Μία σημαντικὴ ἔκδοσις — Τοῦ π. Γεωργίου Δ. Μεταλληνοῦ

Μὲ τὴ Χάρη τοῦ Θεοῦ πρὶν ἀπὸ λίγες μέρες ἔζησα μιὰν ὑπέροχη ἔκπληξη. Ὁ ἀγαπητὸς συνάδελφος π. Δημήτριος Ἀθανασίου, χημικὸς καὶ ἡ πρεσβυτέρα του Χαρούλα Τσουλιάη, φιλόλογος, μοῦ ἔστειλαν τὸ βιβλίο τους: Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ, ΚΑΝΩΝ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΣ εἰς τὸ Θεῖον καὶ Προσκυνούμενον Πανάγιον καὶ Παράκλητον Πνεῦμα,  Ἄρτα 2014, σελ. 141. Πρόκειται γιὰ μιὰ καλαίσθητη ἔκδοση, ἀλλὰ τὸ περιεχόμενο τοῦ βιβλίου εἶναι ἀκόμη σημαντικότερο, ἔχει δὲ καὶ μεγάλη ἱστορικὴ σημασία. Εἶναι ὁ μοναδικὸς Παρακλητικὸς Κανόνας πρὸς τὸ Πανάγιον Πνεῦμα, ποὺ ὑπάρχει στὴν ὀρθόδοξη ἐκκλησιαστικὴ Ὑμνογραφία. Συνετέθη ἀπὸ τὸν ἅγιο Μάξιμο τὸν ἐπικαλούμενο Γραικὸ (± 1470 – 1556). (Μαζὶ μὲ τὸν ἀείμνηστο π. Ἰωάννη Ρωμανίδη θὰ προτιμοῦσα τὸ ἐπίθετο: Ἁγιορείτης). Ὁ ἅγιος Μάξιμος, μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες προσωπικότητες τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἀλλὰ καὶ τῆς Ρωσίας κατὰ τὸν 16ον αἰώνα,

ἦταν γόνου τῆς Βυζαντινῆς ἀρχοντικῆς οἰκογένειας Τριβώλη, γεννήθηκε στὴν Ἄρτα, σπούδασε ἀρχικὰ στὴν Κέρκυρα, ὅπου μεγάλωσε, καὶ κατόπιν στὴν Ἰταλία. Ἔγινε ἀρχικὰ μοναχὸς στὴν «Καρτουσιανὴ» Μονὴ τοῦ Ἁγίου Μάρκου. Σὲ ἡλικία 35 ἐτῶν ἦλθε στὸ Ἅγιον Ὄρος (1505) καὶ ἐντάχθηκε στὴν Ἱ. Μονὴ Βατοπαιδίου. Τὸ 1518 μετέβη στὴ Ρωσία (Μόσχα) ὡς μέλος μιᾶς ἀντιπροσωπείας, ποὺ εἶχε κληθεῖ γιὰ τὴν διόρθωση τῶν μεταφράσεων τῶν ρωσικῶν ἐκκλησιαστικῶν βιβλίων. Ἦλθε ὅμως σὲ σύγκρουση μὲ ἡγετικὰ πρόσωπα τῆς Ρωσικῆς Ἐκκλησίας, διότι ἤλεγξε τὶς καταχρήσεις τους, συκοφαντήθηκε καὶ διώχθη- κε, καὶ τὸ 1525 καταδικάσθηκε συνοδικὰ σὲ ἰσόβια κάθειρξη στὴν Ἱ. Μονὴ Βολοκολάμσκ καὶ ἰσόβια στέρηση τῆς θείας Κοινωνίας. Τὸ 1531 ὅμως μετεφέρθη στὴν Ἱ. Μονὴ Ὄτροτσυ, ὅπου ἔμεινε 20 χρόνια (1531 – 1551). Τὰ τελευταῖα ἔτη τῆς ζωῆς του ἔζησε στὴ Λαύρα τῆς Ἁγίας Τριάδος – Ἁγίου Σεργίου (Μόσχα), τιμώμενος ἀπὸ ὅλους γιὰ τὴν πνευματικότητα καὶ μεγάλη πνευματικὴ προσφορά του, καὶ ἐκοιμήθη στὶς 21 Ἰανουαρίου 1556. Ὁ τάφος του βρίσκεται στὴ ΒΔ ἐξωτερικὴ γωνία τοῦ Ἱ. Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (στὴ Μόσχα). Ἤδη ἀπὸ τὴν κοίμησή του τιμήθηκε ὡς  Ἅγιος ἀπὸ τὸν ρωσικὸ λαό, ἡ ἐπίσημη ὅμως συνοδικὴ διακήρυξη τῆς ἁγιότητάς του ἔγινε τὸ 1988 ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ τὸ Πατριαρχεῖο Μόσχας. Ὁ ἅγιος Μάξιμος συνέθεσε ἀρχικὰ τὸν Παρακλητικὸ Κανόνα στὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὡς ἔγκλειστος στὴν Ἱ. Μονὴ Βολοκολάμσκ, εἶναι δὲ ὁ μόνος Παρακλητικὸς Κανόνας πρὸς στὸ Ἅγιο Πνεῦμα στὴν ἐκκλησιαστική μας Ὑμνογραφία. Στὴν Ἱ. Μονὴ Βατοπαιδίου ὁ Ἅγιος εἶχε συνθέσει Παρακλητικὸ Κανόνα καὶ στὸν Τίμιο Πρόδρομο. Μετὰ ἀπὸ 462 χρόνια ἀπὸ τὴ σύνθεσή του στὴν ρωσοσλαβικὴ τὸ σπουδαῖο αὐτο κείμενο προσφέρεται καὶ στὴν ἑλληνικὴ γλώσσα. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ἔγραψε ἀρχικὰ τὸν Κανόνα μὲ κάρβουνο στὸν τοῖχο τοῦ κελλιοῦ του στὴν ἑλληνικὴ γλώσσα, ἀλλὰ μετὰ τὴν ἀπελευθέρωσή του μεταγλωττίσθηκε στὴ Ρωσική. Κατὰ τὸν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Κυθήρων κ. Σεραφεὶμ «εἶναι πρωτότυπος καὶ περισπούδαστος διὰ τὰ ὑψηλὰ θεολογικά του νοήματα», κάτι ποὺ διαπι- στώνεται καὶ ἀπὸ τὴν παρούσα ἔκδοση. Ὁλόκληρος ὁ Κανόνας δημοσιεύθηκε ἀπὸ τὴν Λαύρα Ἁγίας Τριάδος – Ἁγ. Σεργίου τὸ 1908. Ὁ Κ. Τσιλιγιάννης τὸν συμπεριέλαβε στὸ βιβλίο του «Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Γραικοῦ – Παρακλητικὸς Κανόνας εἰς τὸν Τίμιον Πρόδρομον» (Ἅγιον Ὄρος 2001), ἀλλ᾽ ἀπὸ τὸ 1994 ὁ ἴδιος εἶχε γνωστοποιήσει τὴν ὕπαρξή του.

Ἡ παρούσα ἔκδοση εἶναι ἔργο συλλογικό, ποὺ πραγματοποιήθηκε μὲ τὴν συνδρομὴ καὶ ἐπιμέλεια τοῦ πρωτοπρεσβυτέρου π. Δημητρίου Ἀθανασίου, καθηγητοῦ Χημικοῦ, καὶ τῆς Πρεσβυτέρας Χαρούλας Τσουλιάη, καθηγήτριας Φιλολόγου. Ἡ Μετάφραση ἀπὸ τὴν ρωσοσλαβονικὴ στὴν Ἑλληνικὴ ἔγινε ἀπὸ εἰδικὸ μεταφραστικὸ κέντρο στὴν Ἀθήνα μὲ ἀνάθεση τῶν ἐκδοτῶν. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυρήνης κ. Ἀθανάσιος εἶχε τὴν μέριμνα τοῦ ἐλέγχου τῆς μετάφρασης. Ἡ μετατροπὴ τοῦ κειμένου στὴν ὀρθόδοξη ὑμνογραφικὴ γλώσσα ἔγινε ἀπὸ τὸν καθηγητὴ Ἁγιολογίας καὶ Ὑμνογράφο κ. Ἀντώνιο Μάρκου. Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Κυθήρων κ. Σεραφεὶμ –γνωστὸς Ὑμνογράφος– ἀνέλαβε τὸν ἔλεγχο τοῦ ὑμνογραφικοῦ κειμένου καὶ σημειώνει στὸν Πρόλογό του: «Τόσον ἡ ἐπανασύνθεσις τοῦ ἀρχικοῦ Κανόνος, ὅσον καὶ ἡ σύνθεσις τοῦ προσφάτου ἀποτελοῦν πνευματικὰ ἐπιτεύγματα εἰς δόξαν τοῦ Θεοῦ» καὶ «ἡ ἀποκατάστασις τοῦ Κανόνος μετρικῶς καὶ τονικῶς παρὰ τὰς δυσχερείας τοῦ πράγματος θεωρεῖται λίαν φιλότιμος καὶ ἐπιτυχής»

Ἡ ἔκδοση περιέχει: Χαιρετισμὸ τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κυρήνης κ. Ἀθανασίου, Πρόλογο τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων κ. Σεραφείμ, Εὐχαριστήριο τῶν ἐκδοτῶν, Εἰσαγωγικὸ Σημείωμα τοῦ ὁμοτίμου Καθηγητοῦ κ. Βλασίου Σαββίδη, Ἀπόσπασμα τοῦ Κανόνος στὴ Ρωσοσλαβονικὴ Γλώσσα, ἐκτενῆ ἀναφορὰ στὸν Κανόνα τοῦ κ. Δημητρίου Ἀθανασίου, Εἰσαγωγὴ (στὸ ἐκδιδόμενο κείμενο) τοῦ Καθηγητοῦ Ἀντ. Μάρκου, Τὸ κείμενο τοῦ Κανόνος καὶ Μουσικὸ Παράρτημα τοῦ ἰδίου. Σὲ δεύτερο Παράρτημα προσφέρονται «24 Χαιρετιστήριοι Οἶκοι» εἰς τὸν Ἅγιον Μάξιμον, ποίημα τοῦ καθηγ. Ἀντ. Μάρκου. Τὸ βιβλίο εἶναι ἐκδοτικὰ χάρμα ὀφθαλμῶν, τὸ συνιστοῦμε δὲ ἐκθύμως διὰ τὴν μεγάλη καὶ οὐσιαστικὴ προσφορά του ἀπὸ πλευρᾶς ὄχι μόνον ὑμνογραφικῆς, ἀλλὰ καὶ θεολογικοϊστορικῆς.

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ.

Τηλέφωνο: +30 210 32 24 819
Fax: +30 210 32 24 820
E-mail: hi@npanagopoulos.gr

Advertisements

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΕΙΣ ΤΟ ΠΑΝΑΓΙΟ ΠΝΕΥΜΑ(ΟΣΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΤΟΥ ΓΡΑΙΚΟΥ)

 

 

 

ΚΕΙΜΕΝΟ

Δέχου Δέσποτα, Πανάγαθε Παράκλητε, μοναδική Ἁγία  καί προσκυνουμένη  καί  ὁμοούσιος  καί  ἀδιαίρετος  Τριάς, τήν  πενιχράν  ταύτην παράκλησιν, ἥν  ηὐδόκησας  προσφέρειν  Σοί, ἄνθρωπος  ἁμαρτωλός  καί  κατακεκριμένος  καί  συγχώρησόν  μοι τά  παραπτώματα, τά ἑκούσια  καί  τά ἀκούσια.

Ἐκ τῶν κρυφίων μου καθάρισόν  με  καί  ἐκ τῶν πρός  ἐμέ ἀλλοτρίων, ἐλέησον  τόν   δοῦλον  Σου. Εὐδόκησον ἐπ’ ἐμοί τῷ  ἁμαρτωλῷ  καί  ἐλεεινῷ  καί  τήν  ἀδύναμον  ψυχήν  μου ἐπίσκεψον  διά  τῆς  Σῆς  χάριτος  καί  θεράπευσον  τήν  συντριβήν  αὐτῆς.

Ἐλέησόν με Δέσποτα, Παράκλητε Θεέ, ἐλέησόν με· ἁγίασόν μου τήν ψυχήν  καί τό  σῶμα· φώτισόν μου  τόν  νοῦν  καί  τήν  διάνοιαν· κάθαρον  τό  ἐμόν  συνειδός  ἀπό  πάσης  ἀκαθαρσίας, ἀπό  λογισμῶν  ῥυπαρῶν,  ἀπό  προφάσεων πονηρῶν, ἀπό  νοήσεων Σε  ὑβριζόντων, ἀπό  πάσης  ὑπερηφανείας  καί οἰήσεως  καί  ἐπάρσεως, ἀλαζονείας  τε καί  θράσους  καί  ὑπεροψίας, σατανικῆς ταλαντεύσεως, φαρισαϊκῆς ὑποκρισίας  καί  ἀπό πάσης ἀχρείας  καί  πονηρᾶς  συνηθείας. Ἀπό  πάντων  τούτων  ἀπάλλαξόν  με  ἐντελῶς, Δέσποτα Κύριε, διά  τῆς  χάριτος   τοῦ  δεδοξασμένου  Σου   ὀνόματος.

