταν από τις πρώτες προσπάθειες άσκησης ψυχολογικού πολέμου στους αντιπάλους. Ο Ναστ στη συνέχεια, προσέθεσε και άλλες λεπτομέρειες, όπως ότι το εργαστήρι του Santa βρίσκεται στον Βόρειο Πόλο. Ο επίσημος όμως σχεδιαστής του Άγιου Βασίλη, που καθιέρωσε η Κόκα Κόλα και όλοι αυτόν γνωρίζουμε, είναι ο Huddon Sundblom.

Το υποτιθέμενο, επίσημο χωριό του Santa Claus είναι το Κορβατουντούρι (Korvatunturi) και βρίσκεται μόλις οκτώ χιλιόμετρα βόρεια του Ροβανιέμι της Λαπωνίας, στον Αρκτικό Κύκλο. Κορβατουντούρι σημαίνει «το ύψωμα του αυτιού» (Ear Fell). Επειδή λοιπόν, η περιοχή είχε κάπως το σχήμα του αυτιού, θεωρήθηκε ότι ο Άγιος Βασίλης ζούσε εκεί και «άκουγε» τις επιθυμίες των παιδιών.

Τα υπόλοιπα τα ανέλαβαν οι εφημερίδες που αναπαρήγαγαν τον μύθο, ενώ η Κόκα Κόλα με τη γνωστή διαφήμιση έβαλε την τελευταία πινελιά: η εικόνα του Santa Claus με την κόκκινη στολή και τη λευκή γενειάδα είναι κατασκευή της Κόκα Κόλα. Τον έφτιαξε έτσι για τη διαφήμιση του δημοφιλούς ποτού το 1931. Ενώ, λοιπόν, η Κόκα Κόλα χρησιμοποιεί την εικόνα του Santa Claus για να αυξήσει την κατανάλωσή της κατά την χειμερινή περίοδο, μετά από εβδομήντα χρόνια «συνεργασίας», διαπιστώνεται ότι και ο Santa Claus διαδόθηκε χάρη στην Κόκα Κόλα. Η κυρίαρχη εικόνα του Santa Claus πια είναι του συμπαθούς γενειοφόρου ένστολου πάνω στο έλκηθρο να παραδίδει δώρα και να πίνει Κόκα Κόλα. Τα Χριστούγεννα μάλιστα, κυρίως στις παιδικές και εφηβικές ηλικίες, έγιναν άρρηκτα συνδεδεμένα, όχι με την εικόνα του Χριστού αλλά μ’ αυτή του Άγιου Βασίλη.

…………………………………………………………………………………………..

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΠΡΩΤΟΜΑΡΤΥΡΑ ΚΑΙ ΑΡΧΙΔΙΑΚΟΝΟ ΣΤΕΦΑΝΟ

https://wordpress.com/posts/fdathanasiou.wordpress.com?category=a%cf%81%ce%b8%cf%81%ce%b1-%ce%b9%cf%89%ce%b1%ce%bd%ce%bd%ce%b7-%ce%ba%ce%b1%cf%81%ce%b4%ce%b1%cf%83%ce%b7

Ιωάννης Δαμασκηνός: Ο «χρυσορρόας» άγιος της Ορθοδοξίας

Της Ελένης Χριστοδουλοπούλου

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γεννήθηκε περίπου το 676 στη Δαμασκό, εξ ου και ο χαρακτηρισμός του «Δαμασκηνός». Σύμφωνα με τη βιογραφία του, προερχόταν από εύπορη οικογένεια, ξακουστή στη Δαμασκό. Εκείνα τα χρόνια, η πόλη ήταν υπό την κατοχή των Σαρακηνών. Ο πατέρας του, Σέργιος, εργαζόταν ως διοικητής της περιοχής και «υπουργός» Οικονομικών του χαλίφη Αβδούλ Μελίκ του Α΄. Λόγω της υποδούλωσης στους Σαρακηνούς, οι περισσότεροι κάτοικοι της Δαμασκού είχαν αλλαξοπιστήσει. Η οικογένεια, όμως, του Ιωάννη παρέμεινε πιστή στη χριστιανοσύνη. Η οικογένεια είχε υιοθετήσει ένα αγόρι, τον Κοσμά τον Μελωδό (μεγάλος διδάσκαλος της βυζαντινής μουσικής). Και τα δύο αδέρφια, από μικρή ηλικία, μαθήτευσαν κοντά σε έναν μοναχό από τη Σικελία, τον Κοσμά. Από νωρίς έδειξαν και οι δύο ότι ήταν πολύ καλοί μαθητές σε όλους τους κλάδους.

Έπειτα από λίγο καιρό, ο πατέρας τους πέθανε. Τότε, ο Άγιος Ιωάννης διορίστηκε, χωρίς να το θέλει, πρωτοσύμβουλος του χαλίφη Βελιδά. Λίγο αργότερα, ο χαλίφης Ομάρ ο Β΄ διέταξε να συλλάβουν όλους τους Χριστιανούς. Ο Άγιος Ιωάννης και ο αδερφός του έφυγαν από τη Δαμασκό και πήγαν στην Ιερουσαλήμ. Εκεί ήταν όπου επέλεξε να μείνει ο Ιωάννης Δαμασκηνός μέχρι το τέλος της ζωής του. Συγκεκριμένα, έγινε μοναχός στη Μονή του Αγίου Σάββα. Εκεί άρχισε τις μελέτες του και το συγγραφικό του έργο, κυρίως στη μουσική. Μάλιστα, ο τότε Πατριάρχης Ιεροσολύμων ζήτησε να χειροτονηθεί πρεσβύτερος.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός είναι ιδιαίτερο γνωστός, πέρα από το έργο του, και για τη δράση του κατά τη διάρκεια των εικονομαχιών. Συγκεκριμένα, το 726 μ. Χ (επί Λέοντος του Ισαύρου) ξεκίνησε ο διωγμός κατά των άγιων εικόνων. Ο Άγιος Ιωάννης, επιστρατεύοντας τις θεολογικές γνώσεις και το συγγραφικό ταλέντο του, έγραψε αρκετές επιστολές, ζητώντας από τον λαό της Πόλης να τιμά τις εικόνες. Ο Λέων ο Ίσαυρος θορυβήθηκε. Διέταξε, λοιπόν, να μιμηθούν τον τρόπο γραφής του Δαμασκηνού και να στείλουν στον χαλίφη πλαστή επιστολή του, όπου να παραδέχεται ότι αυτός προσέφερε τη Δαμασκό στους Βυζαντινούς. Ο χαλίφης, λαμβάνοντας την επιστολή αυτή, εξοργίστηκε και διέταξε να κόψουν το χέρι του Αγίου Ιωάννη. Το χέρι του, σύμφωνα με τα γεγονότα, όπως αυτά έχουν φτάσει σ’ εμάς, θεραπεύτηκε μόνο του, ως εκ θαύματος. Πιο αναλυτικά, λοιπόν, όταν του έκοψαν το χέρι, ο Άγιος Ιωάννης ζήτησε να του δώσουν το χέρι του για να το θάψει. Όπως και έγινε. Πήρε το κομμένο χέρι του, πήγε στον ναό που είχε στο σπίτι του, στάθηκε μπροστά στην εικόνα της Παναγίας και προσευχήθηκε λέγοντας τα παρακάτω λόγια:

«Δέσποινα Πάναγνε Μήτερ, η τον Θεόν μου τεκούσα,

διά της θείας εικόνας η δεξιά μου εκόπη.

Ουκ αγνοείς την αιτίαν, δι’ ην εμάνη ο Λέων

Πρόφθασον, τοίνυν, ως τάχος και ιασαί μου την χείρα.

Η δεξιά του Υψίστου, η από Σου σαρκωθείσα,

Πολλάς ποιεί τας δυνάμεις διά της Σης μεσιτείας.

Την δεξιάν μου ταύτην και νυν ιασάτω λιταίς σου.

Ως αν, Σους ύμνους, ους δοίης και του εκ Σου σαρκωθέντος.

Εν ρυθμικαίς αρμονίαις συγγράψηται, Θεοτόκε,

Και συνεργός χρηματίση της Ορθοδόξου λατρείας,

Δύνασαι γαρ όσα αν θέλης, ως του Θεού Μήτηρ ούσα».

Τότε, ο Άγιος Ιωάννης αποκοιμήθηκε και είδε σε όραμα την Παναγία να του λέει: «Γιατρεύτηκε το χέρι σου και μη λυπάσαι πλέον γι’ αυτό. Κάνε τώρα αυτό γραφίδα γραμματέως, όπως μου υποσχέθηκες». Εκείνη την περίοδο, ο Άγιος Ιωάννης συνέθεσε τον πολύ γνωστό Α΄ ειρμό του κανόνα του Α΄ ήχου «Σου η τροπαιούχος δεξιά, θεοπρεπώς εν ισχύι δεδόξασται».

Καταγραφή του έργου του

Το έργο του Ιωάννη του Δαμασκηνού είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την Εκκλησία μας. Ασχολήθηκε με δύσκολα ζητήματα σε όλους τους τομείς της θεολογίας, αλλά και με την υμνογραφία. Δεν είναι τυχαίο ότι ονομάζεται «χρυσορρόας», λόγω της ρητορικής του δεινότητας, αλλά και «μαΐστωρ της μουσικής», λόγω του πλούσιου μουσικού έργου του.

Το σύνολο των έργων του θα μπορούσαμε να το χωρίσουμε σε οκτώ κατηγορίες: δογματικά, αντιρρητικά, απολογητικά, ηθικά, ομιλίες, ερμηνευτικά, αγιολογικά και υμνογραφικά.

Αρχίζοντας από την κατηγορία των δογματικών, το σημαντικότερο έργο του είναι η τριλογία «Πηγή γνώσεως». Το πρώτο μέρος ονομάζεται «Φιλοσοφικά κεφάλαια» και αποτελεί μια εισαγωγή στη χριστιανική θεολογία. Στο δεύτερο μέρος ασχολείται με τις αιρέσεις. Αναφέρεται, λοιπόν, σε 100 αιρέσεις μέσα σε 100 κεφάλαια. Το τρίτο μέρος, «Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου πίστεως», που για πολλούς είναι και το σημαντικότερο, αποτελείται από 100 κεφάλαια και είναι ένα σύστημα δογματικής θεολογίας της Ορθοδοξίας. Αυτό το έργο χρησιμοποίησε ο Άγιος Ιωάννης για να υπερασπιστεί τις εικόνες κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας. Στην κατηγορία των δογματικών ανήκουν άλλα τρία έργα: «Λίβελλος περί ορθού φρονήματος», «Εισαγωγή δογμάτων στοιχειώδης» και « Περί των εν πίστει κεκοιμημένων».

