Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου.
Εκπαιδευτικού
(Απόσπασμα)
Εισαγωγικά.
Ένα από τα υμνογραφικά κείμενα του μακαριστού Γέροντος Ιωσήφ του Βατοπαιδινού είναι και η – Ιερά Ακολουθία του οσίου και θεοφόρου Πατρός ημών Μαξίμου του Βατοπαιδινού.
Το υμνογραφικό αυτό ποίημα περιλαμβάνει :
Α. Τον Μικρό Εσπερινό.
Β. Τον Μεγάλο Εσπερινό με την ακολουθία της Λιτής
Γ. Την ακολουθία του Όρθρου της εορτής του Αγίου Μαξίμου του Γραικού (21η Ιανουαρίου).
Ο κανόνας του Αγίου του Όρθρου αρχίζει με παρακλητική προσευχή του μακαριστού γέροντος
| «Βεβαρημένον τοῖς πολλοῖς μου πταίσμασι, τὸν νοῦν Φιλάνθρωπε, φώτισον καὶ λῦσον τὴν ἐμὴν διάνοιαν, ὅπως ὑμνήσω Μάξιμον, τὸν σὸν δοῦλον ἀξίως, καὶ τὸν αὐτοῦ μέγαν ἔπαινον, πλέξω εὐφροσύνως γηθόμενος.»
|
και έχει την ακροστιχίδα:
«Βατοπαιδίου Μάξιμον Κλεινόν γεραίρω Ιωσήφ»
Ολόκληρο το υμνογράφημα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μια ολοκληρωμένη πνευματική προσωπογραφία του Αγίου Μαξίμου του Γραικού.
Με το πρόσωπο του Αγίου ασχολήθηκαν διάφοροι ερευνητές .
Μη έχοντας όμως τις πνευματικές προϋποθέσεις να ερμηνεύσουν την προσωπικότητα του Αγίου Μαξίμου, τον χαρακτήρισαν κοινωνικό αναμορφωτή, φορέα του ουμανιστικού πνεύματος της Δύσεως στην Ρωσία, κ.α.
Ο Μάξιμος Γραικός ήλθε το 1506 στο Άγιο Όρος για να γίνει μοναχός. Έγινε Αγιορείτης και σαν Αγιορείτης μετέβη στην Ρωσία.
«O Άγιος Μάξιμος έμεινε Αγιορείτης, υπέμεινε ως Αγιορείτης, δίδαξε και έδρασε ως Αγιορείτης. Και αυτή η ορθόδοξη ησυχαστική παράδοση τον ανέδειξε σε πρώτου μεγέθους πνευματικό διδάσκαλο και αναμορφωτή της Ρωσικής Εκκλησίας και κοινωνίας». (π. Γεώργιος Καψάνης)
Ο Άγιος Μάξιμος είναι γνήσια πατερική προσωπικότητα, φορέας του ήθους και της παραδόσεως του Αγίου Όρους, κήρυκας της μετανοίας, της αγάπης, της ανεξικακίας, της μακροθυμίας, της υπομονής, μιμητής των παθών του Χριστού, μιμητής του Τιμίου Προδρόμου και του Αποστόλου Παύλου, διδάσκαλος, ομολογητής και μάρτυρας κ.λ.π
Για τον Γέροντα Ιωσήφ ο Όσιος είναι πρώτα Αγιορείτης,«Βλάστημα του Άθωνος, Βατοπαιδίου Θείον βλάστημα, εγκαλλώπισμα και στέφανος ». Αποτελεί δε ένα παράδειγμα της προφητικής, αποστολικής και μαρτυρικής ζωής του Αγιορείτη μοναχού.
Και ως γνήσιο τέκνο του Άθωνος τον χαρακτήριζε:
-Η Αποταγή και Ξενιτεία του κόσμου για την αγάπη του Χριστού
|
Ὑπὲρ Χριστοῦ, παθεῖν ἀγάπης ἑλόμενος, ἔξω κόσμου καὶ πατρίδος γέγονας, τὴν ἐμπαθῆ σάρκα καὶ θνητήν, καὶτὰς κάτω φέρειν προφάσεις ἀποδυσάμενος, τὸ ὕψος ἀπαθείας καὶ τῆς θεολογίας, ἀπεκόμισας Μάξιμε χάρισμα. |
– Η μέχρι θανάτου πίστη στα Ορθόδοξα δόγματα, ως άριστος θεολόγος και θεματοφύλακας των πατρώων Ορθοδόξων παραδόσεων.
| Συνέσει καὶ σοφίᾳ πνευματικῇ, ἀνεδείχθης διδάσκαλος ἄριστος, θεολογῶν, καὶ Λατίνων θραύων δεινὴν ὀφρύν· τὰ δὲ πατέρων δόγματα, ῥώμῃ ἀνεκήρυξας καὶ σπουδῇ, τοῦ βίου μαρτυροῦντος· καὶ τῇ ὁμολογίᾳ, ἡ τελευτή σου ἐστεφάνωται.