Δώρισαί μοι  μετάνοιαν  ἀληθή, καρδίας  συντριβήν, ταπείνωσιν, πραότητά  τε καί  ἡσυχίαν· πᾶσαν εὐσέβειαν χριστιανικήν,  κατανόησίν τε  και  τέχνην  πνευματικήν καί  πᾶσαν σύνεσιν, ἐν εὐχαριστίᾳ  καί  ὑπομονῇ  τελουμένην.

Ὦ Θεέ, διά  τῆς χάριτος  τῆς  δόξης  τοῦ  ὀνόματός  Σου, εἰσάκουσόν  μου  τοῦ  ἁμαρτωλοῦ  δεομένου  Σου  καί  ἀξίωσόν  με  τόν  ὑπόλοιπον  τῆς  ἀθλίας  ζωῆς  μου  χρόνον,  ἐν  μετανοίᾳ  γνησίᾳ  διελθεῖν, μετά πάσης ταπεινώσεως, ἁγνότητος  καί  πνευματικῆς  ἐγκρατείας.

Διατήρησόν με, Δέσποτα, ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ  Ὁμολογίᾳ  τῆς  πρός Σέ   Πίστεως, ἵν’ ἀξιωθῶ  ἐν  πάσαις  ταῖς  ἡμέραις  τῆς  ζωῆς  μου ὑμνεῖν Σε, εὐλογεῖν  Σε  και  δοξάζειν Σε  λέγων:

Ἅγιος ὁ  Θεός, ὁ  Πατήρ  ὁ  Ἄναρχος· Ἅγιος  Ἰσχυρός, ὁ  Υἱός  Αὐτοῦ  ὁ  Συνάναρχος· Ἅγιος Ἀθάνατος, τό Πνεῦμα  τό  Ἅγιον, τό  ἐκ  τοῦ  Πατρός  ἐκπορευόμενον  καί  ἐν  Υἱῷ  ἀναπαυόμενον· Τριάς  Ἁγία  δόξα  Σοι.

Δόξα  Σοι Ἁγία  Τριάς  ὁμουσία, ζωοποιέ καί  ἀδιαίρετε·  πάντων  ἔνεκα  δόξα Σοι.

Δόξα Σοι, Θεοτόκε, τῶν  πιστῶν  τό  καταφύγιον, ἡ  ἀπελευθέρωσις  τῶν  ἐν  φυλακαῖς  καί  τῆς  ἐμῆς ψυχῆς  ἡ  θεία  παρηγορία. Τήν  παναθλίαν  ψυχήν  μου, Θεοχαρίτωτε, τετρωμένην  ὑπό  τῶν  βελῶν  τοῦ  πολεμήτορος, τῇ παντοδυνάμῳ  μεσιτείᾳ  Σου  ἀνατίθημι· φύλαττε  αὐτήν  ἀλώβητον καί  σκέπε  καί  σῶζε  ἀπό  τῶν  μηχανῶν  τοῦ  ἀλάστορος, ἵνα  κράζω Σοι· Χαῖρε  Νύμφη  Ἀνύμφευτε. Ἀμήν.

 

 

Μετάφραση

 

Δέξου Δέσποτα, πανάγαθε Παράκλητε, μοναδική Αγία και Προσκυνούμενη και Ομοούσια και Αδιαίρετη Τριάς, την πτωχή αυτή παράκληση, που ευδόκησες να Σου φέρει,  άνθρωπος αμαρτωλός και κατακριμένος και συγχώρεσε τα παραπτώματά μου, εκούσια και ακούσια. Εκ των κρυφίων μου καθάρισόν με, και από τα ξένα ελέησε το δούλο Σου. Ευδόκησε εις εμέ  τον αμαρτωλό και ελεεινό και την αδύναμη ψυχή μου επίσκεψε δια της χάριτός σου, και θεράπευσε την συντριβή της. Ελέησόν με, Δέσποτα, Παράκλητε. Θεέ, ελέησόν με, αγίασε την ψυχή και το σώμα μου, φώτισε τον νου και την διάνοιά μου, καθάρισε τη συνείδησή μου από κάθε ακαθαρσία, ακάθαρτους λογισμούς, προφάσεις πονηρές και νοήσεις υβριστικές και από κάθε εκθειασμό, υπερηφάνεια και έπαρση, αλαζονεία, θράσος και σατανική ταλάντευση,  από κάθε φαρισαϊκή υποκρισία και υπεροψία και από κάθε αχρεία και πονηρή συνήθεια απάλλαξέ με τελείως, για χάρη της δόξας του ονόματός Σου. Και δώρισέ μου ειλικρινή μετάνοια, συντριβή της καρδίας μου και ταπείνωση, πραότητα  και ησυχία, και κάθε χριστιανική ευλάβεια, κατανόηση και πνευματική τέχνη, με κάθε σύνεση, ευχαριστία και υπομονή τελουμένη. Ώ Θεέ, για χάρη της δόξας του ονόματός Σου άκουσέ με τον αμαρτωλό που προσεύχομαι σε Σένα και αξίωσέ με, στον υπόλοιπο χρόνο της αθλίας μου ζωής να μετανοώ ειλικρινά για τις ανομίες μου, με πάσα ταπείνωση, αγνότητα και πραγματική εγκράτεια, εγκαταλείποντας κάθε αμφιβολία, διπροσωπία, και αναισθησία. Και διατήρησέ με, Δέσποτα, σε κάθε ευσεβή και ορθόδοξη ομολογία της χριστιανικής πίστης για να αξιωθώ, σ’ όλες τις ημέρες της ζωής μου, χωρίς αμφιβολία, να Σε υμνώ, να Σε ευλογώ, να Σε δοξολογώ και να λέω:

 

«Άγιος ο Θεός, ο Πατήρ ο άναρχος. Άγιος Ισχυρός, ο Υιός Αυτού ο συνάναρχος.  Άγιος Αθάνατος, Άγιο το Πνεύμα, το εκ του Πατρός εκπορευόμενο, που εντός του Υιού κατοικεί και ησυχάζει. Παναγία Τριάς δόξα Σοι. Δόξα Σοι Αγία Τριάς ομοούσια, ζωοποιέ και αδιαίρετε, για χάρη των όλων δόξα Σοι».

 

Δόξα Σοι, Θεοτόκε, των πιστών το καταφύγιο, η απελευθέρωση των φυλακισμένων, και της ψυχής μου Θεία παρηγορία. Την παναθλία ψυχή μου, Θεοχαρίτωτε, πληγωμένη από τα βέλη του πολεμιστή, στην πανίσχυρη μεσολάβησή σου αναθέτω, φύλαττε, σκέπαζε και σώζε την από τα δαιμονικά τεχνάσματα, αλώβητη, ώστε να φωνάζω σε Σένα: «Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε».

 

Διδασκαλία ηθική για τους άρχοντες των χριστιανών (Αγίου Μαξίμου του Γραικού)

………………………………………………………………………………………………………………………

Ευσεβέστατε άρχοντα, να θεωρείς αληθινό βασιλέα και αυτοκράτορα αυτόν που όχι μόνο εξασφαλίζει την ευημερία των υπηκόων του με την δικαιοσύνη και τους καλούς νόμους, αλλά αυτόν που υπερνικά πάντοτε τα άλογα πάθη της ψυχής του, την οργή και τον θυμό και τις άνομες σαρκικές επιθυμίες. Γιατί όποιον τον νικούν τα άλογα πάθη, δεν αποτελεί την έμψυχη εικόνα του ουρανίου Κυρίου, αλλά μόνο το ανθρωποειδές ομοίωμα της άλογης φύσεως.

…………………………………………………………………………………………………………………………..

«Δικαιοσύνη υψοί έθνος», λέγει ο σοφός Σολομών. Και ο πατέρας του είπε: «Δίκαιος ει, Κύριε, και ευθείαι αι κρίσεις σου. Ενετείλω δικαιοσύνην τα μαρτύριά σου και αλήθειαν σφόδρα». Και αλλού λέγει: «Οφθαλμοί Κυρίου επί δικαίους, και ώτα αυτού εις δέησιν αυτών. Πρόσωπον δε Κυρίου επί ποιούντας κακά του εξολοθρεύσαι εκ γης το μνημόσυνον αυτών».

Αυτός που βασιλεύει ευσεβώς στην γη έχει ανάγκη κυρίως από την δικαιοσύνη. Τότε τον βοηθάει και τον συντρέχει αόρατα στην διακυβέρνηση του επιγείου βασιλείου του ο ίδιος ο Βασιλέας της δικαιοσύνης, ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος είναι Θεός των πάντων. Ευσεβέστατε άρχοντα, επιδίωκε να αποκτήσεις αυτήν την αρετή, για να μπορέσεις και εσύ να πεις με θάρρος: «Εγώ δε εν δικαιοσύνη οφθήσομαι τω προσώπω σου, χορτασθήσομαι εν τω οφθήναί μοι την δό­ξαν σου». Τότε, προσευχόμενος στον Κύριο των πάντων να σε βοηθήσει και να σε σώσει από τις θλιβερές περιστάσεις, θα μπορέσεις να πεις χωρίς αιδώ: «Εποίησα κρίμα και δικαιοσύνην· μη παραδώς με τοις αδικούσι με».

………………………………………………………………………………………………..

Ας εξετάσουμε σοφά, για να κατανοούμε σωστά την δύναμη των λόγων της Αγίας Γραφής:

«Ποιμένες πολλοί διέφθειραν τον αμπελώνα μου, εμόλυναν την μερίδα μου». Αυτό το θείο ρητό χρειάζεται μεγάλη προσοχή και πρακτική εφαρμογή από τους βασιλείς και ιερείς, που επιθυμούν να βασιλεύουν θεάρεστα στην γη. Αν οι άνθρωποι που τους εμπιστεύτηκαν και ονομάζονται χριστιανοί αποτελούν τον αμπελώνα και την κληρονομιά του Κυρίου, ενώ ποιμένες αυτής της ιερής κληρονομιάς του Υψίστου Κυρίου είναι οι βασιλείς και ιερείς και άλλοι αξιωματούχοι, τότε ας προσέχουν αυτοί πολύ, πώς τους εξουσιάζουν και τους κυβερνούν —κατά τον νόμο και τις εντολές που δόθηκαν από τον Ύψιστο Κύριο. Όσοι «αγρυπνούσιν υπέρ των ψυχών» έχουν να δώσουν αναφορά γι’ αυτούς στον Ύψιστο, όπως λέγει ο θείος Απόστολος.

«Ου γαρ εστιν η βασιλεία του Θεού βρώσις και πόσις, αλλά δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Πνεύματι Αγίω· ο γαρ εν τούτοις δουλεύων τω Χριστώ ευάρεστος τω Θεώ και δόκιμος τοις ανθρώποις». Ποιά αντίρρηση μπορούμε να φέρουμε σε αυτά εμείς οι ταπεινοί, που βασίζουμε όλη την ελπίδα της σωτηρίας μας στο ότι δεν τρώμε κρέας, ψάρι και βούτυρο στην διάρκεια των αγίων νηστειών; Αλλά, από την άλλη, δεν παύουμε να αδικούμε τους πτωχούς, να τους στερούμε την περιουσία τους, να τους τραβάμε στα δικαστήρια, να πράττουμε εχθρικά εναντίον τους και να τους εξαγριώνουμε με διαφόρους τρόπους. Η αυτοσυγκράτηση από τα παχυντικά φαγητά και η προσευχή, που χρειάζεται για τον φωτισμό των πνευματικών δυνάμεων, είναι πολύ καλή και ωφέλιμη για την νέκρωση των σαρκικών επιθυμιών. Θα πρέπει να προσθέσουμε σε αυτά και την εγκράτεια των παθών της ψυχής, ώστε να μη μας αφορά το ρητό, «φυλασσόμενοι μάταια και ψευδή έλεον αυτών εγκατέλιπον». Επί­σης «βρώμα δε ημάς ου παρίστησι τω Θεώ», λέγει ο Απόστολος.