Στα αντιρρητικά σώζονται δύο πραγματείες κατά των νεστοριανών (αίρεση του 5ου αι. σύμφωνα με την οποία ο Χριστός υπήρξε ως δύο πρόσωπα: ως Χριστός άνθρωπος και ως θεϊκός Υιός του Θεού), τρεις εναντίον των μονοφυσιτών (αίρεση που υποστηρίζει ότι η θεία φύση του Χριστού απορρόφησε την ανθρώπινη και την εξαφάνισε) και μία εναντίον του μονοθελητισμού (αποτελεί συνέχεια του μονοφυσιτισμού και εμφανίστηκε το 683 μ.Χ.). Σκοπός ήταν να πολεμήσει αυτές τις τρεις αιρέσεις, οι οποίες είχαν κλονίσει την πίστη των Χριστιανών. Σημαντικές ήταν και οι πραγματείες «Περί εικόνων», τις οποίες έγραψε από το 726-731 μ.Χ.

Στα απολογητικά, έχουμε τα έργα «Διάλογος κατά Μανιχαίων» (αναφέρεται στην παλιά αίρεση των Μανιχαίων) και «Διάλεξις Χριστιανού και Σαρακηνού» (είναι ένα έργο για την αιτία του καλού και του κακού).

Στην κατηγορία των ηθικών υπάρχουν δύο έργα: «Ιερά παράλληλα» και «Περί των αγίων νηστειών προς Κομητάν».

Στις ομιλίες έχουμε: «Εις το Γενέσιον», τρεις «Εις την κοίμησιν της Θεοτόκου», «Εις την μεταμόρφωσιν του Κυρίου», «Εις την ξηρανθείσαν συκήν» και «Εις το Μέγα Σάββατον».

Στα ερμηνευτικά έχουμε μόνο ένα έργο, καθώς ο Άγιος Ιωάννης δεν ασχολήθηκε αρκετά με την ερμηνεία των Γραφών. Έχουμε, λοιπόν, μόνο την ερμηνεία «Εις τας επιστολάς του Παύλου».

Στα αγιολογικά έργα υπάρχουν τα: «Εγκώμιον εις τον Ιωάννη τον Χρυσόστομον», «Εγκώμιον εις την Αγίαν Βαρβάραν», «Μαρτύριον της Αγίας Αικατερίνης» και «Βίος Βαρλαάμ και Ιωάσαφ».

Ο περίφημος «Κανόνας του Πάσχα»

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, όπως είπαμε και παραπάνω, είναι και ένα από τους σημαντικότερους υμνογράφους. Ανήκε στους εισηγητές του ποιητικού είδους των κανόνων. Συγκεκριμένα, σώζονται 90 κανόνες του ίδιου, από τους οποίους μόνο 14 βρίσκονται στα λειτουργικά βιβλία. Ο πιο γνωστός είναι ο «Κανόνας του Πάσχα». Εξίσου περίφημο έργο του είναι και το υμνογραφικό τμήμα των Κυριακών στο βιβλίο της «Παρακλητικής». Ο Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός επηρέασε αρκετά με τους ύμνους του όλους τους μεταγενέστερους ποιητές.

Πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ο Άγιος επέλεξε τη μοναστική ζωή, αλλά, παρ’ όλα αυτά, δεν σταμάτησε να αγωνίζεται για την ενίσχυση της πίστης των Χριστιανών. Πολέμησε τις αιρέσεις και τους εικονομάχους μέσα από το έργο του. Δεν είναι τυχαίο ότι η Εκκλησία τον έχει χαρακτηρίσει ως «δογματικό Πατέρα». Και αυτό, γιατί κατάφερε να ερμηνεύσει την Ορθόδοξη πατερική παράδοση, ώστε να κατανοήσουν όλοι οι πιστοί τα διάφορα θεολογικά ζητήματα.

Σημαντικός ήταν και ο ρόλος του στη βυζαντινή μουσική. Πέρα από τα πολυάριθμα ποιητικά και μελωδικά έργα του, συνέβαλε στη διαμόρφωση του Οκτώηχου συστήματος, αλλά και στη διάσωση της εκκλησιαστικής μουσικής παράδοσης, καθώς διέσωσε γραπτώς την εκκλησιαστική μουσική. Δεν πρέπει, ακόμα, να ξεχνάμε ότι είναι η πρώτη (από τις τέσσερις) πηγή της βυζαντινής μουσικής μαζί με τους Ιωάννη Κουκουζέλη, Ιωάννη τον Κλαδά και Πέτρο τον Πελοποννήσιο.

Ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός κοιμήθηκε το 749 και τάφηκε στη Μονή του Αγίου Σάββα. Και η Ορθόδοξη αλλά και η Καθολική Εκκλησία τιμούν τη μνήμη του στις 4 Δεκεμβρίου.

Θαύματα αγίου Αρσενίου Καππαδόκη

Αμέτρητα είναι τα θαύματα που οφείλονται στον μεγάλο αυτόν Άγιο, όχι μόνο κατά τη διάρκεια που ήταν εν ζωή, αλλά και μετά την κοίμησή του. Ένα πολύ μικρό δείγμα αυτών αναφέρονται πιο κάτω (τα θαύματα που αναφέρονται στη συνέχεια είναι παρμένα από το βιβλίο »Ο Άγιος Αρσένιος ο Καππαδόκης» που έγραψε ο ίδιος ο Γέροντας Παΐσιος ο Αγιορείτης, ο οποίος ήταν βαπτιστικός του Αγίου):

• Ο Σολομών Κοσκερίδης διηγήθηκε ότι είχαν πάει μία παράλυτη Τουρκάλα στον Χατζεφεντή (έτσι έλεγαν τότε τον Άγιο Άρσένιο) μέσα σε μια μπατανία, την οποία διάβασε και έγινε αμέσως καλά.

• Από το Κελμίρι είχαν φέρει μια γυναίκα λεπρή στον Χατζεφεντή (Άγιος Αρσένιος), την οποία διάβασε και καθαρίσθηκε η λέπρα της. Και, όπως διηγείται ο Πρόδρομος Κορτσινόγλου, το πρόσωπό της μετά φαινόταν σαν πρόσωπο παιδιού, τρυφερό.

• Η Σωτηρία Χριστοφορίδου διηγήθηκε ότι μια Τουρκάλα τυφλή, ονόματι Μεριάμα, την είχαν φέρει στον Πατέρα Αρσένιο, ο οποίος την διάβασε και ήρθε το φως της.

• Από το Σατί, θυμάται ο Ανέστης Καραούσογλου ότι κάποιος Ιερεύς είχε γυναίκα στείρα και έφερε στον Χατζεφεντή (Άγιος Αρσένιος) ένα φόρεμα της πρεσβυτέρας να το διαβάσει, για να αποκτήσει παιδιά. Ο Πατήρ Αρσένιος, αφού το διάβασε, είπε στον Ιερέα: »Η πρεσβυτέρα σου θα γεννήσει κόρη και να την ονομάσεις Εύα», όπως και έγινε.

• Η Στέλλα Κογλανίδου διηγείται ότι είχαν φέρει στο πατρικό της σπίτι, στα Φάρασσα, έναν βουβό Τούρκο ηλικίας τριάντα ετών, και ο πατέρας της τον πήρε και τον πήγε στον Πατέρα Αρσένιο, για να  τον διαβάσει και να γίνει καλά. Ενώ ο Χατζεφεντής (Άγιος Αρσένιος) του διάβαζε το Ευαγγέλιο, πριν ακόμη τελειώσει, ο βουβός άρχισε να μιλάει. Στη συνέχεια τον πήγε πάλι στο σπίτι του και ο βουβός μιλούσε.  Δηλαδή τον φιλοξένησε και θεραπευμένο, και την άλλη μέρα τον πήραν οι συγγενείς του και έφυγαν.

• Η Αμαλία Ελευθεριάδου (Ιεχωβίτισσα τώρα) διηγείται πως ο Χατζεφεντής (Άγιος Αρσένιος) έλεγε από πριν ότι θα πάμε στην Ελλάδα και ότι αυτός θα ζήσει μόνο σαράντα ημέρες εκεί. Κάποιος Φαρασιώτης, όταν τον άκουσε τον Χατζεφεντή του είπε: «Τι είσαι συ που τα ξέρεις αυτά; Θεός;» Ο Χατζεφεντής τότε απάντησε: «Είμαι πιστός δούλος του Θεού και το ξέρω.»

• Στην μνήμη του Αγίου Χρυσοστόμου, είχαν καθίσει οι πανηγυριώτες μετά την Θεία Λειτουργία έξω από τον Ναό και έτρωγαν. Εκεί στον Άγιο Χρυσόστομο ήταν ένα Αγίασμα το οποίο έβγαινε άφθονο από μια τρύπα ενός βράχου και έπεφτε σαν καταρράκτης από ψηλά κάτω στον Ζεμαντή ποταμό. Άλλοτε πάλι τραβιόταν πίσω τελείως και χανόταν. Ενώ λοιπόν έτρωγαν οι άνθρωποι, σηκώθηκε μια γυναίκα να πάρει λίγο νερό. Εκείνη τη στιγμή το νερό τραβιόταν πίσω, και η γυναίκα έτρεξε στον Χατζεφεντή (Άγιος Αρσένιος) και του το είπε. Ο Χατζεφεντής πήρε το Ευαγγέλιο και πήγε στην τρύπα του βράχου, γονάτισε και διάβασε λίγο, και το νερό ήρθε αμέσως. Αυτό συνέβαινε πολλές φορές· τραβιόταν το νερό και ερχόταν πάλι μετά από αρκετό διάστημα. Ο Αναστάσιος Λεβίδης λέγει ότι ήταν το φυσικό φαινόμενο παλίρροια και άμπωτις. Ο δούλος όμως του Θεού Χατζεφεντής παρακαλούσε το Αφεντικό του, τον Θεό, και του το έφερνε όποτε ήθελε, χωρίς να περιμένει.

• Ο Γαβριήλ Κορτσινόγλου –ο δεύτερος Αναγνώστης του Πατρός Αρσενίου – είχε διηγηθεί το εξής: «Είχαμε πάει μια φορά στον Άγιο Χρυσόστομο με τον Χατζεφεντή και με τον Θείο μου Πρόδρομο για Θεία Λειτουργία. Ενώ ο Χατζεφεντής ετοιμαζόταν (φορούσε τα Ιερά του), εγώ πήγα στο Αγίασμα να πάρω νερό για τη Θεία Λειτουργία. Μόλις έφθασα στο Αγίασμα, εκείνη την στιγμή το νερό τραβιόταν μέσα, και έτρεξα στον Χατζεφεντή, ο οποίος ήρθε αμέσως με την φυλλάδα στην μασχάλη του, ενώ με τα χέρια τύλιγε τα κορδόνια από τα επιμάνικα στον δρόμο που περπατούσε. Μόλις διάβασε στο μάτι του βράχου, το νερό άρχισε να βροντάει κα να έρχεται. Γέμισα μετά και πήγαμε για την Θεία Λειτουργία».