Μη θεωρείς άριστο σύμβουλο αυτόν που σε ωθεί σε άδικες μάχες και πολέμους, αλλά αυτόν που σε συμβουλεύει να αγαπάς πάντοτε την ειρήνη και την ησυχία με όλους τους γειτονικούς λαούς, οι οποίοι περιβάλλουν το θεοφιλές κράτος σου. Επειδή ο πρώτος προκαλεί στο κράτος σου την οργή και την αγανάκτηση του Θεού, σύμφωνα με το ρητό, «διασκόρπισον έθνη τα τους πολέμους θέλοντα»……..

…..Η ιερωσύνη και η βασιλεία είναι τα δύο μέγιστα αγαθά, που δόθηκαν στο ανθρώπινο γένος από την Υψίστη Θεία πρόνοια. Η πρώτη, υψώνοντας πάντοτε τα όσια χέρια της με θερμή προσευχή, ικετεύει τον Κύριο των όλων για τις αμαρτίες μας, φέρνει το έλεός Του και Τον συμφιλιώνει μαζί μας. Και ο βασιλέας ομοίως οδηγεί πάντοτε το κράτος του στο καλύτερο με τους σοφούς συλλογισμούς του, με τις άλλοτε αυστηρές και άλλοτε πατρικές εντολές του και με την φροντίδα των υπηκόων του. Επομένως τα δύο αυτά χαρίσματα αποτελούν μεγάλο αγαθό, και όταν συμφωνούν μεταξύ τους και προσπαθούν να είναι ευπειθή στον ίδιο τον Ύψιστο, εξουσιάζουν τους υπηκόους με την τήρηση των εντολών και της νομοθεσίας του Σωτήρος. «Μωυσής και Ααρών», λέγει ο θείος ψαλμωδός, «εν τοις ιερεύσιν αυτού, και Σαμουήλ εν τοις επικαλουμένοις το όνομα αυτού· επεκαλούντο τον Κύριον, και αυτός εισήκουσεν αυτών». Για ποιόν λόγο; «Εφύλασσον τα μαρτύρια αυτού και τα προστάγματα αυτού, α έδωκεν αυτοίς».

Ευσεβέστατε άρχοντα, μην προτιμάς κανένα από το επίγειο κάλλος περισσότερο από την αγάπη προς τον Θεό, Βασιλέα και Δημιουργό του κράτους σου, για να σε δοξάσει και Αυτός εσένα και σε αυτόν τον αιώνα και στον μέλλοντα. Μόνο το κάλλος της ψυχής είναι αληθινή ομορφιά, εφόσον είναι στολισμένη με αρετές, δηλαδή με την δικαιοσύνη, την σωφροσύνη, τον συνετόνου, την ανδρεία, την πραότητα, την ευσπλαχνία, την αγαθότητα και τηνφιλανθρωπία, τις ιδιότητες για τις οποίες και ο Πρωτότοκος Υιός του Θεού υμνείται με τα εξής λόγια: «Ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώπων». Σε τί ακριβώς συνίσταται το κάλλος Του φαίνεται από τα παρακάτω λόγια του ψαλμωδού: «εξεχύθη χάρις εν χείλεσι». Ποιά άλλη χάρη μπορεί να εννοεί, αν όχι αυτήν που υμνείται σε άλλο χωρίο της Αγίας Γραφής, όπου για την Υποστατική Σοφία του Θεού λέγεται το εξής: «Εκ του στόματος αυτής εκπορεύεται δικαιοσύνη, νόμον δε και έλεον επί γλώσσης φορεί». Γι’ αυτόν τον λόγο και ο ψαλμωδός Δαυίδ λέγει παρακάτω: «Και έντεινον και κατευοδού και βασίλευε ένεκεν αληθείας και πραότητος και δικαιοσύνης». Να το νοητό κάλλος της ψυχής! Να η ασύγκριτη αγαθότητα του Πρωτοτόκου Υιού του Θεού, λόγω της οποίας Αυτός υμνείται με τα λόγια, «ωραίος κάλλει παρά τους υιούς των ανθρώπων». Το σωματικό κάλλος δεν είναι μόνο εφήμερο και ψεύτικο, αλλά επιτίθεται σφόδρα και στο νοητό κάλλος της ψυχής και το βλάπτει, επειδή η επιθυμία αυτού του κάλλους σκοτεινιάζει την αγαθότητα της ψυχής και την κάνει απαίσια ενώπιον του Δημιουργού της. Προσπάθησε λοιπόν, ευσεβέστατε άρχοντα, να αποκτήσεις την αγαθότητα της ψυχής, η οποία την συνοδεύει και μετά την έξοδό της και βρίσκεται πάντοτε μαζί της κάνοντας υιούς του Θεού όσους την αξιώθηκαν.

Δεν υπάρχει στο στερέωμα του ουρανού κανένα αστέρι πιο λαμπρό από τον ήλιο, επειδή αυτός με τις ακτίνες του φωτίζει όλη την οικουμένη. Έτσι και η όμορφη ψυχή του ευσεβεστάτου βασιλέως, η οποία είναι στολισμένη με την δικαιοσύνη, την πραότητα, την ευσπλαχνία και αγκαλιάζει με αυτές το καθετί που της υποτάσσεται και την περιβάλλει, παροτρύνει με την υποδειγματική ζωή της στα αγαθά έργα, όπως ο ήλιος ζεσταίνοντας με την θερμότητά του την γη βοηθεί στην ανθοφορία όλων των κήπων που υπάρχουν επάνω της. Αλλά να, εμφανίστηκε ένα μικρό σύννεφο, βρέθηκε μπροστά σε αυτόν τον λαμπρότατο ήλιο και στέρησε όλη την οικουμένη από το φως του. Κατά τον ίδιο τρόπο και η ψυχή του ευσεβούς βασιλέως, αν σκεπαστεί με το σύννεφο των άλογων παθών, την οργή και τον αναίτιο θυμό, την οινοποσία και τον απαίσιο πόθο, τότε και η ίδια, αλλοίμονο! Αλλάζει τρομερά προς το χειρότερο και το καθετί καταστρέφεται από διάφορες προσβολές. Τότε η τρομερή θύελλα της επαναστάσεως και των φοβερών εξεγέρσεων κυριεύει τα πάντα και έτσι όλα κλονίζονται. Γι’ αυτό ο βασιλέας έχει πάντοτε ανάγκη από μεγάλη νηφαλιότητα του νου, για να μπορεί να κυβερνά θεοπρεπώς το βασίλειό του. Ας μην αφήσουμε την ψυχή μας να κοιμηθεί, αλλά ας είμαστε νηφάλιοι και ας αγρυπνούμε με τον νου μας.

Ο νους του ανθρώπου, μολονότι λέγεται ότι δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού, δεν διαφέρει σε τίποτα από το κερί και το χαρτί. Όπως σε αυτά μπορεί να γράψει κανείς οποιονδήποτε λόγο επιθυμεί, έτσι και ο νους του ανθρώπου αποτυπώνει τις όποιες συνήθειες —κακές ή καλές— και τα όποια ήθη, προς τα οποία είναι στραμμένος ως το τέλος. Αν κάποιος θέλει ειλικρινά να τον στολίζει με θεάρεστες συνήθειες και ήθη, ας ακούσει προσεκτικά τον εκατοστό θείο ψαλμό και ας τον επαναλαμβάνει συχνά· ας εκτελεί έμπρακτα ό,τι έγραψε σε αυτόν το Άγιον Πνεύμα, και τότε θα φθάσει πλήρως στην αρετή.

Όπως δεν ταιριάζει στην ανθρώπινη φύση να πετάει στον αέρα, έτσι δεν είναι χρήσιμο και καθόλου ευπρεπές για τον θεόσοφο βασιλέα να επιθυμεί τα κτήματα και τα κέρδη των άλλων, επειδή αυτή η επιθυμία ωθεί τον πιο φοβερό και δίκαιο Κριτή στην εκδίκηση των αδικημένων. Αληθινό είναι το θείο ρητό που λέγει: «Έγνων ότι ποιήσει Κύριος την κρίσιν των πτωχών και την δίκην των πενήτων». Και αλλού λέγει: «Από της ταλαιπωρίας των πτωχών και από του στεναγμού των πενήτων, νυν αναστήσομαι, λέγει Κύριος». Επομένως, ο κάθε ευσεβής ας απορρίψει από τον εαυτό του αυτήν την θεομίσητη επιθυμία, επειδή «φοβερόν το εμπεσείν εις χείρας Θεού ζώντος». Και πάλι λέγει: «Ούτε πλεονέκται… ουχ άρπαγες βασιλείαν Θεού ου κληρονομήσουσι».

Ο θείος ψαλμωδός, εξομολογούμενος στον καθοδηγητή των ανθρωπίνων καρδιών, είπε: «Ουκ εκολλήθη μοι καρδία σκαμβή». Δεν είναι περίπλοκο αυτό το θείο ρητό, περιέχει όμως μεγάλο, πολύ ψυχωφελές και χρήσιμο νόημα για όσους το ακούν. Επειδή ο ευσεβής βασιλέας πρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια όχι μόνο για να τηρήσει μέχρι τέλους την συνείδησή του στην ορθότητα και την αγνότητα των θεοσεβών σκέψεων, αλλά και να απομακρύνει αμέσως όσους του προτείνουν και τον συμβουλεύουν κάτι κολασμένο, και να μην τους αφήνει να κατευθύνουν τα λόγια τους στον ελεύθερο νου του βασιλέως. «Φθείρουσιν ήθη χρηστά ομιλίαι κακαί», λέγει ο θείος Απόστολος. Όπως η συναναστροφή και η συνομιλία με καλούς και εναρέτους άνδρες φωτίζει πολύ και βελτιώνει τον νου μας, έτσι και η συναναστροφή και η συνομιλία με κακούς ανθρώπους συνήθως τον σκοτεινιάζει και τον διαφθείρει εντελώς.

Πριν από κάθε καρπό εμφανίζεται το άνθος, και για το άνθος η γη χρειάζεται ένα καλό πότισμα. Σε κάθε καλή πράξη του βασιλέως προηγείται η καλή διάθεση του πνεύματός του, που είναι ελεύθερο και βρίσκεται πιο ψηλά από κάθε υποταγή. Είναι ίδιον του βασιλέως, που είναι αληθώς ευσεβής, να ευχαριστεί πολύ και να επιβραβεύει τους αξιωματούχους που βρίσκονται στην εξουσία και τους άλλους υπηρέτες του. Επειδή κατά κάποιον τρόπο οι άρχοντες στην γη μοιάζουν με τον εν υψίστοις Βασιλέα, ο οποίος «τον ήλιον αυτού ανατέλλει επί πονηρούς και αγαθούς και βρέχει επί δικαίους και αδίκους», για να τους οδηγήσει όλους με την φιλάνθρωπη εύνοιά του στην αληθινή γνώση του Θεού.

«Ράβδον δυνάμεως εξαποστελεί σοι Κύριος εκ Σιών, και κατα­κυρίευε εν μέσω των εχθρών σου», λέγει ο θείος προφητάναξ Δαυίδ κατά σάρκα στον απόγονό του Ιησού Χριστό, τον μονογενή Υιό του Υψίστου. «Ράβδον δυνάμεως» αποκαλεί αυτός τον τίμιο και ζωοποιό Σταυρό, επειδή με αυτόν νικήθηκε το θράσος και όλη η πλάνη των δαιμόνων, η ασυγκράτητη μανία των θεομάχων Ιουδαίων και επίσης οι ασεβέστατοι διώκτες του, Έλληνες και Ρωμαίοι, εξολοθρεύτηκαν και διασκορπίστηκαν σαν σκόνη. Ευσεβέστατε άρχοντα, να κρατάς με όλη την ψυχή σου αυτήν την γερή και ανίκητη ράβδο, ώστε να συνθλίψεις με αυτήν τις κεφαλές των ορατών και αοράτων εχθρών σου, όπως άλλοτε ο Μωυσής και ύστερα από πολλούς αιώνες ο Μέγας Κωνσταντίνος. Να μοιάζεις πάντοτε με αυτούς κατά την ορθή πίστη στον Θεό, την αγνότητα, την δικαιοσύνη, την ευσπλαχνία, την πραότητα και την επιμελή τήρηση των σωτηρίων εντολών του Υψίστου, για να αξιωθείς μαζί με τους άλλους να εισέλθεις στην ατελεύτητη βασιλεία Του.

«Στόμα δικαίου μελετήσει σοφίαν», λέγει ο θείος ψαλμωδός, «και η γλώσσα αυτού λαλήσει κρίσιν». Όπως η λυδία λίθος δείχνει τον χρυσό και το ασήμι, όταν και το ένα και το άλλο το τρίψουμε επάνω της, έτσι και το στόμα του ανθρώπου, μόλις ανοίξει και η γλώσσα κινηθεί μέσα του, φανερώνει σαφώς τις σκέψεις της καρδιάς του. Ας εμφυσήσουμε λοιπόν μέσα της την αρχή της σοφίας, δηλαδή τον φόβο του Θεού. «Αρχή σοφίας φόβος Κυρίου, σύνεσις δε αγαθή πάσι τοις ποιούσιν αυτήν», δηλαδή για όσους τηρούν τις εντολές του Υψίστου, όχι μόνο με τα λόγια αλλά και με τα έργα τους. Όπου υπάρχει ο φόβος του Κυρίου, λέγει ο Θεολόγος Γρηγόριος, υπάρχει και η τήρηση των εντολών του Θεού. Και όπου υπάρχει η τήρηση των εντολών, υπάρχει και η κάθαρση του νου, και όπου υπάρχει η κάθαρση του νου, υπάρχει η σοφία και η φώτιση του Αγίου Πνεύματος.

«Τω λόγω του Κυρίου οι ουρανοί εστερεώθησαν και τω πνεύματι του στόματος αυτού πάσα η δύναμις αυτών». Αυτό το θείο ρητό μας παρουσιάζει με σαφέστατο τρόπο το μυστήριο της Αγίας και Παντοδύναμης Τριάδος. Ως Κύριος παρουσιάζεται εδώ ο ίδιος ο άναρχος και αΐδιος Θεός-Πατήρ, ως Λόγος ο προαιώνια γεννηθείς από Αυτόν συνάναρχος και συναΐδιος Υιός και Λό­γος Του, και ως Πνεύμα ο ίδιος ο θείος και προσκυνούμενος Πα­ράκλητος. Αυτό επίσης δείχνει ότι καθετί ορατό και αόρατο δημιουργήθηκε με το θέλημα του ανάρχου Θεού-Πατρός, με τον άναρχο Λόγο Του, όπως λέγεται: «Πάντα δι’ αυτού εγένετο, και χωρίς αυτού εγένετο ουδέ εν ο γέγονεν». Αυτό μπορεί να το αντιληφθεί κανείς και αλληγορικά. Ως ουρανούς μπορούμε να εννοήσουμε τις υψηλές σκέψεις των ορθοδόξων βασιλέων, ως δύναμή τους την τε­λειότητα της ευσέβειας. Με τον Λόγο του Κυρίου, δηλαδή, με τις άγιες εντολές του Σωτήρος, καθιερώνονται και τηρούνται αυτές με κάθε ευσέβεια, ενώ η δύναμή τους φυλάσσεται με κάθε αγιότητα και αγνότητα. Γι’ αυτό πρέπει να τηρούν τις θείες εντολές σταθερά και με μεγάλη εγκράτεια, αν πράγματι θέλουν να υποστηρίζεται πάντοτε το επίγειο και εφήμερο βασίλειό τους από την ανώτερη Βασιλεία και την Κυριότητα. Επειδή από εκεί κατέρχεται «πάσα δόσις αγαθή και παν δώρημα τέλειον», όπως έχει ειπωθεί.

Το μυστήριο της ενσαρκώσεως του Θεού υπερβαίνει κάθε κατανόηση και λογική του ανθρώπου. Έτσι και οι καθημερινές φροντίδες και μέριμνες του βασιλέως για την ευημερία των υπηκόων του υπερβαίνουν κάθε μέτρο και κάθε λόγο. Ποτέ δεν παύουν να πνέουν οι άνεμοι και οι θύελλες, που ταράσσουν την επιφάνεια της θάλασσας. Έτσι και η σκέψη του ευσεβούς βασιλέως, γεμάτη από την αγάπη για τους υπηκόους του, ποτέ δεν μπορεί να ησυχάσει εξαιτίας των συχνών παρεξηγήσεων και των ενοχλήσεων εκ μέρους των γειτονικών λαών. Δεν θλίβεται τόσο πολύ η καρδιά της μητέρας για τα παιδιά που υποφέρουν από την έλλειψη των βιοτικών αγαθών, όσο η ψυχή του ευσεβούς βασιλέως, που φροντίζει για την κατάσταση και την ειρηνική ευημερία των αγαπημένων υπηκόων του. Όταν βλέπει τους πιστούς υπηκόους του να περνούν ήσυχη και ειρηνική ζωή, χαίρεται πράγματι η θεάρεστη ψυχή του. Αληθινά μακάριοι και τρισμακάριοι είναι αυτοί οι βασιλείς και παντοτινοί φίλοι του Θεού και πιστοί δούλοι Του, επειδή προσπαθούν πάντοτε να μοιάζουν με τον Ύψιστο βασιλέα κατά την δικαιοσύνη, την φιλανθρωπία και την πραότηταπρος τους υπηκόους τους.

Φως εκ Φωτός, το πατρικό φέγγος είναι ο Χριστός, που είναι Θεός και Κύριος των όλων. Αυτός με τα αναρίθμητα και σαφέστατα ρητά, τις παραβολές και τα εξαίσια θαύματα και με τον ίδιο τον θάνατό Του έδειξε την άμετρη φιλανθρωπία Του και την Χάρη Του προς εμάς τους αχαρίστους. Παρομοιάζει τον εαυτό Του με τον ποιμένα των προβάτων, που άφησε ενενήντα εννέα πρόβατα που δεν χάθηκαν και πήγε να βρει το χαμένο από το ιερό ποίμνιό του πρόβατο. Έτσι έδωσε και τον κανόνα του θεαρέστου ποιμένα σε όλους αυτούς, που έπρεπε να γίνουν ύστερα από Αυτόν εκπρόσωποι του πολυεθνούς ποιμνίου Του, τους ορθοδόξους ιερείς και βασιλείς. Αυτοί φροντίζουν και μεριμνούν εξίσου για όλους αυτούς που βρίσκονται υπό την εξουσία τους στις πόλεις και τα κράτη, συνδυάζοντας την εξουσία με την πατρική στοργή, για να διατηρούν πάντοτε όλοι την αγάπη και την δικαιοσύνη, ζώντας την ζωή τους κατά τις άγιες εντολές του Κυρίου των όλων.

………………………………………………………………………………………………………………………

Χαίρεται ο ποιμένας και αγάλλεται, όταν βλέπει τα πρόβα­τά του να τρώνε και να χορταίνουν με χόρτα και να πίνουν καθαρό νερό. Ο ευσεβής και δίκαιος βασιλέας χαίρεται, όταν βλέπει τις πόλεις του να απολαμβάνουν το μυστικό και νοερό χορτάρι της καλής πίστεως και να πίνουν το ύδωρ της ειρήνης και της ησυχίας. Ο ποιμένας των αλόγων προβάτων χαίρεται, όταν βλέπει το κοπάδι του να αυξάνεται, επειδή τότε μπορεί να το πουλήσει σε μεγαλύτερη τιμή και έτσι να αποκτήσει μεγαλύτερο κέρδος. Όποιος βόσκει τα λογικά πρόβατα του Σωτήρος, χαίρεται για την πίστη, επειδή θα αποκτήσει αναμφίβολα ως αντάλλαγμα φωτεινότατο στέφανο και θα πάρει γενναιόδωρη αμοιβή από το ζωοποιό δεξί χέρι του Χριστού. Η ιδιότητα του ευσεβούς βασιλέως και του αψευδούς ποιμένα συνίσταται στο να μην αποκτά κέρδη επί της γης με τις αδικίες και τις αρπαγές των ξένων κτημάτων. Επίσης θα πρέπει να εξουσιάζει τους υπηκόους με δικαιοσύνη, φόβο του Θεού, πίστη και αγάπη.

Λαμπρότατε και ενδοξότατε βασιλέα, να προσέξεις να μην ηττηθείς ποτέ από το πάθος της ιουδαϊκής φιλαργυρίας, την οποία ο απόστολος Παύλος αποκαλεί ειδωλολατρία και τον ζηλωτή της δαιμονολάτρη. Να θυμάσαι πάντοτε την νουθεσία του προφητάνακτος, που λέγει: «Μη ελπίζετε επ’ αδικίαν και επί αρπάγματα μη επιποθείτε· πλούτος εάν ρέη, μη προστίθεσθε καρδίαν». Να μην προτιμήσεις αντί αυτού του προφήτη κάποιον ματαιόδοξο επίγειο σύμβουλο, επειδή η ανυπακοή στον Θεό και στην διδασκαλία των αγίων αποστόλων και προφητών Του μας καθιστά ενόχους, για τους οποίους λέγει το αψευδές ρητό: «Επί το αυτό άφρων και άνους απολούνται και καταλείψουσιν αλλοτρίοις τον πλούτον αυτών, και οι τάφοι αυτών οικίαι αυτών εις τον αιώνα».

«Ψεύσεται έργον ελαίας, και τα πεδία ου ποιήσει βρώσιν», λέγει ο θεόκλητος Αββακούμ, φωτισμένος από το θείο Πνεύμα. Ως ελαία χαρακτηρίζεται αλληγορικά η αγία καθολική αποστολική Εκκλησία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού εξαιτίας της καρποφορίας αυτού του δένδρου, επειδή αφθονεί πάντοτε σε ελέη και γενναιοδωρίες του Θεού. Ως έργο της ελαίας αποκαλεί το έλεος καθώς και τους ιερείς, που εντάσσονται κατά καιρούς στην εκκλησία για να καθοδηγούν στην αληθινή χριστιανική πίστη και να φροντίζουν περί των πενήτων, των ορφανών και των χηρών, όπως οι ιεροί κανόνες διατάσσουν αυστηρά τους σεβασμιοτάτους επισκόπους. Μήπως λοιπόν το αναφερθέν ρητό του προφήτη δεν ισχύει πλέον; Όχι βέβαια!

Μολονότι αναφερόταν κυρίως στους αρχιερείς του ιουδαϊκού λαού της Παλαιάς Διαθήκης, οι οποίοι μαίνονταν εναντίον του Δημιουργού των όλων και Σωτήρα όλων των ανθρώπων και ποδοπατούσαν τον νόμο του Υψίστου και τις άγιες εντολές Του, μπορεί να αναφέρεται ακόμη και στους εκπροσώπους των αγίων εκκλησιών του Θεού κατά τους καιρούς μας.

Όλα αυτά, που δόθηκαν από τους ορθοδόξους βασιλείς και χριστιανούς ηγεμόνες στην αγία Εκκλησία, όλα τα κτήματα και εισοδήματα που καθορίστηκαν για την διατροφή των πενήτων και των ορφανών, αυτοί τα χρησιμοποίησαν προς όφελός τους. Έτσι ζουν με αφθονία, παρέχοντας πλούτη στις οικογένειες και τους συγγενείς τους. Αντιθέτως οι αδελφοί του Χριστού, οι πένητες που υποφέρουν από την γύμνια και πεθαίνουν από την πείνα, περιφρονούνται από αυτούς. Έχει πράγματι χαθεί το έργο της νοερής ελαίας, δηλαδή του ελέους σε όλους τους πτωχούς και τους πένητες, έχει αποδυναμωθεί και έχει καταστραφεί. Ποιός άλλος μπορεί να αποτρέψει αυτήν την προσβολή των ενδεών, με την οποία τους προσβάλλουν εκτός από τον Θεό; Αλλά και οι ορθόδοξοι βασιλείς οφείλουν -και μάλιστα αυτό αρμόζει στους ευσεβείς βασιλείς- να διορθώνουν αυτά τα ελαττώματα, για να μην πω αμαρτήματα, των ιερέων μιμούμενοι τον ζήλο των παλαιοτέρων ορθόδοξων βασιλέων, του Μεγάλου Κωνσταντίνου, του μεγάλου Θεοδοσίου και του Ιουστινιανού. Τίποτα άλλο δεν συμβάλλει στην σταθεροποίηση του βασιλικού σκήπτρου, όπως η φροντίδα για τους ενδεείς και η ευσπλαχνία προς αυτούς, πράγματα που έρχονται με την Χάρη του Θεού.