• Επάνω σ΄έναν βράχο, μέσα σε μια σπηλιά ήταν ένα Εξωκλήσι της Παναγίας (σό Κάντσι).  Οι Φαρασιώτες είχαν προεκτείνει προς τα έξω του βράχου σανιδένιο εξώστη για ευρυχωρία.  Για να φθάσουν μέχρι εκεί, έπρεπε να ανεβούν σαράντα σκαλοπάτια σκαλιστά στον βράχο και άλλα εκατό είκοσι που είχαν φτιαγμένα με σανίδες.  Σ’ αυτό λοιπόν το Εξωκλήσι είχε πάει να λειτουργήσει ο Πατήρ Αρσένιος και ο Πρόδρομος, ως συνήθως.  Όταν τέλειωσε η Θεία Λειτουργία , ο Πατήρ βγήλε λίγο στον εξώστη.  Εκεί που ακουμπούσε ξεκαρφώθηκε μια σανίδα και ο Πατήρ έπεσε κάτω στον γκρεμό.  Ένας γεωργός που τον είδε από απέναντι να πέφει άφησε τα βόδια του στον ζυγό και έτρεξε, για να συμμαζέψει το σκορπισμένο του κορμί, όπως νόμιζε.  Ο πρόδρομος δεν είχε καταλάβει τίποτε, γιατί ήταν μέσα στον Ναό και τον συγύριζε.  Όταν λοιπόν έφθασε ο γεωργός εκεί κοντά στον γκρεμό κάτω, είδε το κορμί του του Πατρός Αρσενιίου ολόκληρο αλλά ακίνητο, και πήγε να το πιάσει.  Ο Πατήρ όμως είπε στον γεωργό: «Μη μ’ αγγίζεις. Δεν έχω τίποτε.»

Έμενε ακίνητος ο Πατήρ, όχι γιατί είχε χτυπήσει, αλλά από μεγάλη συγκίνηση, δίοτι την ώρα που έπεφτε κάτω στον γκρεμό, τον πήρε στην αγκαλιά της μια Γυναίκα, τον κατέβασε και τον άφησε.  Είχε νιώσει τον ευατό του, όπως έλεγε, εκείνη την ώρα, σαν να ήταν μωρό παιδί στην αγκαλιά της μητέρας του.  Σηκώθηκε λοιπόν μετά από την συγκίνηση εκείνη και ανέβηκε από τον γκρεμό και τα εκατόν εξήντα σκαλοπάτια, που μόνον αυτά συμπλήρωσαν πενήντα μέτρα ύψος, και πήγε ξανά στο Εξωκλήσι της Παναγίας και διηγήθηκε ότι έγινε στον Πρόδρομο, ο οποίος ήταν αφοσιωμένος στο συγύρισμα του Ναού και δεν είχε ακόμη καταλάβει τίποτε.  Ο γεωργός επίσης πήγε μετά στα Φάρασσα και το ομολογούσε.

• Ένας Τούρκος από το χωριό Τελέληδες είχε μολύνει το Αγίασμα του Αγίου Χρυσοστόμου, και ο Άγιος, για να τον παιδαγωγήσει, τον τιμώρησε Τον έφεραν και αυτόν στον Χατζεφεντή, για να τον διαβάσει να γίνει καλά.  Ο Πατήρ όμως τον κράτησε μια εβδομάδα, χωρίς να το διαβάσει.  Ο Ψάλτης του, που έβλεπε να κρατάει τον Τούρκο μια εβδομάδα, παραξενεύτηκε και είπε στον Πατέρα Αρσένιο:

-Ναχω την ευχή σου, τι κρατάς μια εβδομάδα αυτόν τον Τούρκο, ενώ άλλους αρρώστους πιο βαριά τους διαβάζεις και γίνονται αμέσως καλα;

 -Τον κρατώ για να  κάνει κάνονα, γιατί αυτός έχει χοντρό κεφάλι και δεν τόχει σε τίποτε, μόλις τον κάνω καλά να πάει αμέσως να ξαναβουτήξει το κασσιδιάρικό του κεφάλι στον Αγιασμό.

Όταν τέλειωσε η εβδομάδα, τότε τον διάβασε και επανήλθε το πρόσωπό του στην θέση του και του έκανε παρατήρηση του Τούρκου:

-Άλλη φορά, όταν βλέπεις τα βακούφια των Χριστιανών, να τα προσκυνάς από μακρυά και να παίρνεις δρόμο.

• Είχαν φέρει κάποτε από τους Τελέληδες μια τυφλή Μουσουλμάνα, ονόματι Φάτμα, ημέρα Τετάρτη στον Χατζηαφέντη, να την διαβάσει να γίνει καλά.  Επειδή ήταν έγκλειστος, αφού χτυπήσαν την πόρτα του κελλιού του αρκετά οι συνοδοί της τυφλής, την άφησαν απ’ έξω και πήγαν στο Μεσοχώρι.  Εκείνη την ώρα μια Φαρασιώτισσα, που της είχε αγκυλωθεί το χέρι της, πήγε στο κελλί του Χατζηαφέντη και πήρε από το κατώφλι της πόρτας του χώμα, άλειψε το παθεμένο χέρι της και έγινε καλά.   (Έτσι έκαναν όλοι οι Φαρασιώτες αυτές τις δύο ημέρες, που έμενε έγκλειστος, και δεν τον ενοχλούσαν).  Όταν λοιπόν είδε την τυφλή, την ρώτησε γιατί περιμένει και η τυφλή της είπε την αιτία.  Τότε η Φαρασιώτισσα της απάντησε:

– Τι κάθεσαι και χασομεράς;  Δεν ξέρεις ότι ο Χατζηαφέντης την Τετάρτη και την Παρασκευή δεν ανοίγει;  Πάρε χώμα από το κατώφλιτης πόρτας και τρίψε τα μάτια σου να γίνεις καλά, όπως κάνουμε και όλοι αυτές τις ημέρες, όταν αρρωσταίνουμε.

Η Φαρασιώτισσα έφυγε και πήγε στην δουλειά της.  Η Μουσουλμάνα όμως είχε παραξενευθεί στην αρχή γι’ αυτό που άκουσε, αλλά μετά έψαξε και βρήκε το κατώφλι, πήρε χώμα και έτριψε τα μάτια της και αμέσως άρισε να βλέπει θαμπά.  Από την χαρά της τότε πήρε μια πέτρα και χτυπούσε σαν τρελλή την πόρτα του Πατρός Αρσενίου, ο οποίος άνοιξε και, επειδή είδε πως ήταν Μουσουλμάνα, ενώ δεν μιλούσε αυτήν την ημέρα, έκανε διάκριση και την ρώτησε τι θέλει.  Του είπε τον λόγο και ο Πατήρ πήρε το Ευαγγέλειο και την διάβασε και αμέσως της ήρθε όλο της το φως.  Εκείνη τότε από την χαρά της έπεσε στα πόδια του και τον προσκυνούσε με ευλάβεια, αλλ’ ο Πατήρ την μάλωσε και της είπε:

– Εάν θέλεις να προσκυνήσεις, να προσκυνήσεις τον Χριστό που σου έδωσε το φως και όχι εμένα.

Έφυγε μετά χαρούμενη να βρείς τους συνοδούς της και ανεχώρησαν για το χωριό τους.

• Φαρασιώτες από την Δράμα και εγκατεστημένοι στην Θεσσαλονίκη διηγήθηκαν ότι οι δυο Σέχοι (αρχηγοί Μουσουλμανικών φυλών και μάγοι ) από το Χατζή – Πεχτές είχαν επισκεφθεί τον Πατέρα Αρσένιο.  Ο Πατήρ τους δέχθηκε και τους έφτιαξε καφέ.  Οι Σέχοι όμως άρχισαν τις άνοητες και ζαλίσμενες ερωτήσεις, που έφερναν μόνο πονοκέφαλο.  Ο Πατήρ, για να τους ξεφορτωθεί, τους είπε:

– Δεν μπορώ να σας ακούω, γιατί πονάει το κεφάλι μου.

Εκείνοι  όμως δεν κατάλαβαν και είπε ο ένας στον Πατέρα Αρσένιο:

-Παπάς Εφέντης, θα σου φτιάξουμε ένα μουσχά (χαϊμαλί) και, άμα το φορέσεις, σ’ όλη σου την ζωή δεν θα σε πονέσει το κεφάλι σου.

Ο Πατήρ τους απάντησε τότε αυστηρά:

– Έχω μεγαλύτερη δύναμη από την δική σας και μπορώ να σας κάνω με την δύναμη του Χριστού να μην κουνηθήτε καθόλου από τον τόπο που κάθεσθε.

Τους άφησε αμέσως τότε και πήγε δίπλα στο κελλί του.  Όταν είχαν αποτελειώσει τον καφέ τους οι Σέχοι και θέλησαν να φύγουν, με κανένα τρόπο δεν μπορούσαν να κουνηθούν από τον τόπο που κάθονταν, διότι ένιωθαν να είναι δεμένοι με ένα αόρατο δέσιμο.   Αναγκάσθηκαν τότε να φωνάξουν τον Πατέρα Αρσένιο, για να τους λύσει.  Ο Πατήρ πήγε αμέσως, αλλά δεν τους μίλησε μόνο νόημα τους έκανε να φύγουν, και έτσι μπόρεσαν να ξεκοκκαλώσουν από τον τόπο τους.  Οι Σέχοι κατάλαβαν το σφάλμα τους και ζήτησαν συγχώρεση από τον Πατέρα και τους είπαν φεύγοντας:

– Παπάς Εφεντής, συγχώρα μας η δύναμη σου είναι μεγάλη, γιατί την παίρνεις από την μεγάλη σου πίστη.  Εμείς με τον σατανά δουλεύουμε.

• Ο Παναγιώτης του Εντζαραπίδη, όταν ήταν είκοσι ετών, είχε τρελλαθεί εξ’ αιτίας μιας κοπέλας, που είχε ερωτευθεί.  Η τρέλλα του ήταν πολύ σοβαράς μοφής και δεν μπορούσαν να τον δέσουν.  Τελικά ο αδελφός του μαζί με τους άλλους, την ώρα που κοιμόταν, τον έδεσαν και τον έφεραν στο Χατζεφεντή.  Μόλις άνοιξε την πόρτα του κελλιού του ο Πατήρ για να δει ποιοι χτυπούν και τι θέλουν, ο τρελλός παρόλο που ήταν και δεμένος με αλυσίδες, όρμησε στον Πατέρα Αρσένιο να τον χτυπήσει με τα αλυσοδεμένα χέρια του.  Ο Χατζηαφέντης είπε εκείνη την στιγμή: « Κύριε Ιησού Χριστέ!».  Και πάλι είπε : «Κάτω σατανά».  Ο τρελλός  μαζεύθηκε αμέσως σαν κουβάρι.  Μετά πήρε το Ευαγγέλιο, τον διαβάσε και έγινε αμέσως καλά.  Ύστερα δημιούργησε και οικογένεια. (Αυτό το διηγούνται οι Φαρασιώτες από την περιοχή της Δράμας).