«Ο Θεός τοις ευθέσι τη καρδιά». Αυτός ο μακάριος προφητάναξ είδε την άμετρη και πολύχρονη υπομονή του παναγάθου Θεού και Δημιουργού των όλων, την οποία Αυτός δείχνει στους άνομους ανθρώπους, σε αυτούς που ζουν με αδικία και διάφορα εγκλήματα, τα οποία όχι μόνο ανέχεται, αλλά και τους παρέχει ακόμη άφθονα την ειρήνη, την υγεία, τον πλούτο, κάθε απόλαυση και την μακροβιότητα. Έτσι νουθετεί λέγοντας, «διά τούτο εκράτησεν αυτούς η υπερηφανία, περιεβάλοντο αδικίαν και ασέβειαν εαυτών» και ό,τι λέγεται παρακάτω για την ασέβειά τους. Όλα αυτά, λέγει, τους κυρίευσαν. Επειδή αυτοί «εν κόποις ανθρώ­πων ουκ εισί και μετά ανθρώπων ου μαστιγωθήσονται». Επειδή δείχνουν αχαριστία στον Δημιουργό των όλων λόγω της υπερβολικής τους ασεβείας και της υπερηφάνειάς τους και επειδή τον ενοχλούν με διαφόρους τρόπους λέγοντας: «και είπαν πώς έγνω ο Θεός; και ει εστι γνώσις εν τω Υψίστω;», γι’ αυτό και δεν υπέστησαν τιμωρία, σύμφωνα με το ρηθέν «ον γάρ αγαπά Κύριος παι­δεύει, μαστιγοί δε πάντα υιόν ον παραδέχεται». Γι’ αυτό «μακάριος ο άνθρωπος», λέγει ο ίδιος ο θείος προφήτης Δαυίδ, «ον αν παιδεύσης, Κύριε, και εκ του νόμου σου», δηλαδή με τις άγιες εντολές Σου, «διδάξης αυτόν». Να τον κάνεις να κατανοήσει το βάρος των αμαρτιών του, για να τις μάθει και να αναστενάζει γι’ αυτές με πόνο καρδιάς και να μπορέσει να λάβει την σωτηρία και την βοήθεια από τον Θεό.

Γι’ αυτό είναι καλό και πολύ σωτήριο να ζει κανείς «εν κόποις ανθρώπων», δηλαδή να υποφέρει τις πίκρες με όλους τους εναρέτους στην παρούσα ζωή, και μαζί με αυτές να δέχεται και τις πληγές, δηλαδή να τιμωρείται πατρικά από τον Κύριο. Ας μη θλιβόμαστε εξαιτίας των θλίψεων που μας επιφέρει η δίκαιη κρίση του Θεού και ας μη φαινόμαστε αχάριστοι στον Δημιουργό μας, σαν να μας περιφρονεί Αυτός, όταν υποφέρουμε από τις προσβολές των ασεβών.

Αντιθέτως ας αναγνωρίζουμε, όπως ταιριάζει σε χριστιανούς, τις ανομίες μας, με τις οποίες αμαρτάνουμε πάντοτε ενώπιον του Θεού μας, ας μετανοούμε πάντοτε με δάκρυα και να εξομολογούμαστε σε Αυτόν, απέχοντας από κάθε αμαρτία, «και αυτός εξουδενώσει τους θλίβοντας ημάς». Αυτή είναι η δύναμη, που δημιουργήθηκε από τον Κύριο, και για την οποία διδάσκει ο προφήτης λέγοντας: «Εν τω Θεώ ποιήσωμεν δύναμιν, και αυτός εξουδενώσει τους θλίβοντας ημάς». Ας μην εξαπατάμε τον εαυτό μας νομίζοντας ότι θα λάβουμε την άνωθεν βοήθεια μόνο με πολύωρη προσευχή, παραμένοντας ταυτόχρονα στα αμαρτήματά μας, επειδή γράφηκε: «Αιτείτε και ου λαμβάνετε, διότι κακώς αιτείσθε». Και αλλού λέγει: «Μακράν από αμαρτωλών σωτηρία, ότι τα δικαιώματά σου ουκ εξεζήτησαν».

Κάθε ψυχή είναι μία νοερή, αθάνατη, σκεπτομένη δύναμη, που ζωογονεί και κυβερνά αυτήν την εφήμερη κατοικία της καθ’ όλο τον χρόνο που της έχει ορισθεί από τον Δημιουργό. Όταν όμως κατ’ εντολήν του Δημιουργού η ψυχή εξέρχεται από αυτήν την ενδυμασία της, η ενδυμασία —δηλαδή το σώμα— παραμένει άπνοη, χωρίς αισθήσεις και κίνηση, και ύστερα από λίγες μέρες αρχίζει να εκπέμπει δυσωδία, να μαυρίζει και -αλλοίμονο!— γίνεται τροφή για τα σκουλήκια. Και την ψυχή την πηγαίνουν στην κατοικία, όπου προετοίμασε για τον εαυτό της, με τα καλά ή με τα κακά έργα της. Έτσι πηγαίνει είτε σε τόπο φωτεινό, γεμάτο από κάθε αγαλλίαση και θεία ευωδία, από τον οποίο «απέδρα οδύνη, λύπη και στεναγμός», και τον οποίο το Ευαγγέλιο του Λουκά τον αποκαλεί και «κόλπον του Αβραάμ», είτε στα ατελείωτα πικρά βάσανα που είναι το άσβεστο πυρ, το φοβερό σκοτάδι, ο βρυγμός των οδόντων και ο ασταμάτητος θρήνος. Αυτό δείχνει κυρίως η παραβολή του πτωχού Λαζάρου και του άφρονος πλουσίου, που καταδικάστηκε στο πυρ της γεέννης λόγω της απανθρωπιάς του προς τον πτωχό Λάζαρο. Ο πλούσιος δεν αξιώθηκε να πάρει ούτε σταγόνα δροσερό νερό από τον πατριάρχη Αβραάμ που σκέπασε όλους τους ανθρώπους με την φιλοξενία του. Συνεπώς, αν κάποιος επιθυμεί να ξεφύγει από την καταδίκη στα αιώνια βάσανα, την οποία υπέστη ο ανόητος πλούσιος λόγω της καταφρονήσεως των πτωχών, και θέλει να αποκτήσει την γαλήνη και την παρηγοριά όπως ο Λάζαρος, αυτός πρέπει να απομακρύνει με όλη την ψυχή του το μίσος προς τους πτωχούς, που είχε ο ανόητος πλούσιος. Και μάλιστα αυτός πρέπει όχι μόνο να πάψει να αδικεί, να αρπάζει την ξένη περιουσία και να συσσωρεύει μεγάλους θησαυρούς στην γη για τον εαυτό του αντίθετα από την εντολή του Σωτήρος, αλλά και να παρέχει απλόχερα τα αγαθά στους ενδεείς, να προστατεύει τις χήρες και ταορφανά και να τους υπερασπίζεται από αυτούς που τους αδικούν και λεηλατούν τα υπάρχοντά τους και να μην τους περιφρονεί, όταν τους βλέπει πεινασμένους, διψασμένους και γυμνούς. Δεν υπάρχει για μας άλλος τρόπος να λάβουμε την θέση εκ δεξιών του Κριτή και να ακούσουμε την μακαρία και επιθυμητή φωνή να λέγει: «Δεύτε οι ευλογημένοι του πατρός μου, κληρονομήσατε την ητοιμασμένην υμιν βασιλείαν από καταβολής κόσμου».

Όσο κάποιος υπερέχει κατά την εξουσία και την αφθονία του πλούτου -ακόμη και αν είναι αυτός βασιλέας, ιερέας ή ηγεμόνας- τόσο πρέπει αυτός να υπερβαίνει τους άλλους και κατά το έλεος, τις ευεργεσίες σε όσους υποφέρουν από την πτωχεία και την ένδεια, για να μην αξιωθεί και αυτός με όλους τους άδικους να ακούσει την φωνή του παναγάθου Κυρίου που θα μας πει: «Εφ’ όσον ουκ εποιήσατε ενί τούτων των ελάχιστων, ουδέ εμοί εποιήσατε». Γι’ αύτό λέγει: «Μακάριος ο συνιών επί πτωχόν και πένητα· εν ημέρα πονηρά ρύσεται αυτόν ο Κύριος».

Οι άγιοι Πατέρες διδάσκουν ότι τρία κυρίως πάθη τυραννούν ακατάπαυστα και με σφοδρότητα τις περισσότερες φορές, κάθε προικισμένη με τον νου ψυχή, και ιδιαίτερα εκείνη που κρατάει το βασιλικό σκήπτρο και την εξουσία. Αυτά τα πάθη είναι η ηδυπάθεια, η φιλοδοξία και η φιλαργυρία. Τα γεννήματά τους είναι πολύ τρομερά και καταστροφικά, επειδή αυτά, σαν αιμοβόρα θηρία, κατατρώγουν τις ανθρώπινες ψυχές και τις παραδίδουν στο αιώνιο πυρ, όταν αυτές χωριστούν με τον θάνατο από τα σώ­ματά τους. Τα γεννήματα της ηδυπαθείας είναι η ευχαρίστηση της κοιλιάς με διάφορα φαγητά και η υποδούλωση σε διάφορες υπογάστριες επιθυμίες. Από την φιλοδοξία προέρχεται το ότι ό άνθρωπος δεν κάνει τίποτα για την δόξα ή χάριν της δόξας του Θεού, αλλά όλα προσπαθεί να τα κάνει για να ευχαριστήσει τους ανθρώπους, για να δέχεται από αυτούς πάντοτε δόξα και έπαινο. Αν πραγματοποιήσει την επιθυμία του, τότε φέρεται σε όλους με πραότητα και τούς ευεργετεί μεγαλόψυχα, αν όμως μάθει ότι τον εξαπατούν, τότε λησμονεί την πραότητα, παραδίδεται στην μανία και προσπαθεί να εκδικηθεί πιο άγρια από κάθε θηρίο όσους δεν τον επαινούν.

Η ρίζα κάθε κακού, η φιλαργυρία, έχει ως κακό της γέννημα την πλεονεξία, το αχαλίνωτο πάθος της συσσωρεύσεως αγαθών με λεηλασία, αδικία και με απληστία, γεγονός από το οποίο προκύπτουν πολλές συκοφαντίες και αδικίες. Ένας τέτοιος άνθρωπος έχει όλες τις ελπίδες του συνήθως στους θησαυρούς του και όχι στον Θεό, και ποτέ δεν του έρχεται στην μνήμη η φοβερή μέρα της παρουσίας του Κριτή, που θα καταδικάσει στο αιώνιο πυρ όσους ζουν και χαίρονται μέσα στην απληστία, την αδικία και την αρπαγή της ξένης περιουσίας, όπως γράφει στην καθολική επιστολή του ο Ιάκωβος ο αδελφόθεος: «Άγε νυν οι πλούσιοι, κλαύσατε ολολύζοντες επί ταις ταλαιπωρίαις υμών ταις επερχομέναις. Ο πλούτος υμών σέσηπε και τα ιμάτια υμών σητόβρωτα γέγονεν. Ο χρυσός υμών και ο άργυρος κατίωται, και ο ιός αυτών εις μαρτύριον υμίν έσται και φάγεται τας σάρκας υμών ως πυρ. Εθησαυρίσατε εν εσχάταις ημέραις».

Όποιος ποδοπάτησε και νίκησε τα τρία προαναφερθέντα πάθη, είναι αληθινά αϊδίως θεάρεστος και πιστός προσκυνητής της παντοδύναμης Αγίας Τριάδος, του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος. Είναι βασιλέας και αυτοκράτωρ του εαυτού του και όλων των υπηκόων του. Όποιος όμως μαίνεται και καθοδηγείται από αυτά τα πάθη, ας ακούσει καθαρά αυτό που είπε ο Κύριος των όλων: «Πας ο ποιών την αμαρτίαν δούλος εστι της αμαρτίας. Ο δε δούλος ου εν τη οικία εις τον αιώνα· ο υιός μένει εις τον αιώνα». Τί μπορεί να είναι πιο αισχρό, για να μην πω πιο ακόλαστο, από την περίπτωση που κάποιος εξουσιάζει ένδοξες πόλεις και αναρίθμητους λαούς, ενώ ο ίδιος εξουσιάζεται και κατευθύνεται από ανόητα πάθη και αποκαλείται διά του στόματος του Σωτήρος δούλος. «Ο νοών νοείτω».

Ανάμεσα στα θαυμάσια χαρακτηριστικά που κοσμούν υπέροχα την ψυχή του ευσεβούς βασιλέως, κάνοντας όλους να τον αγαπούν και να τον επαινούν, θεωρώ το έργο της φιλοξενίας ως το πιο ωφέλιμο και απαραίτητο για την εξουσία των ευσεβών βασιλέων. Ο ευσεβής βασιλέας φέρεται με φιλανθρωπία, πραότητα και σεβασμό προς τους ξένους, τους εμπόρους ή τους προσκεκλημένους του και φροντίζει με κάθε επιμέλεια για την άνετη διαμονή τους για όσο χρόνο βρίσκονται κάτω από την εξουσία του στην επικράτειά του, ώστε να μην υποστούν προσβολές εκ μέρους των εντοπίων, να μη βρεθούν κρατούμενοι διά της βίας και να μη βρουν εμπόδια κατά την επιστροφή στην πατρίδα τους. Οι ξένοι πρέπει να έχουν την δυνατότητα να έρχονται και να φεύγουν ανενόχλητοι και μάλιστα να φεύγουν με ασφάλεια, ειρήνη και τιμή. Αν έχουν καλή υποδοχή, προστασία και το ελεύθερο να επιστρέφουν στην πατρίδα τους, αυτοί οι ίδιοι λόγω της εύνοιάς του θα φέρονται φιλικά, με επαίνους και με σεβασμό. Επίσης, θα διηγούνται σε όλους την αγαθότητα του βασιλέως, επαινώντας τον πολύ ενώπιον όλων και θα μιλούν παντού για την δικαιοσύνη και την πραότητα του βασιλέως αλλά και για την ασφάλεια που απολαμβάνουν όλοι γενικά οι ξένοι, οι οποίοι επισκέπτονται το θεοφύ­λακτο κράτος του. Τί πιο συμφέρον για την εξουσία των ευσεβών βασιλέων; Όλοι όσοι ακούσουν για την σωφροσύνη, την πραότητα και την φροντίδα του για τους ξένους, θα του αποδώσουν ειλικρινείς ευχές και θα τον δοξάζουν με μεγάλους επαίνους. Έτσι πολλοί θα προσπαθήσουν να έλθουν εδώ, για να εξακριβώσουν οι ίδιοι την αγαθότητά του και να απολαύσουν την πραότητα και την υπεροχή του. Όσοι όμως βασιλείς συμπεριφέρονται αναξίως στους ξένους, αφήνοντας ατιμώρητες τις αδικίες, τις ατιμίες και τις ταλαιπωρίες που τράβηξαν, θα προκαλέσουν την δυσαρέσκεια και την κακολογία των ίδιων των ξένων, αλλά και εκείνων, στους οποίους οι ξένοι θα μιλήσουν για την περιφρόνηση και την αδικία που συνάντησαν — γι’ αυτά, όμως, δεν θα μιλήσω. Ο καθένας, που σκέπτεται σωστά και λογικά, όχι μόνο το ξέρει ο ίδιος, αλλά και δεν θέλει να το ακούσει. Επομένως, ας μην σκεπτόμαστε απλοϊκά, όπως οι χωρικοί που ασχολούνται με το κυνήγι περιστεριών. Αυτοί για να πιάσουν ένα κοπάδι περιστέρια αλείφουν με ευωδιαστό μύρο τον λαιμό μιας σπιτικής περιστέρας και την αφήνουν να πετάξει στο κοπάδι των άγριων περιστεριών. Όταν αυτή τα πλησιάσει και τα άλλα περιστέρια μυρίσουν το άρωμα του ευωδιαστού μύρου, με το οποίο είναι αλειμμένος ο λαιμός της, την ακολουθούν, και τότε αυτή τα μεταφέρει εύκολα στο σπίτι των κυρίων της. Οι ευσεβείς βασιλείς θα πρέπει να μιμούνται αυτήν την σοφία των κυνηγών και με καλή θέληση και με σεβασμό να αφήνουν τους ξένους να φύγουν, αν επιθυμούν να λάβουν έπαινο και να έχουν φιλικές σχέσεις με όλους τους λαούς. Άλλωστε και οι πόλεις που βρίσκονται υπό την εξουσία τους θα κοσμούνται κατ’ αυτόν τον τρόπο και θα είναι γεμάτες από ανθρώπους έμπειρους στην σοφία, στον λόγο και στην τέχνη. Επειδή κάθε άνθρωπος επιθυμεί να πάει εκεί, όπου ακούγεται ότι η τέχνη του λόγου, ή η τέχνη που ξέρει αυτός, χαίρουν εκτιμήσεως.

Είπε ο φιλόσοφος Μένανδρος ότι τρεις είναι οι κύριες αρετές που κάνουν ένδοξο και πολύχρονο το ορθόδοξο επίγειο βασίλειο. Πρώτη είναι η αλήθεια, δηλαδή η δικαιοσύνη του δικαστηρίου που δεν κοιτάξει τα πρόσωπα των αντιδίκων και δεν δωροδοκείται. Δεύτερη, η σωφροσύνη, δηλαδή η αγνότητα της ζωής και η αναχαίτιση των φυσικών τάσεων με την θεάρεστη εγκράτεια, και τρίτη η πραότητα προς τους υπηκόους μαζί με τον φόβο του βασιλέως με σκοπό την βελτίωση και όχι την καταστροφή τους. Ο βασιλέας, που κατευθύνει την ζωή του με αυτές τις τρεις αρετές είναι πραγματικά ορθόδοξος βασιλέας και έμψυχη εικόνα του ιδίου του Ουρανίου Βασιλέως.

(Πηγή: Αγίου Μαξίμου Γραικού «Λόγοι» τ. α’)

Μικρό απάνθισμα λόγων και διδαχών του Οσίου Μαξίμου του Γραικού

 

Του πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

Εισαγωγικά
Ένα από τα κορυφαία πρόσωπα του Αγιορείτικου Μοναχισμού και συνάμα ιεραπόστολος μπορεί να θεωρηθεί ο Όσιος Μάξιμος ο Γραικός.
Δεύτερος φωτιστής των Ρώσων, μεταφραστής και συγγραφέας, εκδότης ιερών κειμένων, αναμορφωτής σε όλα τα επίπεδα.
Ίσως γι αυτό ενόχλησε και την τσαρική εξουσία και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του σιδηροδέσμιος.

Μικρό σημείωμα για τα έργα του Αγίου Μαξίμου
Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή, συγγραφέα κα ειδικό μελετητή του βίου και του έργου του Αγίου Μαξίμου του Γραικού Κωνσταντίνο Τσιλιγιάννη, τα έργα του Αγίου Μαξίμου διαιρούνται σε ρωσόγλωσσα πεζά κείμενα κα σε ελληνόφωνα ποιητικά κείμενα. Τα μεν πεζά του έργα, άνω των 300, είναι:
α) μεταφράσεις, β) γραμματολογικές κα λεξικογραφικές εργασίες, γ) δογματικο-πολεμικά έργα, δ) έργα κατά της αστρολογίας, του αποκρυφισμού και των προλήψεων, ε) ηθικοπλαστικά έργα, στ) δημοσιολογικά έργα, ζ) αυτοβιογραφικά έργα, η) ερμηνευτικά άρθρα και αφηγήσεις γιο θρησκευτικά, εκκλησιαστικά και καθημερινά θέματα, θ) εκκλησιαστικο-ιστορικά έργα και ι) διάφορα άλλα.
Τα δε ποιητικά του έργα αποτελούν: ο Παρακλητικός Κανόνας στον Τίμιο Πρόδρομο και Βαπτιστή Ιωάννη, τα έξι επιγράμματα, ήτοι στον Οικουμενικό Πατριάρχη Νήφωνα Β΄, στη λάρνακά του, στο ρήτορα Μανουήλ, στον Ηγεμόνα της Βλαχίας Νεαγκόε, στον Οικουμενικό Πατριάρχη Ιωακείμ Α? και στον Άγιο Δημήτριο. Έγραψε επίσης και δύο μεγάλα ηρωελεγειακά έπη «κατά της αρχαιοελληνικής πλάνης» και «περί μετανοίας».
Τα έργα του Αγίου Μαξίμου είχαν εκδοθεί το 1859 από την Ακαδημία του Καζάν στην σλαβονική γλώσσα. Στον πρόλογο μεταξύ των άλλων αναφέρεται:
« Η εποχή με την οποία σχετίζεται η διαφωτιστική δράση στην Ρωσία του οσίου Μαξίμου του Γραικού, ήταν εποχή διαφόρων θλιβερών συγχύσεων που εν μέρει προήλθαν από ξένες επιδράσεις εν μέρει δε από εσωτερικές αιτίες. Σε μια τέτοια δύσκολη εποχή μας ήλθε από την Ελλάδα αυτός ο επιφανής και μορφωμένος άνδρας. Η Ορθόδοξη Ελλάδα στο πρόσωπό του έδωσε την πλέον «εύκαιρον βοήθειαν» στην Εκκλησία μας για την προστασία της πίστης, την οποία αυτή της παρέδωσε και η οποία εκείνη την εποχή άρχισε να απειλείται από τέτοιους κινδύνους…
Ο Όσιος Μάξιμος προστάτευσε την Ρωσική Εκκλησία από τις αξιώσεις της Εκκλησίας της Ρώμης, έγραψε εναντίον των ορθολογιστικών διδασκαλιών της δυτικής μεταρρυθμίσεως, εναντίον των Ιουδαίων, των παγανιστών και των μωαμεθανών. Διόρθωσε τα λειτουργικά εκκλησιαστικά βιβλία. Ερμήνευσε τις εκκλησιαστικές τελετές. Αναίρεσε τις διάφορες ψευδείς και δεισιδαίμονες διηγήσεις που κυκλοφορούσαν στον λαό… Γενικά ενεργούσε με τέτοιο τρόπο ώστε μόρφωσε πλήθος ανθρώπων, οι οποίοι μπορούσαν να συνεχίσουν μετά τον θάνατό του το μεγάλο έργο της πνευματικής διαφωτίσεως της Ρωσίας, που άρχισε αυτός.
Οι σύγχρονοί του δεν μπορούσαν να εκτιμήσουν την αξία του Μαξίμου.
Για τα σκοτισμένα από την αμάθεια μάτια τους ήταν πολύ απρόσιτο αυτό το φώς της αλήθειας, με το οποίο απεκάλυπτε μπροστά τους τις πλάνες και τα ελαττώματά τους. Για τους μεγάλους κόπους του, του ανταπέδωσαν σκληρούς διωγμούς και μακροχρόνιες φυλακίσεις σε μοναστήρια. Για μας όμως είναι ανεκτίμητα τα έργα του ,στα οποία αντανακλάται πλήρως η υψηλή και φωτεινή του προσωπικότητά και τα σκοτεινά γνωρίσματα της εποχής του»

Μικρό απάνθισμα λόγων και διδαχών
Από τα στηλιτευτικά του συγγράμματα την μεγαλύτερη αξία έχουν αυτά που αφορούν άμεσα τα ήθη της τότε ρωσικής κοινωνίας. Και αυτό γιατί τα συγγράμματα αυτά έχουν διαχρονικά μηνύματα. Σ’ αυτά ελέγχει έντονα τους ανθρώπους, την άγνοια και την αθέτηση του Χριστιανικού νόμου, για την εξωτερική επίπλαστη ευλάβεια, για την απουσία εσωτερικού πνευματικού αγώνα. Τονίζει επίσης ότι οι άνθρωποι παροργίζουν τον Κύριο, όταν ενώ προσφέρουν «καλλίφωνους ύμνους, κωδωνοκρουσίες, και βαρύτιμο στολισμό στις εικόνες, δεν ελεούν τους πτωχούς και τα ορφανά και δεν απέχουν από το ψέμα και τα ελαττώματα.
Σε ένα έργο του με τίτλο «Λόγος ως εκ προσώπου της Θεοτόκου προς τους πλεονέκτες και γεμάτους με κάθε κακία που ελπίζουν να ευαρεστήσουν με μεγάλους κανόνες», παρουσιάζει την Θεοτόκο να ομιλεί και να λέγει στον Χριστιανό.
«Το συχνό σου Χαίρε θα γίνει ευχάριστο σε μένα, όταν απέχεις από το μίσος, το ψεύδος και την κλοπή των ξένων υπαρχόντων. Και ενόσω καταπιέζεις τους πτωχούς θλίβοντάς τους με τόκους και αφόρητες φορολογίες, σε τίποτα δεν διαφέρεις από τον ειδωλολάτρη και τον Χριστοκτόνο, έστω και αν καυχάσαι με το Βάπτισμα. Εγώ δεν σε εισακούω, έστω και αν ψάλλεις αμέτρητους κανόνες και τροπάρια με όμορφη και δυνατή φωνή».