• Είχαν ληστέψει μια φορά πάλι οι Τούρκοι Ιερά Σκεύη της Εκκλησίας.  Οι Φαρασιώτες ανησυχούσαν και προσπαθούσαν να βρουν τους κλέφτες.  Ο Χατζεφέντης όμως ατάραχος τους λέγει:  «Μην ανησυχείτε, θα δείτε τον Αϊ-Γιώργη να τα φέρνει ξωπίσω».  Όταν οι ληστές έφθασαν στο Καζάν- Ταγή, ενώ ήταν μέρα και ο ουρανός καθαρός, έπεσε απότομα μια παράξενη μαυρίλα μπροστά τους, που ήταν αδύνατο να προχωρήσουν, ούτε καν τον ποταμό Φεραχτίν ήταν δυνατόν να περάσουν, που είχαν μπροστά τους.  Κατάλαβαν τότε οι ληστές  ότι ήταν από το Θεό αυτό το παράξενο φαινόμενο, και γύρισαν προς τα Φάρασα, για να επιστρέψουν τα Ιερά Σκεύη.  Όταν όμως προχώρησαν λίγο τον δρόμο προς τα Φάρασα και η μαυρίλα είχε φύγει, το θεώρησαν για τυχαίο γεγονός και γύρισαν ξανά με τα φορτωμένα ζώα για το χωριό τους.  Με το γύρισμα όμως για το χωριό τους ένιωσαν κάποιον να τους δέρνει αόρατος και να τους φέρνει έτσι καταπόδι μέχρι τα Φάρασα.  Έφθασαν με τα κλεμμένα Ιερά Σκεύη στα Φάρασα και φώναζαν τους Φαρασιώτες οι κλέφτες να τα ξεφορτώσουν γρήγορα, γιατί αυτοί με τα χέρια τους προστάτευαν τα κεφάλια τους από τις ξυλιές που ένιωθαν αόρατως να τρώνε.

• Η Οσία Καραμουρατίδου, όταν ήταν νεόνυμφη, φορούσε μια μανδήλα παρδαλή Σμυρνιότικη.  Ο Πατήρ Αρσένιος επανειλημμένως της έκανε παρατηρήσεις για να την πετάξει και να φοράει και αυτή σεμνά, όπως όλες οι Φαρασσιώτισσες αλλά εκείνη δεν άκουγε.  Μια ημέρα που την είδε πάλι να την φοράει, της είπε αυστηρά:

– Φράγκικες αρρώστιες στα Φάρασα δε θέλω.  Εάν δεν συμμορφωθείς, να το ξέρεις, τα παιδιά που θα γεννάς, αφού θα βαπτίζονται, θα φεύγουν αγγελούδια και συ δεν θα χαρείς κανένα.

   Δυστυχώς και πάλι δεν είχε συμμορφωθεί, αλλά μόνον της έφυγαν δυο αγγελούδια, τότε πέταξε τη παρδαλή μανδήλα και πήγε στον Πατέρα Αρσένιο και ζήτησε συγχώρεση.  Ο Πατήρ, αφού την συγχώρεσε, της είπε:

– Πήγαινε τώρα στην ευχή του Χριστού και το πρώτο παιδί που θα γεννήσεις θα είναι αγόρι και θα το ονομάσουμε Αρσένιο.  Το δεύτερο μετά θα είναι κόρη και θα το ονομάσουμε Ειρήνη.

Όπως και έγινε.

•      Κάποτε πήγαν τρεις Τούρκοι να ληστέψουν τον Χατζηεφέντη.  Επειδή άκουγαν ότι τρέχει πολύς κόσμος στον Πατέρα Αρσένιο, νόμιζαν ότι θα έχει πολλά χρήματα, ενώ ο Πατήρ χρήματα ούτε έπιανε στα χέρια του.  Οι ληστές λοιπόν πήγαν ημέρα Τετάρτη, για να τον βρουν σίγουρα στο κελί του, επειδή είχαν υπόψη τους ότι την Τετάρτη και την Παρασκευή  έμενε έγκλειστος στο κελί του.  Οι μεν δυο κλέφτες κάθισαν απ’ έξω, ο δε τρίτος, αφού μπήκε από το παράθυρο, άνοιξε τη πόρτα του κελιού του και πέρασε το ένα πόδι μέσα.  Ο Πατήρ Αρσένιος, εκείνη την ώρα διάβαζε την νυχτερινή του ακολουθία και όταν άκουσε θόρυβο, έριξε μια ματιά προς τη πόρτα, την στιγμή ακριβώς που περνούσε το ένα του πόδι ο ληστής μέσα στο κελί του.  Εκείνη η ματιά όμως του Πατρός Αρσενίου, λες και ήταν δυνατόν ηλεκτρικό ρεύμα, τον κοκάλωσε, όπως βρισκόταν, με το ένα πόδι μέσα και με το άλλο απ΄ έξω και οπλισμένο με τα μαχαίρια και τα φυσεκλίκια του.  Ο Πατήρ, μετά την ματιά εκείνη, συνέχισε την ακολουθία του ατάραχος.

    Οι άλλοι δυο όμως ληστές που ήταν απ’ έξω ανησυχούσαν, γιατί άραγε και υα τους έπαιρνε η ημέρα και μπήκαν και αυτοί.  Όταν είδαν το σύντροφό τους ακίνητο με το πόδι μέσα στο κελί και τα άλλο απ’ έξω, στο μικρό διάδρομο τους έπιασε τρόμος.  Παρακάλεσαν τότε το Πατέρα Αρσένιο να τους συγχωρέσει και να λύσει το σύντροφο τους από εκείνο το αόρατο δέσιμο.  Ο Πατήρ, χωρίς να διακόψει την ακολουθία του, έκανε νόημα να φύγει, και έτσι μπόρεσε νε λυθεί, και έφυγαν.  Οι Τούρκοι αυτοί μετά το ομολογούσαν και στους άλλους Τούρκους αυτό που έπαθαν και έλεγαν:  «Αμάν, αμάν٠ μην πάτε να ληστέψετε τον Χατζηεφέντη!». (Αυτό το ανέφεραν οι Φαρασιώτες από την Θεσσαλονίκη).

•    Ο Πρόδρομος Εζνεπίδης διηγήθηκε πως μια φορά είχαν έρθει πολλοί Τούρκοι (Τσέτες) στο χωριό (Φάρασσα) και έτυχε εκείνος να είναι άρρωστος στο κρεβάτι και να σπαρταράει σαν το ψάρι από δυνατό ρίγος.  Όταν τον ειδοποίησαν, βρέθηκε σε δύσκολη θέση σαν Πρόεδρος, γιατί έφερνε ευθύνη του χωριού, και είπε σ’ αυτούς που ήταν γύρω του να τον πιάσουν, όπως ήταν, και να τον πάνε στον Χατζηεφέντη.  Όπως και έκαναν.  Ο Χατζηεφέντης, όταν τον είδε σ’ αυτή τη κατάσταση και έμαθε που είχαν έρθει οι  Τούρκοι, ούτε καν τη φυλλάδα του πήρε να τον διαβάσει, αλλά χωρίς να χασομερήσει καθόλου πήρε ένα τσεραστούπι (κανδηλοκέρι), το ευλόγησε, το τύλιξε στο δεξί του χέρι και του είπε: «Πήγαινε παλικάρι, στην ευχή του Χριστού και διώξε τους Τούρκους να μην μπουν στο χωριό μας».  Αμέσως έγινε καλά με την ευχή του, συγκέντρωσε τα παλληκάρια του χωριού και τους έδιωξε, χωρίς να έχουν ούτε τραυματία.

• Ο Πρόδρομος Εζνεπίδης διηγήθηκε ότι μια φορά είχαν πάει πολλοί Τούρκοι (Τσέτες), για να πατήσουν τα Φάρασα.  Στο χωριό οι άνδρες έλειπαν, άλλοι στα μακρινά κτήματα και άλλοι στα ταξίδια.

   Αναγκάστηκε τότε να μαζέψει τα μικρά παιδιά, μόνο για να δείξουν στόχο γύρω από το Κάστρο ότι είναι πολλοί, και μετά τα έδιωξε, για να κρυφθούν.

   Μερικοί γέροι που ήταν, και αυτοί σκόρπισαν, και τελικά έμεινε μόνος του με την απόφαση να σκοτωθεί καλύτερα παρά να δει του Τούρκους στο χωριό.  Είχαν τελειώσει όμως οι σφαίρες του και μετά τον έπιασαν ζωντανό οι Τούρκοι.  Αφού τον έδεσαν γερά, τον πήγαν στο σπίτι του και τον ανέβασαν στο δώμα (ταράτσα), όπου είχαν στήσει τη κρεμάλα του. Εκεί τον βασάνιζαν, για να τους δώσει ότι είχε και μετά να τον τελειώσουν.  Εκείνη τη στιγμή όπου τον βασάνιζαν, δεν ξέρει πως του ήρθε, είπε στου Τούρκους:

«Ό,τι έχω, τα έχω στον Χατζεφεντή».

    Οι Τούρκοι δεν χασομερούν και τον πηγαίνουν στον Πατέρα Αρσένιο.  Όταν άνοιξε την πόρτα του ο Πατήρ και είδε αυτή τη σκηνή, πολύ πληγώθηκε, και μάλιστα μάλωσε τους Τούρκους, που τον είχαν δεμένο, για να τον ελευθερώσουν γρήγορα, και μάλιστα τους είπε και «παλιότουρκους».  Ο αρχηγός τους θύμωσε και τράβηξε το χατζάρι του, για να κόψει τον Χατζεφεντή. Ο Χατζεφεντής τότε λέγει στον Τούρκο Καπετάνιο:

– Γρήγορα κατέβασε το χέρι σου κάτω ξερό.

Ώ του θαύματος! Το χέρι του Τούρκου κατέβηκε ξερό κάτω αγκυλωμένο και το χατζάρι του έπεσε κάτω καταγής.  Όταν είδαν αυτό οι άλλοι Τούρκοι της συμμορίας, άρχισαν να τρέμουν από φόβο και ο αρχηγός με κλάματα να παρακαλεί να του κάνει καλά το χέρι του.  Ο Πατήρ Αρσένιος τότε του σταύρωσε το χέρι του και το θεράπευσε.  Και αφού έλυσαν και τον Πρόεδρο, τους μάλωσε, για να μην ξαναπατήσουν στο χωριό.  Πράγματι από εκείνη τη συμμορία δεν είχε ξαναπατήσει κανείς στα Φάρασσα.

• Ο Ανέστης Καραούσογλου διηγήθηκε ότι από τα Άδανα ένας μεγάλος εργοστασιάρχης, ονόματι Κοσμάς Συμεωνίδης, είχε τη γυναίκα του στείρα και έστειλε στον Χατζεφεντή ένα φόρεμα της, για να το διαβάσει, ο οποίος το διάβασε και της το έστειλε και, αφού το φόρεσε η γυναίκα του, στο χρόνο απέκτησε παιδί.