Δεισιδαιμονίες
Ο Μάξιμος έγραψε και κατά των διαφόρων δεισιδαιμονιών, που παρατήρησε στην Ρωσική κοινωνία. Κατέκρινε την πίστη στα όνειρα, στην αστρολογία και στα ζώδια, στην μοίρα κ.λ.π. Ειδικότερα στον λόγο του «Περί Θείας Προνοίας και κατά των Αστρολόγων σημειώνει.
«Μοναδικός απλανής αστέρας, ο οποίος σε οδηγεί προς την εργασία των οσίων αρετών, γνώριζε ότι είναι ο θείος και πάντοτε αγνός φόβος, διά του οποίου καθένας απομακρύνεται από τα κακά, κατά το θείο λόγιο. Απ’ αυτόν πάντοτε να κρατείσαι ισχυρά πλέοντας ευθέως προς τον ουράνιο ακύμαντο λιμένα.
Και γνώριζε ότι η υιική έμπρακτος τήρησης των αγίων εντολών θα είναι ευπρόσδεκτη διά του φόβου του Κυρίου. Έτσι πάλι γνώριζε ότι μοναδικός ολέθριος πλανήτης, που σε οδηγεί με μεγάλη ορμή στους κρημνούς και τις αβύσσους των κακών, είναι ο παμμίαρος δαίμων, ο όποιος σε απεδίωξε παλαιά από την Εδέμ με την βρώση του καρπού και τώρα πάλι προσπαθεί να σε αποκόψει από τον Δεσπότη Χριστό, τον Θεό σου, με την ολέθρια διδασκαλία των αστρολόγων.
Παλαιά λοιπόν φανερά σου συκοφάντησε τον Κύριο λέγοντας ότι από φθόνο σου απαγόρευσε την γεύση του καρπού, για να μη γίνετε αθάνατοι ως θεοί. Τώρα πάλι ο παμμίαρος συκοφαντώντας τον λέγει ότι με την βία των αστέρων σε εξαναγκάζει στην επιτέλεση αισχρών έργων. Φυλάξου με κάθε τρόπο από τις ολέθριες επιβουλές του. Μη φοβάσαι τις άψυχες συνόδους των αστέρων. Σύντριβε την ολέθρια κεφαλή του, διότι και αυτός πάντοτε επιβουλεύεται επιμελώς την δική σου πτέρνα. Εξ αρχής ακόμη έχει τεθεί έχθρα αναμέσον σου και εκείνου (Γεν. 3, 15).
Αναγνώριζε τον μοναδικό φύσει εχθρό σου. Όλα τα άστρα εσένα υπηρετούν, για σένα όλα έχουν κτιστεί, να σε υπηρετούν και όχι να σε εξουσιάζουν.
Αναγνώριζε το χάρισμα του αυτεξουσίου σου. Δεν υπόκεισαι σε κανένα κτίσμα, αλλά μόνο στον μοναδικό Κτίστη σου. Αυτόν πάντοτε να υπηρέτης με κάθε ευγνωμοσύνη ως Θεό και Κτίστη, ως Πατέρα και Κύριο, αναβοώντας εν αγαλλιάσει μαζί με τον ψαλμωδό: Κύριος φωτισμός μου και σωτήρ μου και υπερασπιστής της ζωής μου, από τίνος δειλιάσω; (Πρβλ. Ψαλμ. 26, 1).
(Τόμ. Β’, σελ. 86)

Για την Πνευματική ζωή- Η ώθηση στην μετάνοια
Το πυρ και το σκουλήκι, που τρώει αδιάκοπα, και ο ακατάπαυστος θρήνος, και το σκότος, και η ομίχλη και ο φοβερός τριγμός των οδόντων, όλα αυτά μας περιμένουν, Ψυχή, μετά την αποχώρησή μας από εδώ στον κάτω κόσμο και στις σκοτεινές αβύσσους της γης, αν ζούμε άνομα. Να φοβηθούμε, λοιπόν, να θρηνήσουμε, να απομακρυνθούμε από τις κακές πράξεις μας, να δείξουμε την ειλικρινή μας μετάνοια όσο είναι καιρός. Επειδή ο παρών αιώνας είναι ο χρόνος της δράσεως και ο μέλλων της ανταμοιβής, όπως λέγει ο Παύλος, η αληθινή σοφία, το στόμα του Χριστού. Αυτόν να τον ακούς και να αγιάζεσαι πάντοτε με θερμά δάκρυα. Μην περιμένεις το καθαρτήριο πυρ μετά τον θάνατο σου, αυτή είναι η ανόητη εφεύρεση των κακόβουλων αιρετικών, που την βρήκαν για να παρηγορήσουν τον εαυτό τους, εφ’ όσον συνειδητοποιούν τις κακές πράξεις τους.[…]
Οι άγιοι και όσιοι Πατέρες καθιέρωσαν πολλές και διάφορες προσευχές, όλες τους όμως έχουν το ίδιο περιεχόμενο και τον ίδιο σκοπό: με αυτές εξομολογούμαστε στον Κύριο των πάντων τις αμαρτίες μας και παρακαλούμε σ’ αυτές να φύγουμε από τις αμαρτίες και να ενισχυθούμε για το μέλλον με τον φόβο του Κυρίου και να ζούμε θεάρεστα ενώπιόν του, σύμφωνα με τις αγίες εντολές του• και όσοι έφθασαν την τελειότητα και ήλθαν στην ηλικία του Χριστού, όπως λέγει ο Απόστολος: «μέχρι καταντήσωμεν οι πάντες εις την ενότητα της πίστεως και της επιγνώσεως του υιού του Θεού, εις άνδρα τέλειον, εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού», αυτοί παρακαλούν να έχουν τη δύναμη και τη φώτιση του θείου νου.
Να ξέρουμε όμως εμείς, οι ευσεβείς, ότι όσο βρισκόμαστε στην αμαρτία, δηλαδή στην παράβαση των θειων εντολών του Χριστού, του Θεού, ακόμη και αν διαβάζουμε όλες τις προσευχές των όσιων, τα τροπάρια, τα κοντάκια και τους κανόνες κάθε μέρα και κάθε ώρα, δεν θα καταφέρουμε με αυτό τίποτα. Επειδή ο ίδιος ο Κύριος, ο Χριστός, σαν με μομφή και παράπονο, λέγει σε μας: «Τί δε με καλείτε Κύριε, Κύριε, και ου ποιείτε α λέγω;», δηλαδή όσο ζείτε παραβαίνοντας τις εντολές μου, μέχρι τότε μάταια με καλείτε με πολλές και πολύωρες προσευχές. Μία μόνον υπάρχει ευχάριστη σ’ Αυτόν προσευχή: είναι η έμπρακτη προσευχή, που συνίσταται στο να απομακρυνθούμε με όλη τη ψυχή μας διά παντός από κάθε παράβαση των αγίων εντολών του και να στερεωθούμε με αυτό στο φόβο του εκτελώντας κάθε δίκαιο έργο με πνευματική χαρά και ειλικρινή αγάπη.
Ο Αγ. Μάξιμος παρέμεινε πάντα μοναχός και είχε έντονα ασκητική άποψη για την ζωή.
«Να αγαπήσεις την απέριττη ενδυμασία, την λιτή τροφή και την ιερή αγρυπνία, την μητέρα της σωφροσύνης. Αγρυπνία εννοώ εκείνη με την οποία η ψυχή φωτίζεται από την μελέτη βιβλίων και ευφραίνεται πολύ με την αγία προσευχή.
Να συγκρατείς με γερό χαλινάρι την θρασεία γλώσσα, επιβάλλοντάς της μέτρο και στην ομιλία και στην σιωπή έτσι ώστε να λες μόνο αυτό που υπηρετεί την δόξα του Θεού και δίνει πνευματικό όφελος στους ακροατές… Να ασκείσαι συνεχώς στην ανάγνωση θεόπνευστων βιβλίων, για να αυξάνεται μέσα σου η θεία αγάπη…
Προσπάθησε να ξεριζώσεις από την καρδιά σου κάθε εμπαθή επιθυμία που ευχαριστεί την σάρκα. Μην ξεχνάς ότι είναι δεμένη με το φοβερό θηρίο της λαιμαργίας…
Προσπάθησε πάντα να δαμάσεις τις ψυχοκτόνες επιθυμίες με νηστεία και απόλυτη πτωχεία. Επειδή τα ευχάριστα ποτά, τα νόστιμα φαγητά, τα μαλακά στρώματα και ο πολύωρος ύπνος αναστατώνουν αυτό το θηρίο, απόφευγέ τα».

Νηστεία
Σχετικά με την νηστεία γράφει και τα εξής:
«Πρέπει να προσέχουμε να νηστεύουμε πνευματικά, συγκρατώντας όλα τα πνευματικά μας πάθη, που είναι ο φθόνος, η ζήλεια, η ηδυπάθεια, η πονηριά, η περιέργεια, το ψεύδος, η υποκρισία, η εβραϊκή φιλαργυρία και η θεομίσητη τοκογλυφία, καθώς και η αιτία όλων των κακών, η υπερηφάνεια. Η πλήρης εγκράτεια από όλα αυτά τα ψυχοκτόνα πάθη είναι η αληθής νηστεία στον Θεό, αφού μόνο η στέρηση της τροφής, όχι μόνο δεν μας φέρει όφελος, αλλά γίνεται και αιτία της μεγαλύτερης μομφής παρομοιάζοντάς μας με δαιμόνια(Λόγος ΙΣΤ)

Οικογενειακή ζωή
Όσο και να σεβόταν ο Μάξιμος τον μοναχικό βίο όταν αυτός ανταποκρινόταν στο ιδεώδες του, κατέκρινε πάντως όσους περιφρονούσαν την οικογενειακή τους ζωή, νομίζοντας ότι μόνο με το αξίωμα του μοναχού μπορεί να φτάσει κανείς στην σωτηρία. Μεταξύ των συγγραμμάτων του Μαξίμου υπάρχει ένα με τίτλο «Λόγος σε όσους σκοπεύουν να εγκαταλείψουν τις γυναίκες τους αδικαιολόγητα και θέλουν να γίνου μοναχοί».Στον λόγο αυτό μεταξύ των άλλων γράφει.
«Μην απελπίζεσθε για την σωτηρία σας, σεις που ζείτε με συζύγους και ανατρέφετε τέκνα, ούτε να ζητείτε διαζύγιο, κατά την εντολή του Θεού που λέγει: «Δέδεσαι γυναικί; μη ζήτει λύσιν»(Α Κορ.7,27). «Τίμιος γάρ ο γάμος και η κοίτη αμίαντος»(Εβρ.13,4).
Αλλά εάν κατ΄ αλήθεια επιθυμείτε μεγαλύτερη σωτηρία ,αποκοπείτε οι ίδιοι από κάθε κακία, αδικία, πονηρία, πλεονεξία, αρπαγή ξένων περιουσιών, ψεύδος, συκοφαντία, φθόνο, τοκογλυφία και κάθε απανθρωπία και αγαπήσατε κάθε δικαιοσύνη και φιλανθρωπία, έλεος και ευσπλαχνία, αγαθότητα και αγιότητα, τουτέστιν αρκείσθε στις συζύγους σας και μην επιθυμείτε ξένη γυναίκα, διότι πόρνοι και μοιχοί, καταδικάζονται σε αιώνια βάσανα…
«…Επί πλέον ας μάθει ο άνθρωπος(που θέλει να εγκαταλείψει την σύζυγό του και να γίνει μοναχός) ότι η μοναχική ζωή, σ’ αυτόν που την επιθυμεί, δεν είναι τίποτε άλλο παρά επιμελής τήρηση των σωτηρίων εντολών του θείου και προσκυνητού Ευαγγελίου του Χριστού, τουτέστιν κάθε δικαιοσύνη, κάθε έλεος και ευσπλαχνία και ανυπόκριτη αγάπη, ταπείνωση καρδίας, πραότης, σωφροσύνη, περιφρόνηση του πλούτου του απολυμένου, της κοσμικής δόξης και τιμής και κενοδοξίας και απόρριψη κάθε πλεονεξίας.
Διότι αν κατορθώσει αυτές τις αρετές στην κοσμική ζωή, με τρόπο ευάρεστο στον Θεό, δεν είναι μακριό από την μοναχική πολιτεία.
Αυτός πάλι που φορά τα μοναχικά ενδύματα, εάν καταφρονεί τις εντολές του Σωτήρος και τις παραδόσεις των Πατέρων, βαδίζει και πολιτεύεται απρεπώς και αναξίως προς αυτά (τα ενδύματα) μεθώντας πάντοτε και τρώγοντας αχόρταγα και φιλαργυρώντας πλεονεκτικά και τοκογλυφώντας με δόλο, ένας τέτοιος μόνο στα ρούχα διαφέρει από τον απλό λαϊκό, σύμφωνα με τον αποστολικό λόγο: «η περιτομή ουδέν έστι, αλλά η τήρηση εντολών του Θεού» (Α΄ Κορ. 7, 19).πρέπει να πηγαίνουμε στην Εκκλησία (Αγίου Μαξίμου του Γραικού Λόγος 52)

Πως πρέπει να πηγαίνουμε στην Εκκλησία
Αδελφέ,
Κάθε φορά, που θέλεις να πας στην Εκκλησία, αν θέλεις, να είσαι συνεπής σε αυτά που λέει η αμώμητη πίστη μας, φρόντιζε να το θυμάσαι, να μη το ξεχνάς, ότι πηγαίνεις στο ολοκάθαρο παλάτι του Υψίστου. Εκεί, που είναι ο θρόνος Του. Εκεί, που αντηχεί άπαυστα ο αγγελικός ύμνος: άγιος, άγιος, άγιος, Κύριος Σαββαώθ!…
Πρόσεχε, λοιπόν, και πως πηγαίνεις, και πως μπαίνεις!…
Αν η ψυχή σου είναι καθαρή από ψέμα, από μίσος, από έχθρες και κακίες, από επιθυμίες ρυπαρές, φόρεσε ρούχα απλά και ταπεινά, ρούχα που ταιριάζουν σε χριστιανούς (=όχι έξαλλα, όχι για επίδειξη, όχι ρούχα κοσμικών συνάξεων). Και πήγαινε στην Εκκλησία, με φόβο Θεού, με ταπείνωση, με αγάπη. Αν έτσι πας στην Εκκλησία, να το ξέρεις: Είσαι μακάριος και τρισμακάριος. Και στη ζωή αυτή! Και θα γίνεις ακόμη πιο μακάριος και τρισμακάριος, στην αιώνια ζωή!
Αν αντίθετα, θέλεις να πηγαίνεις στην Εκκλησία «κάπως διαφορετικά», δηλαδή με τον δικό σου τρόπο, όπως σου αρέσει εσένα, να το ξέρεις: Όπως θα μπαίνεις, έτσι θα βγαίνεις και ωφέλεια δεν θα παίρνεις.
Είναι ποτέ δυνατό να θεραπευτεί, να γίνει καλά, άρρωστος, που πάει μεν στον γιατρό και ακούει τις συμβουλές του, αλλά δεν ακολουθεί και δεν εφαρμόζει εκείνα που του ορίζει να κάνει;
Ασφαλώς όχι. Έτσι και όποιος δεν πηγαίνει στην Εκκλησία όπως πρέπει! Όπως μπαίνει, έτσι θα βγαίνει!
Χωρίς να παίρνει ωφέλεια.
Χωρίς να βρίσκει θεραπεία.
Χωρίς να γίνεται καλά.
(Αγίου Μαξίμου του Γραικού: Έργα, τ. 3, λόγος 52, σελ. 191)

Για τον κλήρο
Ο Μάξιμος ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένος με τον κλήρο.
«Ποιος μπορεί να θρηνήσει πλήρως το σκότος που κάλυψε την γενεά μας! Οι ασεβείς περπατούν σαν λιοντάρια που βρυχούνται και απομακρύνουν από τον Θεό τους ευσεβείς, ενώ οι ποιμένες μας είναι πιο αναίσθητοι και από τις πέτρες. Βολεύτηκαν καλά και σκέπτονται μόνο για το πώς να σώσουν τον εαυτό τους… Δεν υπάρχει κανείς που θα συμβούλευε επιμελώς και θα νουθετούσε τους υβριστές, θα παρηγορούσε τους ταπεινούς, θα προστάτευε τους αδύναμους, θα στηλίτευε όσους αντιστέκονται στον λόγο της ευσεβείας, θα συγκρατούσε τους αισχρούς, θα καθοδηγούσε όσους έφυγαν από την αλήθεια και τον τίμιο τρόπο της χριστιανικής ζωής. Κανείς δεν θα αρνηθεί το αξίωμα του ιερέα από σωφροσύνη, κανείς δεν το ζητεί από θείο ζήλο για να διορθώνει τους άνομους και υβριστές. Αντιθέτως όλοι είναι έτοιμοι να το αγοράσουν δίνοντας μεγάλα δώρα και θέλοντας να ζήσουν τιμώμενοι και ευχαριστημένοι».

Για τις πράξεις και ατασθαλίες των αρχόντων
Στον ΚΣΤ λόγο του «ΠΕΡΙ ΠΡΑΞΕΩΝ ΚΑΙ ΑΤΑΣΘΑΛΙΩΝ ΤΩΝ ΑΡΧΟΝΤΩΝ», στον οποίο διεξοδικά και με συμπόνια εκτίθενται οι άναρχες πράξεις και ατασθαλίες των βασιλέων και των αρχών των τελευταίων καιρών ο Μάξιμος γίνεται στηλιτευτής κάθε ανώτατης εξουσίας γενικά και άσχετα με τον τόπο. Ο Μάξιμος παριστάνει το κράτος με την μορφή μιας γυναίκας που κάθεται στο σταυροδρόμι. φοράει μαύρο ρούχο, έχει το κεφάλι σκυμμένο μέσα στις παλάμες και τα γόνατά της και κλαίει απαρηγόρητα περιτριγυρισμένη από άγρια θηρία. Στην επίμονη ερώτηση του Μαξίμου περί του ποια είναι η γυναίκα απαντά:
«Εγώ, ω ξένε, είμαι μία από τις ευγενείς και ένδοξες θυγατέρες του Ουρανίου Βασιλέως. Το όνομά μου είναι Βασιλεία, αλλά ονομάζομαι και εξουσία και κυριαρχία και δικαιοσύνη.. Αυτή την υπέροχη ονομασία την έλαβα από τον Ύψιστο επειδή όσοι με κατέχουν θα πρέπει να είναι φρούριο και στήριξη για τους υπηκόους τους και όχι όλεθρος και ακατάπαυστη ατασθαλία. Αυτήν την σημασία έχει το όνομα Βασιλεία.».
Στο ερώτημά μου για την αιτία του κλαυθμού της και για το ότι κάθεται σε έρημο δρόμο, απάντησε:
«Δεν μίλησα ακόμα για τις πολλές συμφορές μου. Οι σημερινοί κυβερνήτες από την πολλή τους σκληρότητα δεν δέχονται καθόλου τις καλές συμβουλές αυτών που θέλουν το καλό τους. Επειδή αυξήθηκαν υπερβολικά τα πάθη τους, με κατέστησαν τελείως ανίκανη και με ατίμασαν. Εμένα την θυγατέρα του Βασιλιά και Δημιουργού των όλων, προσπαθούν να υποτάξουν όλοι οι ηδυπαθείς και αρχομανείς άνθρωποι. Ελάχιστοι όμως είναι αυτοί που πραγματικά θα με φρόντιζαν, θα με στόλιζαν με τρόπο αντάξιο του Πατρός μου και του βασιλικού ονόματός μου και θα διευθετούσαν καλύτερα τα πράγματα των ανθρώπων. Οι περισσότεροι από τους υπηκόους μου, υποταγμένοι από την φιλαργυρία και την απληστία, τυραννούν τους κατωτέρους τους με διάφορους φόρους και καταναγκαστική προσφορά εργασίας για την ανέγερση πολυτελών κτιρίων, θα δεν συμβάλλουν στην ενίσχυση του κράτους τους, αλλά εξυπηρετούν μόνο την περιττή αυτάρκειά τους και την ικανοποίηση των επιθυμιών της αισχρής ψυχής τους…
Οι εξουσιαστές διαταράσσουν την πολύτιμη ησυχία του βασιλείου με τις αδικίες τους, την πλεονεξία τους και τις θεομίσητες πορνείες. Οι πόδες τους έτοιμοι να χύσουν αίμα, από τον άδικο θυμό και την θηριώδη οργή τους. Δεν προσέχουν στην ψυχοφέλιμη διδαχή των ιερέων, ούτε στις συμβουλές των εμπείρων γερόντων, ούτε στις απειλές των Θεόπνευστων Γραφών. Για όλα αυτά είναι κουφοί και σαν κουφές ασπίδες κλείνουν τα αυτιά τους και παραδίδονται στα σατανικά παιγνίδια, στην πολυφαγία και την μέθη και δουλεύουν στα σαρκικά πάθη. Γι αυτό ο Θεός τους εγκατέλειψε και παραδόθηκαν στην εξουσία των πονηρών πνευμάτων και τους κυριεύουν οι δαίμονες.
Αυτός ο έρημος δρόμος που βλέπεις, είναι ο τελευταίος ακόλαστος αιώνας, που στερείται ήδη από ευσεβείς βασιλείς και εγκαταλείφθηκε από τους ζηλωτές του ουρανίου Πατρός μου, επειδή όλοι ασχολούνται τώρα με τα δικά τους και όχι με τα θεία. Αυτοί δεν θέλουν να δοξάσουν τον Θεό με καλές πράξεις, ευεργεσίες αλλά και αγώνα εναντίον εκείνων που προσπαθούν συνεχώς να σβήσουν από προσώπου της γης την αληθινή πίστη στον Θεό, και νοιάζονται μόνο για το πώς θα αυξήσουν τα εδάφη του κράτους τους. Ακριβώς γι’ αυτό εξοπλίζονται ο ένας κατά του άλλου, αδικούν ο ένας τον άλλο….και ετοιμάζουν ο ένας κατά του άλλου διάφορες δολοπλοκίες σαν θηρία. Αντιθέτως δεν έχουν κανένα ζήλο για την Αγία Εκκλησία του Χριστού που υφίσταται διάφορες δοκιμασίες και συκοφαντίες εκ μέρους των μισητών προς τον Χριστό Ισμαηλιτών. Δεν είναι σωστό λοιπόν να παρομοιάζεται με τον έρημο δρόμο αυτός ο ακόλαστος αιώνας, ενώ εγώ η ίδια, ντυμένη σαν χήρα, να κάθομαι περιτριγυρισμένη από άγρια θηρία και να βασανίζομαι από αυτά, όπως σου εξήγησα προηγουμένως;
Και αυτό που με στενοχωρεί περισσότερο από όλα είναι ότι δεν έχω τέτοιους ζηλωτές, όπως παλιά, που θα με υπερασπίζονταν από ζήλο για τον Θεό και θα διόρθωναν τους άτακτους μνηστήρες μου. Δεν έχω τον Νάθαν, που με τη σοφή παραβολή νουθέτησε τον βασιλέα Δαυίδ και τον έσωσε από την φοβερή πτώση. Δεν έχω ζηλωτές, σαν τον Ηλία και τον Ελισσαίο, που δεν δείλιασαν μπροστά στους ανόμους βασανιστές, τους βασιλείς της Σαμαρείας. Δεν έχω τον θαυμάσιο Αμβρόσιο, αρχιερέα του Θεού, που δεν φοβήθηκε το μεγαλείο της βασιλικής εξουσίας του Μεγάλου Θεοδοσίου. Δεν έχω τον Μέγα Βασίλειο, που έλαμψε με την αγιότητα, την σοφία και με την σοφή διδασκαλία του κατατρόμαξε τον διώκτη της αδελφής του, τον Ουάλεντα. Δεν έχω τον μέγα Ιωάννη τον Χρυσόστομο, που δεν υπέκυψε στην προσβολή και δεν αγνόησε τα ζεστά δάκρυα της άμοιρης χήρας ,αλλά στηλίτευσε την φιλαργυρία και την απληστία της βασίλισσας Ευδοξίας. Αφού λοιπόν δεν έχω πλέον αυτούς τους αγωνιστές και ζηλωτές μου, δεν είναι δίκαιο να μοιάζω με χήρα γυναίκα και να κάθομαι στον έρημο δρόμο του τωρινού ακόλαστου αιώνα; Αυτές είναι οι δυστυχίες μου, που αξίζει να προκαλούν πολλούς θρήνους.
-ΣΗΜ.: Ισμαηλίτες Φυλή που προέρχεται από τον Ισμαήλ, γιο του Αβραάμ και της δούλης της Σάρρας, Άγαρ (Γένεση 21:9-11). Ήταν οργανωμένη σε δώδεκα φυλές και κατοικούσαν στη βόρεια Αραβία (Γένεση 25:12-18). Στους Ισμαηλίτες οι γιοι του Ιακώβ πούλησαν τον αδερφό τους Ιωσήφ, για 20 αργύρια (Γένεση 37:25,27).

Επίλογος
Μελετητές διέκριναν πολλά κοινά χαρακτηριστικά στοιχεία του Οσίου Μαξίμου με τον φωτιστή των Ελλήνων Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Και οι δύο αναπαύθηκαν όχι στην αυτονομημένη ανθρώπινη σοφία και γνώση, αλλά στην θεία σοφία του Ευαγγελίου του Χριστού. Και οι δύο δέχτηκαν και αφομοίωσαν την Ορθόδοξη Αγιορείτικη και πατερική παράδοση. Έμειναν πάντα Αγιορείτες και έδωσαν και μέσα στον κόσμο την μαρτυρία τους σαν αγιορείτες. Γι’ αυτό ο Άγιος Μάξιμος είναι καύχημα της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας και του ελληνορθόδοξου γένους μας.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:Δημοσιεύτηκε στον εφημερίδα -ΗΧΩ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΤΗΝ Τρίτη 20 Ιανουαρίου 2015 και στον ΜΑΧΗΤΗ την 21η Ιανουαρίου 2015