• O Κυριάκος Σεφερίδης, ο Αναγνώστης του Πατρός Αρσενίου, διηγήθηκε ότι είχαν φέρει μια φορά μια δαιμονισμένη Τουρκάλα από τους Τελέληδες αλυσοδεμένη, με φοβερό δαιμόνιο, που την έλεγαν Τετέβη, την οποία διάβασε ο Χατζεφεντής με το Ευαγγέλιο και έδιωξε τον δαίμονα από την γυναίκα και έγινε αμέσως καλά.

• Ο Κυριάκος Σεφερίδης διηγήθηκε ότι μια μέρα είχαν φέρει στα Φάρασα έναν δαιμονισμένο από το Σίσι, υιόν αξιωματικού Τούρκου. Μόλις ο Χατζεφεντής του διάβασε το Ευαγγέλιο, έγινε καλά και καθόταν σαν το αρνί ήσυχος, ενώ πριν έσχιζε τα ρούχα και το πρόσωπό του με τα νύχια του.

www.agiosarsenios.com/

Πηγή

Η Σύναξη των Αρχιστρατήγων Μιχαήλ και Γαβριήλ και των λοιπών Ασωμάτων και ουρανίων ταγμάτων (8 Νοεμβρίου)

Κατά τον άγιο Δημήριο του Ρωστώφ, η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει τοποθετήσει τη «σύναξη» των αγίων αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και όλων των «επουράνιων δυνάμεων» στις 8 Νοεμβρίου, για τον εξής λόγο:

Κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο, πρώτος μήνας του χρόνου ήταν ο Μάρτιος και ο Νοέμβριος ήταν ένατος (το λέει και τ» όνομά του, «ένατος» στα λατινικά). Επειδή οι άγγελοι διακρίνονται σε εννέα «τάγματα», η γιορτή τους τοποθετήθηκε τον ένατο μήνα.

Επειδή εξάλλου οι άγγελοι (όπως φαίνεται π.χ. στο Ματθ. 25, 31, και σε όλη την έκταση της Αποκάλυψης) θα συνοδεύσουν τον Ιησού Χριστό κατά τη δευτέρα παρουσία Του και θα συνεργαστούν ποικιλότροπα στην υπόθεση της σωτηρίας των ανθρώπων κατά την ανατολή της αιώνιας ημέρας, της «Όγδοης Ημέρας της Δημιουργίας», η γιορτή τους τοποθετήθηκε την όγδοη ημέρα του ένατου μήνα.

 Όπως σημειώνεται στο Μηναίο του Νοεμβρίου, «η τοιαύτη ούν συγκρότησις ωνομάσθη σύναξις των Αγγέλων, τουτέστι προσοχή και ομόνοια και ένωσις» . Το θέμα της εορτής συνδέεται άρρηκτα με το πρόσωπο του Αρχιστρατήγου Μιχαήλ και το γεγονός της πτώσεως του Εωσφόρου. Για το λόγο αυτό οι στίχοι του Συναξαρίου, οι οποίοι αναφέρονται στον Αρχάγγελο, σημειώνουν: «Εβουλόμην σοι, Μιχαήλ, άσμα πρέπον άσαι πρεπόντως, αλλ᾽ άϋλον ουκ έχω. Ογδόη ουρανίης κυδαίνει τάξιος Αρχούς»  .

 Το γεγονός της πτώσεως του Εωσφόρου από το αρχαγγελικό αξίωμα και από την ουράνια δόξα περιγράφεται στο Μεγάλο Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τα ακόλουθα λόγια: «Δι᾽ υπερβολήν υπερηφανίας επαρθείς κατά του πάντων Ποιητού και Δεσπότου και καυχησάμενος να αναβιβάση τον θρόνο του επί των νεφελών του ουρανού και να γίνη όμοιος τη Υψίστω» · αυτό το γεγονός οδήγησε τον Εωσφόρο και το τάγμα των αγγέλων του να μετατραπούν από φωτεινοί άγγελοι σε σκοτεινοί δαίμονες. Σ᾽ αυτή την καίρια στιγμή (όπως σημειώνει το Μηναίο του Νοεμβρίου), ο Αρχιστράτηγος Μιχαήλ βλέποντας την έκπτωση του Εωσφόρου και διακρίνοντας την αιτία της αποστασίας, «την προς τον Δεσπότην ευγνωμοσύνην, ως πιστός οικέτης διαφυλάττων και περί το γένος ημών πολλήν την κηδεμονίαν επιδεικνύμενος, των νοερών και Αρχαγγελικών τάξεων πρωτεύειν ετάχθη παρά του Παντοκράτορος»  . Ως εκ τούτου, αφού συγκέντρωσε και ένωσε σε ένα τα αγγελικά τάγματα, αναφώνησε το «Πρόσχωμεν», ώστε να συνειδητοποιήσουν και να σκεφθούν αυτό το οποίο συνέβη στους εκπεσόντες δαίμονες, εξαιτίας της υπερηφανίας και του εγωισμού που επέδειξαν. Με τον τρόπο αυτό απεσόβησε την γενίκευση αυτής της αποστασίας και εδραίωσε τη θέση των αγγελικών ταγμάτων. Παρόμοιο είναι το γεγονός που αναγγέλλεται στην Αποκάλυψη: ο Μιχαήλ και οι άγγελοί του θα κατατροπώσουν τον «αρχαίο όφη, τον καλούμενο διάβολο» .

Αλλά και στην Καθολική Επιστολή Ιούδα, ο αρχάγγελος Μιχαήλ φέρεται να επιτιμά τον διάβολο  . Στο Συναξάριο της εορτής γίνεται λόγος για τιμή προς εννέα τάγματα: Σεραφίμ, Χερουβίμ, Θρόνοι, Κυριότητες, Εξουσίαι, Αρχαί, Δυνάμεις, Αρχάγγελοι και Άγγελοι. Αξιοσημείωτη, επίσης, είναι η τελική φράση του Συναξαρίου «Ταίς των Αγίων Σου πρεσβείαις ο Θεός ελέησον ημάς, Αμήν», διά της οποίας δηλώνεται η αγιότητα των Αγγέλων (έννοια η οποία εκφράζεται και στην προσευχή «Άγιε Άγγελε, ο εφεστώς της αθλίας μου ψυχής…»). Άλλωστε και στην Π.Δ. ένας εκ των φίλων προτρέπει τον Ιώβ με τα ακόλουθα λόγια: «Επικάλεσαι δε, ει τις σοι υπακούσεται, ή ει τινα αγγέλων αγίων όψη»  . Η ανάμειξη του Αρχαγγέλου Μιχαήλ στο γεγονός της καταστολής της αποστασίας του Εωσφόρου εκφράζεται και από το γεγονός της προσκλήσεώς του προς όλες τις επουράνιες δυνάμεις να δοξολογήσουν το Θεό με το γνωστό ύμνο «Άγιος, άγιος, άγιος, Κύριος Σαβαώθ…». Τα γεγονότα αυτά δημιούργησαν την παράδοση περί της έννοιας του ονόματος «Μιχαήλ», ερμηνευομένου ως «Δύναμις Θεού» ή «Αρχιστράτηγος Δυνάμεως Θεού» . Ήδη στο βιβλίο του Δανιήλ σημειώνεται ότι ουδείς βοηθός του Προφήτη υπήρξε «αλλ᾽ ή Μιχαήλ ο άγγελος» (σύμφωνα με άλλη γραφή: «αλλ᾽ ή Μιχαήλ ο άρχων ημών») , ενώ ακολούθως ο Προφήτης εξαγγέλλει τα ακόλουθα: «Και κατά την ώραν εκείνην παρελεύσεται Μιχαήλ ο άγγελος ο μέγας, ο εστηκώς επί τους υιούς του λαού σου» . Η προφητική αυτή φράση διακηρύσσει το γεγονός ότι στον άγγελο Μιχαήλ είχε ανατεθεί η προστασία της ιουδαικής κοινότητας. Θα πρέπει, επίσης, να σημειωθεί ότι η συγκαταρίθμηση του αρχαγγέλου Γαβριήλ στην εορτή της Συνάξεως της 8ης Νοεμβρίου αποτελεί πρωτοβουλία του αγ. Νικοδήμου του Αγιορείτου, διότι ο αγ. Νικόδημος παρετήρησε ότι η υμνολογία της εορτής

αναφερόταν στους δύο αρχιστρατήγους, αλλά το Συναξάριο μόνο στον Μιχαήλ· γι᾽ αυτό και προσέθεσε το όνομα του Γαβριήλ στο Συναξάριο, ενώ δεν μαρτυρείται η αρχηγική ανάμειξή του στα γεγονότα της πτώσεως του Εωσφόρου.

ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΜΗΝΑ

Δέν ὑπάρχει μεγαλύτερη εὐλογία, ἀπό τό νά ἔχουμε τήν δυνατότητα, νά ὀνομάζουμε τόν Θεό, Πατέρα. Εὐλογία νά ἔχουμε παντοκράτορα Ἰησοῦ Χριστό Σωτῆρα. Πῶς μποροῦμε νά δοξάζουμε τόν Τριαδικό Πατέρα μας; Μά ὅπως ἀκριβῶς ὁ Θεάνθρωπος Χριστός. « Ἐγώ σέ ἐδόξασα ἐπί τῆς γῆς », λέει ὁ Ἰησοῦς.

Καί ὁ Πατέρας ἀντιδοξάζει τόν Υἱόν, δίνοντάς Του τήν ὑποταγή τῶν πάντων « ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς», « πᾶσαν τήν κρίσιν δέδωκε τῷ Υἱῷ ». Ὁ Μεσσίας δέν μπορεῖ νά ἀρνηθεῖ τόν ἑαυτό Του. Τώρα ἄν οἱ ἄνθρωποι ἀρνοῦνται νά σηκώσουν τόν Τίμιο Σταυρό Του καί πεθαίνουν ἄδοξα καί μέ πόνο, εἶναι δική τους ὑπόθεση.

Ἡ εὕρεσις καί ὕψωσις τοῦ Τιμίου Σταυροῦ πού ἑορτάζουμε σήμερα ἀδελφοί μου, εἶναι ἡ μεγαλύτερη ἀπόδειξις τῆς σταυρωμένης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ καί Πατρός, ὅπως ἐπίσης καί ἡ φανερή παρουσία καί ἀέναος φροντίδα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ γιά ὅλους ὅσους θελήσουν νά ζοῦν στήν ὑπακοή καί στό θέλημά Του « ὅλην τήν ἡμέρα θανατούμεθα ». Ἐμεῖς δέν ζοῦμε, οἱ πιστοί δέν ζοῦμε γιά τόν ἑαυτό μας, ζοῦμε γιά τόν Χριστό καί διά Χριστόν ἀκολουθοῦμε, σηκώνοντας τόν σταυρό τῆς ὑπακοῆς. Δέν ἔχουμε δικό μας θέλημα.

Ἔτσι ὑψοῦται ὁ Σταυρός, γιά νά ὑψώσει μαζί Του τήν δύναμιν τοῦ Γένους ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων. Ἐκρύπτετο, λόγω φθόνου. Ἐντούτοις φανεροῦται σήμερα καί ὑψώνεται ἀπό τά σπλάχνα τῆς γῆς, λόγω δικαιοσύνης.Ὑψοῦται ὁ Σταυρός, γιά νά δεσμεύσει τόν Ἰσχυρόν καί νά τοῦ ἀφαιρέσει τήν δυνατότητα νά χρησιμοποεῖ σάν ἰδικούς του, ἐμᾶς τούς λυτρωθέντας πλέον, διά τοῦ Ἰησοῦ, ἀνθρώπους. Ἐκτός καί ἄν κάποιοι ἐχθροί Του, ἐπιμείνουν στόν μάταιον φθόνον, ὅπως τότε οἱ Ἰουδαῖοι πού ἔκρυψαν τόν Σταυρόν στά βάθη τῆς γῆς, γιά νά ξεχαστεῖ ὁ θησαυρός καί νά ἀφανιστεῖ ὁ πολύτιμος μαργαρίτης.

Ἐντούτοις ὁ Θεός ἐμβάλλει λοιπόν ἱερόν καί δέοντα πόθο στή βασίλισσα Ἁγία Ἐλένη, ἡ ὁποία κατενόησε τήν δωρεά τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος, « εἰργάσατο παγκόσμιον σωτηρίαν ἐν μέσῳ τῆς γῆς » ἐν τῷ Σταυρῷ καί διά τοῦ Χριστοῦ.

Ὥ!μακαρία Ἐλένη!!!, ὡραῖοι οἱ πόδες σου καί ἅγιαι αἱ χεῖρες σου πού ἔσκαψαν μέσα στά σπλάχνα τῆς γῆς καί ἀπεκαλύφθη ὁ Τίμιος Σταυρός, ὡσάν ἀπό ἄλλο οὐράνιο στερέωμα, καταστράπτων τό Δεσποτικό Φῶς, ὡσάν ἥλιος. Ἀπεκαλύφθη ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ, ἀπό τά κατώτερα μέρη τῆς γῆς, ὡς Νυμφίος ἐκ παστάδος· δι’ Αὐτοῦ ἡ ἐξ Ἐθνῶν Ἐκκλησία ἀφοῦ ἐνυμφεύθη μέ τόν Χριστόν, ἀπέβαλλε ὀριστικά καί ἀμετάκλητα τήν εἰδωλολατρικήν ἀθεΐαν.

Ἐφανερώθη συνεπῶς, ἀπό τά σκοτεινά ἔγκατα τῆς γῆς ὁ Τίμιος Σταυρός καί ὑψώνεται σήμερα γιά νά λύσει τήν νύχτα τῆς ἀγνωσίας καί νά καταλάμψει στίς καρδιές μας, τὀ φῶς τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Χριστοῦ, ἐλευθερώνοντάς μας ἔτσι ἀπό τά δεσμά τῆς ἄγνοιας καί τῆς ἁμαρτίας.

Μᾶς δίδεται τό λοιπόν ἀδελφοί, μέ τήν ὑπακοή στίς θεῖες ἐντολές, ὅσοι θελήσουμε ὄντως στήν Ἀνάσταση πού θά ἀκολουθήσει, ἀφοῦ προηγηθεῖ τό σημεῖον τοῦ Υἱοῦ τοῦ Ἀνθρώπου, ὁ Σταυρός καί μέ τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων πού θά ἑνωθοῦν μέ τήν ψυχή ἑνός ἑκάστου, νά ἀποφύγουμε τότε τόν δεύτερο θάνατο. Ὅπως δηλαδή ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ πού ἔγινε ἄνθρωπος ἀπό φιλανθρωπία, πέθανε σωματικά καί χωρίστηκε ἡ ψυχή Του ἀπό τό σῶμα, ἀλλά δέν χωρίστηκε ἀπό τήν Θεότητά Του- γι’ αὐτό καί ἀφοῦ ἀναστήθηκε τό σῶμα Του, τό πῆρε μαζί Του στόν οὐρανό μέ δόξα- ἔτσι κι ἐκεῖνοι πού ἔζησαν ἤ θά ζήσουν ἐδῶ στή γῆ σύμφωνα μέ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, σηκώνοντας τόν Σταυρόν καί ἀκολουθοῦντες κατά πάντα τόν Νυμφίον, μέ ἀνέκφραστη χαρά, εἰσερχόμενοι ἐκεῖ ὅπου εἰσῆλθε ὡς Πρόδρομος γιά χάρη μας ὁ γλυκύτατος Ἰησοῦς. Αὐτό γιά νά ἀπολαμβάνουμε μαζί Του τήν αἰώνια δόξα καί μακαριότητα Του.

Κατά συνέπεια ἐκεῖνος πού θανάτωσε ἐδῶ, προσκυνώντας μέ πίστιν τόν Σταυρόν, μέ τήν δύναμιν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τίς πράξεις τοῦ σώματος, θά ζήσει ἐκεῖ τή θεϊκή καί αἰώνια ζωή μαζί μέ τόν Χριστόν. Ἐνῶ ἐκεῖνος πού μέ τίς σαρκικές ἐπιθυμίες καί τά πάθη θανάτωσε ἐδῶ τό πνεῦμα του, ἐκεῖ ἀλοίμονο, θά καταδικαστεῖ νά ζεῖ μέ τόν διάβολο, τόν δημιουργό καί πρόξενο τῆς κακίας, στήν ἀσύλληπτη κόλαση, πράγμα πού εἶναι ὁ δεύτερος θάνατος, ὁ μόνιμος καί αἰώνιος  χωρίς τέλος. « Ὁ Σταυρός σου Κύριε, ζωή καί ἀνάσταση ὑπάρχει τῷ λαῷ σου».

Ἀπεκαλύφθη, σεβαστή γερόντισσα καί ὑψώνεται σήμερα τό στολίδι τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ Τίμιος Σταυρός τοῦ Κυρίου, ἡ ἀληθινή ὡραιότης ὅλου τοῦ κόσμου, ἡ ὀμορφιά πού ὀμορφαίνει τίς καρδιές μας καί ὅλη τήν κτίση. Ποιός ἀπό ἐμᾶς ἀδελφοί μου δέν ὀφείλει λύτρα στόν λυτρωτή του ἀπό τόν θάνατο; Ποιός δέν εὐγνωμονεῖ τόν δωρητή τῆς ζωῆς; Λέει ὁ Χριστός μας: « Ἐγώ ἦρθα γιά νά ἔχουν ζωή καί γιά νά ἔχουν περίσσια».(Ἰωάν.10,10)

Ποιά εἶναι ἡ περίσσια; Ὄχι μόνο ὅτι θά εἴμαστε μαζί Του καί θά ζοῦμε μαζί, ἀλλά καί ὅτι θά μᾶς κάνει καί ἀδελφούς Του καί συγκληρονόμους στήν βασιλεία τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Δι’ αὐτόν λοιπόν τόν λόγον, οἱ πρώτοι χριστιανοί βασιλεῖς ὅπου ἐθριάμβευσε ἡ Ἐκκλησία ἐπέτρεψαν καί καθιέρωσαν νά ὑψωθεῖ ὁ Τίμιος Σταυρός στόν ὑψηλό τόπο, στόν Ἅγιο, στόν φριχτό Γολγοθᾶ καί νά ἐπιδειχτεῖ εἰς ὅλο τό πλήρωμα τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.

Καί τοῦτο εἶναι πού κάνουν καί σήμερα Ἀρχιερεῖς, ἰερεῖς, διάκονοι, μοναχοί, μοναχές, καί μέ ἕνα λόγο ὅλοι οἱ πιστοί χριστιανοί ὅπου γῆς κρατοῦντες ὑψηλά τόν ὑπερένδοξον τοῦτον καί ἄξιον πάσης προσκυνήσεως, Τίμιον Σταυρόν, χαροποιώντας τό πλήρωμα τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, τῆς μοναδικῆς κιβωτοῦ σωτηρίας, πού εἶναι καί ἡ ἀπάντηση σέ ὅσους πραγματικά θέλουν νά βοηθήσουν τόν πλανήτη γῆ.

Στόν Τίμιο Σταυρό τοῦ Χριστοῦ , ἡ τιμή καί ἡ προσκύνησις, εἰς τούς αἰῶνας.

Ἀμήν.

Ο ΑΓΙΟΣ ΧΡΗΣΤΟΣ Ο ΕΚ ΠΡΕΒΕΖΗΣ (π. Δημητρίου Μπόκου)

Η Πρέβεζα έχει τον δικό της τοπικό άγιο. Είναι ο νεομάρτυρας άγιος Χρήστος. «Εκ Πρεβέζης μεν καταγόμενος, εν δε τη νήσω Κω αθλήσας εν έτει 1668 και διά μαχαιρών και πυρός τελειωθείς».

Ο εορτασμός της μνήμης του αγίου Χρήστου είναι σχετικά πρόσφατο γεγονός. Μέχρι το 1971 ο άγιος παρέμενε άγνωστος. Τότε έγινε γνωστό, ότι σε κάποιο χειρόγραφο κώδικα του Αγίου Όρους υπάρχει πληροφορία για το μαρτύριο του αγίου Χρήστου. Πρόκειται για τον Λαυριωτικό κώδικα Ι΄ 38, του 17^ου (ΙΖ΄) αι., φ. 136, που φέρει τον τίτλο «Γραμματικά». Εκεί υπάρχει η ακόλουθη σύντομη περιγραφή του μαρτυρίου του αγίου Χρήστου από ιερομόναχο της Μονής Μεγίστης Λαύρας, που το 1668 βρισκόταν στην Κω και είχε γνωρίσει προσωπικά τον άγιο.

«Όντος μου εν τη νήσω Κω τη περιφήμω, κατά το αχξη (1668) Αυγούστου ε’ (5), εδοξάσθη ο δούλος του Θεού Χρήστος το όνομα εκ Πρέβεζας, όστις ήτον με μίαν φεργάδα, όπου είχεν έλθει από της νήσου Κρήτης. Και ευγήκεν ευρίσκοντάς με. Και εξομολογηθείς, καθαρός, σεμνός και ευλαβής ευρέθη.

Μετά δε ημέρας ικανάς, βουλομένου αυτού απελθείν εις το πλοίον πριν του δειλινού, υπήντησάν τινες αυτών γιανίτσαροι καθυβρίζοντες την πίστιν αυτού και το άγιον Βάπτισμα. Ο δε τρισμακάριστος θείω ζήλω πυρούμενος, ζέων αγάπης Χριστού υπέρ Χριστού, οία τις χριστοφόρος, θωρακισθείς τω ζωοποιώ σημείω του Σταυρού, ανταπεκρίθη.

-Η υμετέρα θρησκεία, ασεβείς μιαρώτατοι, αξία ύβρεων παντοδαπών και αυτός ο του αντιχρίστου πρόδρομος, το θηρίον, το βδέλυγμα της ερημώσεως το εστός εν τόπω αγίω, ο ψευδοπροφήτης και των κολάσεων ο υποφήτης, ο μιαρός Μωάμεθ.

Οι δε ασεβείς θυμού πλησθέντες έδραμον συλλαβείν αυτόν, και αυτού φεύγοντος εις το πλοίον, πλήθος πολύ, ώσπερ τινές ανήμεροι αιμοβόροι τε λέοντες, ώρμησαν κατ’ αυτού, σύροντες, τύπτοντες αναισχύντως, απήγαγον αυτόν και παρέδωκαν τω πασιά, δηλ. τω ηγεμόνι, και κατέκριναν αυτόν, δείραντες, ραπίζοντες, και λέγοντες αυτώ:

–Αρνείσαι τον Χριστόν σου και το βάπτισμα, και αφήσομεν του καυθήναι σε και τιμωρηθήναι ελεύθερον!

Ο δε γενναίως και μεγαλοφώνως έλεγε το “Πιστεύω”, καταπτύων εις τα πρόσωπα αυτών!

Οι δε, ιδόντες το αμετάθετον της καρδίας αυτού και ακλόνητον, πάντες μαχαιροκοπήσαντες αυτόν, εκτός της πόλεως πυρ ανάψαντες κατέκαυσαν. Αλλ’, ω Χριστέ Βασιλεύ, καθάπερ αστραπαί τινες ηλιοειδείς, ή ειπείν μαρμαρυγαί και λαμπηδόνες, ωράθησαν παρά πάντων, το δε πανάγιον αυτού σώμα πλείον των τριάκοντα ημερών άθαπτον, ούτε κύνες, ούτε άλλο τι θηρίον έβλαψε, ούτε ήψατο και πάντες οι τε ευσεβείς και πιστοί τρεις νύκτας ουρανόθεν φως επί τω αγίω και μαρτυρικώ σκήνει αυτού είδον. Και επιστώθην καγώ από πολλούς τα όμοια ακούσας, οίτινες λάθρα μέρος τι του λειψάνου αυτού εκόμισαν. Το δε λοιπόν οι των ευσεβών διανείμαντες έκαστος μέρος ευλαβείας χάριν έλαβε.

Ούτως ουκ ολίγον εκλάμψας, δαιμόνια εδίωξεν και έτερα… Αυτού πρεσβείαις ο Θεός…».

Αμέσως μετά τη γνωστοποίηση της σύντομης, αλλά άκρως σημαντικής αυτής μαρτυρίας περί του αγίου Χρήστου, ο τότε Μητροπολίτης Νικοπόλεως Στυλιανός, συνεπικουρούμενος από τον φιλοπονώτατο πρωτοσύγκελλό του αρχιμανδρίτη Φιλάρετο (Βιτάλη), πέτυχε, εγκρίσει της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, την επίσημη καθιέρωση, από τις 5 Αυγούστου 1972 και εξής, του εορτασμού της μνήμης του μέχρι τότε αγνώστου εκ Πρεβέζης αγίου νεομάρτυρα.

Σήμερα ή μνήμη του τελείται πανηγυρικά στην Πρέβεζα σε ναΰδριο που φέρει το όνομά του και ανήκει στην ενορία του Αγίου Βασιλείου Πρεβέζης. Ο ναός αυτός του αγίου Χρήστου βρίσκεται στην οδό Μελίνας Μερκούρη 29. Ανεγέρθηκε σε οικόπεδο που δωρήθηκε για τον σκοπό αυτό από την μακαριστή ευλαβή ενορίτισσα Αικατερίνη Δαναηλίδου. Ο ναός χτίστηκε με δωρεές των χριστιανών, χάρη στις άοκνες προσπάθειες του ιερέως π. Γεωργίου Καραφάτη. Στους κτίτορες και μεγάλους δωρητές ανήκουν επίσης οι εκ Πρεβέζης Ηλίας Τσολακίδης, Ελευθέριος Μουζάκης και Δηδάμεια Παπαδήμα, η εκ Πατρών Σταυρούλα Τούλα και η εκ Περιστερίου (Αθηνών) Κυριακή Μισέντου. Ο ναός θεμελιώθηκε στις 24 Νοεμβρίου 1991 από τον μακαριστό Μητροπολίτη Νικοπόλεως Μελέτιο και εγκαινιάστηκε στις 5 Αυγούστου 2013 από τον νυν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Νικοπόλεως Χρυσόστομο.

Το απολυτίκιο του αγίου Χρήστου (συντεθέν υπό του ιερέως Δημητρίου Μπόκου) έχει ως εξής:

Ήχος πλ. α΄. Τον συνάναρχον λόγον.

Του Χριστού τον οπλίτην ανευφημήσωμεν,

τον εν Πρεβέζη θεόθεν αναφανέντα βλαστόν

και μαρτυρίου την οδόν εν Κω τελέσαντα.

Δεύτε εν άσμασι, πιστοί,

ανυμνήσωμεν λαμπρώς τον νεομάρτυρα Χρήστον.

Πρεσβεύει γαρ τω Κυρίω ελεηθήναι τας ψυχάς ημών.

Ο άγιος Χρήστος τιμάται επίσης στη νήσο Κω, τόπο του μαρτυρίου του. Διά των πρεσβειών του ο Θεός ας ελεεί τον κόσμο του άπαντα. Αμήν!

Πρέβεζα

Αύγουστος 2022

Αντιύλη

Ι. Ναός Αγ. Βασιλείου, 481 00 Πρέβεζα

Τηλ. 26820 25861/23075/6980 898 504

e-mail: antiyli.gr@gmail.com

Διαδίδω την «Αντιύλη»

Ἐκτυπώνω/προωθῶ σὲ φιλικά μου e-mails 

Η εικόνα και ο ναός του Αγίου Χρήστου στην Πρέβεζα (από το αρχείο Δημοτικής Ραδιοφωνίας Πρέβεζας)

Ο Απόστολος Παύλος ως Νηπτικός Πατήρ της Εκκλησίας

Ο Απόστολος Παύλος μαζί με τον Απόστολο Πέτρο είναι οι Πρωτοκορυφαίοι Απόστολοι της Εκκλησίας. Η ιεραποστολική δράση του Αποστόλου Παύλου ήταν εκπληκτική και ανεπανάληπτη για τα δεδομένα της εποχής. Νομίζουμε ότι δεν μπορεί να επαναληφθεί κάτι αντίστοιχο ακόμα και σήμερα. Χιλιάδες ερευνητές έχουν ασχοληθεί με το πρόσωπο και το έργο του Αποστόλου Παύλου. Οι περισσότεροι όμως από αυτούς εντυπωσιασμένοι από την δράση του μένουν στα εξωτερικά και δεν μπορούν να ανακαλύψουν και να εκτιμήσουν την εσωτερική νηπτική ζωή του Παύλου1.

Ο Απόστολος Παύλος ήταν ο μεγάλος «απόστολος των εθνών», αλλά και ο μεγάλος νηπτικός Πατέρας της Εκκλησίας. Μάλιστα είναι ο πρώτος νηπτικός Πατέρας, που στην συνέχεια ενέπνευσε την νηπτική ησυχαστική ζωή και την εσωστρέφεια σε όλους τους ασκητές της ερήμου και στους μεταγενεστέρους Πατέρες. Βέβαια στην πραγματικότητα δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των λεγομένων Νηπτικών και Κοινωνικών Πατέρων. Όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας ήταν νηπτικοί. Ο Απόστολος Παύλος, οι Μεγάλοι Πατέρες της Εκκλησίας, ο Μέγας Βασίλειος, ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός που έκαναν τεράστιο κοινωνικό, ιεραποστολικό έργο ήταν ταυτόχρονα και φορείς της ησυχαστικής παραδόσεως της Εκκλησίας. Ασκούσαν και σύστηναν την νήψη, και αυτό φαίνεται στο πρόγραμμα και στον τρόπο ζωής τους, στα κείμενά τους και τις ομιλίες τους.

Αυτός που «προέκοπτε εν τω Ιουδαϊσμώ υπέρ πολλούς συνηλικιώτας του, ο περισσοτέρως ζηλωτής των πατρικών του παραδόσεων»2 και ο τόσο κατηρτισμένος στην ελληνική σοφία, όταν συναντήθηκε με τον Κύριο στον δρόμο προς Δαμασκό, όπου πήγαινε για να διώξει και πιθανώς να σκοτώσει τα νέα μέλη της Εκκλησίας του Χριστού, άλλαξε αντιδιαμετρικά την ζωή του3. Η συνάντηση με τον Χριστό, η εκθαμβωτική και άρρητη θέα του φωτός που έκπεμπε το πρόσωπο του Χριστού και που έκανε τον τότε Σαούλ να τυφλωθεί, έγινε η αφορμή, αλλά και το θεμέλιο της νέας εν Χριστώ ζωής του Παύλου. Παρόλο τον διάλογο με τον ίδιο τον Χριστό, την θεραπευτική επέμβαση από τον Απόστολο Ανανία, την διαβεβαίωση από τον Χριστό ότι αυτός είναι «σκεύος εκλογής»4 Του, έπρεπε και ο ίδιος να προετοιμαστεί για το μεγάλο γεγονός της αποστολικής του δράσεως. Αμέσως μετά από αυτήν την θεοπτία, την συγκλονιστική εμπειρία της Δαμασκού και τις αποκαλυπτικές αλήθειες που θα άκουσε από τον Απόστολο Ανανία, που είχε θέση Γέροντος για τον τότε Σαούλ, πήγε στην έρημο της Πετραίας Αραβίας5. Βέβαια δια της επιθέσεως των χειρών του Ανανία «επλήσθη Πνεύματος Αγίου»6 συνετελέσθη η δική του προσωπική Πεντηκοστή, έπρεπε όμως να πάει στην ησυχία της ερήμου για να αποκτήσει καλύτερη επίγνωση του τι του συνέβη και της αποστολής του, για να αφήσει και παράδειγμα μίμησης στους μεταγενεστέρους. Στην ησυχία της ερήμου αγωνίστηκε, ασκήθηκε σωματικά και πνευματικά για να αφομοιώσει το μήνυμα του Ευαγγελίου του Χριστού.

Η έρημος ανέκαθεν ήταν καταφύγιο και τροφός των μεγάλων Προφητών, όπως του Προδρόμου και του Ηλία. Αλλά και τώρα στην Καινή Διαθήκη θα γίνει για τους Πατέρες της Εκκλησίας ο τόπος και ο τρόπος καθάρσεως της ψυχής από τα πάθη. Ο Μέγας Βασίλειος την ησυχία της ερήμου, την θεωρεί ως αρχή καθάρσεως της ψυχής7. Στην έρημο είχε όλες τις προϋποθέσεις για εσωστρέφεια, την στροφή προς τον εαυτό του και δι’ εαυτού προς τον Θεό8, για προσευχή, θεωρία, αυτογνωσία και Θεογνωσία.

Στην έρημο απέκτησε εμπειρικά την εσωτερική εν Χριστώ ζωή. Έβαλε τα θεμέλια για την μετέπειτα ιεραποστολική του δράση, που δεν είναι τίποτε άλλο από την συνεχή μυστική ένωση με τον Χριστό, την βίωση της θείας Χάριτος. Αν δεν υπάρχει αυτή η ένωση, η βίωση της παρουσίας του Χριστού, πως είναι δυνατόν να επακολουθήσει η ιεραποστολή; Πως στην συνέχεια μπορείς να κηρύττεις έναν Χριστό, που δεν έχεις ζήσει και βιώσει; Ο Απόστολος Παύλος εφάρμοσε απόλυτα την εντολή του Χριστού, «ποιείν τε και διδάσκειν»9. Η έρημος μεταμόρφωσε τον πρώην ζηλωτή, τον πλανεμένο και θυμώδη σε ταπεινό, ησύχιο και μέτοχο της απόλυτης αληθείας και ζωής του Χριστού. Και ας μην νομίσει κάποιος ότι ήταν λίγα αυτά τα τρία χρόνια για την ασκητική προετοιμασία του Αποστόλου Παύλου. Οι Πατέρες λένε ότι αν θελήσει ο άνθρωπος «από πρωί έως εσπέρας»10 φθάνει σε μέτρα θεία. Και βέβαια ο Απόστολος Παύλος αυτό το ασκητικό φρόνημα το διατήρησε έως το τέλος της ζωής του, όπως φαίνεται και από τις Επιστολές του.

Θα σταθούμε στην συνέχεια στα στοιχεία αυτά, που αναδεικνύουν τον Απόστολο Παύλο ως Νηπτικό Πατέρα της Εκκλησίας με γνήσιο ασκητικό μοναχικό φρόνημα.

Ο ίδιος έδινε μεγάλη βαρύτητα στην υπακοή και την πνευματική εξάρτηση. Αμέσως μετά την προτροπή του Χριστού, στον δρόμο προς την Δαμασκό, πήγε στον Απόστολο Ανανία και έκανε ακριβώς ο,τι του είπε ο Χριστός και ο Ανανίας. Αφού αναχώρησε από την έρημο της Αραβίας πήγε στα Ιεροσόλυμα για να γνωριστεί και να συμβουλευθεί τους Αποστόλους11. Εξιστόρησε στον Απόστολο Πέτρο πως διήγε και έμεινε μαζί του δεκαπέντε ημέρες. Επίσης συνομιλούσε και συμβουλευόταν τον Αδελφόθεο Ιάκωβο αυτές τις ημέρες12. Αλλά και μετά τις μεγάλες περιοδείες του πήγαινε πάλι στα Ιεροσόλυμα και ενημέρωνε τους «προκρίτους των Αποστόλων», αναφερόταν δηλαδή σε αυτούς για την αποστολική του δραστηριότητα, τον ευαγγελισμό των εθνών, εμφορούμενος από το πνεύμα της εν Χριστώ εξαρτήσεως και ταπεινώσεως, όπως έλεγε ο ίδιος, «μήπως εις κενόν τρέχω η έδραμον»13. Γι’ αυτό και συστήνει μέσω των επιστολών του στους μαθητές του να αιχμαλωτίζουν «παν νόημα εις την υπακοήν του Χριστού»14. Να υπακούουν και να πείθονται στους ηγουμένους των, γιατί αυτοί αγρυπνούν για τις ψυχές τους και αυτοί θα αποδώσουν λόγο. Για αυτό η υπακοή σε αυτούς θα πρέπει να γίνεται «μετά χαράς», ώστε και αυτοί «μετά χαράς» να αναλαμβάνουν το βάρος της πνευματικής πατρότητος και να μην στενάζουν, να μην στενοχωρούνται, γιατί διαφορετικά δεν συμφέρει αυτό στα πνευματικά τέκνα, «αλυσιτελές γαρ υμίν τούτο»15.

1.Βλ. Βασιλείου Ιωαννίδη, Ο μυστικισμός του Αποστόλου Παύλου, Αθήναι 21957, σ. 33-35. Μία καλή μελέτη όπου φαίνεται η ασκητικότητα του Αποστόλου Παύλου είναι αυτή του Μητροπολίτου Ναυπάκτου Ιεροθέου, Ησυχία και θεοπτία στις επιστολές του Αποστόλου Παύλου, Ναύπακτος 2011.
2.Βλ. Γαλ. 1,14.
3.Βλ. Πραξ. 9,4-20.
4.Πραξ. 9,15.
5.Βλ. Γαλ. 1,17.
6.Βλ. Πραξ. 9,17.
7.Βλ. Μεγάλου Βασιλείου, Επιστολὴ 2, Γρηγορίω, PG 32, 228ΑΒ.
8.«Νους μεν γαρ μη σκεδαννύμενος επί τα έξω, μηδέ υπό των αισθητηρίων επί τον κόσμον διαχεόμενος, επάνεισι μεν προς εαυτόν, δι’ εαυτού δε προς την περί Θεού έννοιαν αναβαίνει». Μεγάλου Βασιλείου, Επιστολὴ 2, Γρηγορίω, PG 32, 228BC.
9.Πραξ. 1,1.
10.Αποφθέγματα, Αββά Αλωνίου 3, PG 65, 133AB.
11.Βλ. Πραξ. 9,26-30.
12.Βλ. Γαλ. 1,18-19.
13.Βλ. Γαλ. 2,2.
14.Β Κορ. 10,5.
15.Βλ. Εβρ. 13,17.

Πηγή

Ο Άγιος Κωνσταντίνος τω Φωτί του Χριστού επορεύθη

Ο Άγιος Κωνσταντίνος τω Φωτί του Χριστού επορεύθη

  Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

«Tην οικουμένην ως προίκα προικοδοτήσας τω Κτίστη σου», με αυτόν τον λόγο, το Δοξαστικό των Στιχηρών, της ακολουθίας του Εσπερινού, από την εορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ο υμνογράφος αποδίδει το «ισαπόστολον κάλλος» και το μέγεθος του έργου του Αγίου Κωνσταντίνου.

 Όσοι εκφράζουν αυθαίρετες  «απόψεις» για την αγιοκατάταξη του Αγίου Κωνσταντίνου, δεν έχουν εκκλησιαστικά κριτήρια. Τον καθοριστικό ρόλο του Αγίου Κωνσταντίνου στην εξάπλωση του Χριστιανισμού ποιος τον αμφισβητεί;  Τα άλλα κίνητρα που καταλογίζουν οι πολέμιοι της αγιοκατάταξής του δεν ευσταθούν.  Η μετέπειτα πορεία των δύο αυτοκρατόρων, του Αγίου  Κωνσταντίνου και του Λικινίου αποδεικνύει την πρόθεση, καθώς και τα κίνητρα ενός εκάστου. 

 Το κίνητρο της πολιτικής σκοπιμότητος, θα μπορούσε κάποιος να το αποδώσει κάλλιστα στον Λικίνιο, ο οποίος παραβίασε το Διάταγμα των Μεδιολάνων περί ανεξιθρησκείας, μετά την ήττα του από τον Άγιο Κωνσταντίνο στην Κάτω Παννονία και τη απόσυρση του στο Σύρμιο, διώκοντας και πάλι τους Χριστιανούς.

 Αντιθέτως η μετέπειτα στάση του Αγίου Κωνσταντίνου του Πρώτου Χριστιανού Αυτοκράτορα, του «μεγαλύτερου ηγέτη της Ρωμιοσύνης», όπως τον καλεί ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης, αποδεικνύει  ότι η υποστήριξή του προς τους χριστιανούς δεν ήταν αποτέλεσμα σκοπιμότητος.

 Όταν εγκαινίαζε ο Μέγας Κωνσταντίνος την Νέα Ρώμη, η αφιέρωση στην αναθηματική ιδρυτική στήλη ανέγραφε «Σοι Χριστέ Κόσμου Βασιλεύς και δεσπότης, σοι προστίθημι την δε την δούλην πόλιν και σκήπτρα της δε και το παν Ρώμης Κράτος, φύλαττε ταύτην, σώζε δ’ εκ πάσης βλάβης». 

Με την ενέργεια αυτή του Αγίου Κωνσταντίνου, το Κράτος των Ρωμιών, έγινε το «πρώτον πιστεύσαν εις τον Δεσπότην Χριστόν Κράτος», όπως αναφέρει ο Κοσμάς ο Ινδικοπλεύστης ο οποίος έζησε τον 6ον αιώνα.  Και έγινε τούτο το Κράτος των Ρωμιών, «Έθνος Χριστιανών», όπως αναφέρει ο Λέων ο Στ΄ ο Σοφός. 

 Πως ήταν δυνατό τα ελατήρια του Αγίου Κωνσταντίνου να ήταν πολιτικά, αφού οι Χριστιανοί αποτελούσαν μια μικρή μειοψηφία στην αυτοκρατορία;  Συνεπώς είναι παράλογο να υποθέσει κανείς ότι το έπραξε τούτο με ιδιοτελή σκοπό, για να κερδίσει δήθεν την εύνοια των χριστιανών. 

Το τι φρονεί η Εκκλησία μας, εκφράζεται στην Ακολουθία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.  Ο Άγιος Κωνσταντίνος καλείται Ισαπόστολος εις τα Στιχηρά Ιδιόμελα της Λιτής «Χρεωστικώς εκτελούμεν την μνήμην σου, Κωνσταντίνε Ισαπόστολε…». 

 Στα Στιχηρά Προσόμοια, καλείται «Πρώτος Βασιλεύς Χριστιανών».  Στον Εσπερινό στα Στιχηρά των Αγίων ψάλλομε, «Πρώτος καθυπέταξας, την αλουργίδα αείμνηστε, βασιλεύ εκουσίως Χριστώ, αυτόν επιγνούς Θεόν και παμβασιλέα…» και «…την οικουμένην ως προίκα προικοδοτήσας τω κτίστη σου, και πόλιν βασιλεύουσαν θεοσεβή…».  

 Στη Λιτή, στα Στιχηρά Ιδιόμελα ψάλλομε «…πάσαν εφαίδρυνας την Εκκλησίαν του Χριστού…» και «ουκ εξ ανθρώπων την κλήσιν έλαβες, αλλ’ ως  ο θεσπέσιος Παύλος, έσχες μάλλον ένδοξε ταύτην εξ ύψους, Κωνσταντίνε Ισαπόστολε, παρά Χριστού του Θεού». 

 Πραγματοποιείται λοιπόν, στο πρόσωπο του Αγίου Κωνσταντίνου, αυτό που ο Προφήτης Ησαΐας λέγει, «και πορεύσονται βασιλείς τω φωτί σου και έθνη τη λαμπρότητι σου» (Ησ.60,1-3).  Όντως ο πρώτος βασιλεύς της Ρωμιοσύνης, τω Φωτί του Φωτοδότου Χριστού επορεύθη και το έθνος των Ρωμιών τη λαμπρότητι αυτού.