|
——————————————————————————-
-Η Θεοτοκοφιλία
Ως Αγιορείτης, ο Όσιος έτρεφε απεριόριστη αγάπη και σεβασμό προς το εξαγνισμένο και πάνσεπτο πρόσωπο της Θεομήτορος. Γεγονός που η ίδια η Παναγία το επιβεβαίωσε και με το οσιακό τέλος του Αγίου κατὰ την 21η Ιανου¬αρίου του 1556. Την ημέρα αυτή η Εκκλησία τιμά τον ομώνυμο και προστάτη του Ἅγιο Μάξιμο τον Ὁμολογητή, και στην Ιερὰ Μονὴ της μετανοίας του στο Βατοπαίδι οι πατέρες και αδελφοί του τιμουν κατὰ το έθος την εορτὴ της Παναγίας της Παραμυθίας. Αυτή την ημέρα παρέδωσε το πνεύμα του στα χέρια του ἀγαπημένου του Κυρίου, «για να τον παραμυθήσει απὸ τους κόπους και πόνους του η Κυρία Θεοτόκος η Βατοπαιδινὴ Μήτηρ του και Παραμυθία.
| «Τὸ τῆς Πανάγνου θεοφρούρητον Ὄρος, πολλαπλῶς σωτήριον ἀναδειχθέν, ποικίλως τοῖς πᾶσι παρέχει ἀντίληψιν. Καὶ τοῖς μὲν ἐν μετανοίᾳ ζητοῦσι τὸ θεῖον ἔλεος, τὰ κρείττω χαρίζεται. Τοὺς δὲ ὑπερβαλλώντως ἀγωνιζομένους, πατέρας ὁσίους καὶ δικαίους, χάριτος θείας πεπληρωμένους ἀναδείκνυσι. Ὧν εἷς καὶ ὁ παρ᾿ ἡμῖν σήμερον τιμώμενος, ἐπὶ τῇ διπλῇ αὐτοῦ προσφορᾷ, Ὁσίου τε καὶ Διδασκάλου· διὸ εἰκότως αὐτῷ κράζομεν· Χαίροις, πάτερ ἱερώτατε.»
|
——————–
Χαρακτηρισμοί του Οσίου Μαξίμου από τον Γέροντα Ιωσήφ.
-Πιστός και φρόνιμος οικονόμος του Χριστού- του Άθωνος φοιτητής «ο αράμενος τον Σταυρόν του Κυρίου»- Δόκιμος Εργάτης του Ευαγγελίου της Χάριτος-Αρετής δοχείον- καλλιεργητής ανθρωπίνων καρδιών.
| -Οὗτος γὰρ οἰκονομήσας ἀρίστως, τὸ δοθὲν αὐτῷ τάλαντον, ἐμέρισε πανσόφως ὡς πιστὸς οἰκονόμος. Πάντα γὰρ καταλιπών, τὸν τοῦ Κυρίου Σταυρὸν ἀράμενος, καὶ τῷ περιβλέπτῳ Ἄθωνι φοιτήσας, ἔξω σαρκὸς καὶ κόσμουἐγένετο·
|
-Τοῦ Εὐαγγελίου τῆς χάριτος, δόκιμος ἐργάτης ὤφθης, ὡς ἀρετῆς δοχεῖον, Ὅσιε Μάξιμε· τὸν τῆς πίστεως γὰρ σπόρον, κεχερσωμέναις καρ-δίαις καλλιεργήσας, προθέλυμνα ἐξέτεμες, ὀθνείων παραδόσεων ζιζάνια·….(Δοξαστικό Μικρού Εσπερινού)
|
– Φωτισμένος διδάσκαλος της ορθοδόξου θεολογίας, κανόνας, τύπος και οδηγός ευσεβείας.
| Τῇ τοῦ Πνεύματος χάριτι, ἐλλαμφθεὶς τὴν διάνοιαν, τα γεώδη ἅπαντα κατεφρόνησας, καὶ περιὼν ἐξεπαίδευσας, λαοὺς πρὸς εὐσέβειαν, θεολόγῳ διδαχῇ, καὶ τῷ ἔργῳ πατὴρ ἡμῶν, θείᾳ χάριτι, ποδηγῶν πρὸς Χριστὸν πιστῶν τὰ πλήθη, ὁδηγὸς κανὼν καὶ τύπος, καὶ πρεσβευτὴς ἐχρημάτισας.
|
-Άνθρωπος γενναίου φρονήματος -Υπέρμαχος της αλήθειας και της ευσεβείας –Απόστολος και φωτιστής λαών.
| Πλήρης γενναίου φρονήματος, τῆς σῆς Μονῆς ἀποστάς, τὸν πλησίον ἐζήτησας, ἄλλος ὡς ἀπόστολος, εὐσεβείας ὑπέρμαχος, θυμὸν μισούντων οὐκ ἐδειλίασας, εἰρκτῇ καὶ πόνοις οὐ κατενάρκησας· ὢ τῆς ἀνδρείας σου, Μάξιμε πανόλβιε!
|
Τὸ τοῦ Ἄθωνος βλάστημα, καὶ Μονῆς σου ἐντρύφημα, συνελθόντες ἅπαντες σὲ γεραίρομεν, ὡς ἀριστέα πανθαύμαστον, ὡς ἄλλον ἀπόστολον ὡς φωτίσαντα λαούς, ἀληθείας ὑπέρμαχον, ὡς κρατύναντα, εὐσεβείας τὰ δόγματα σπουδῇ σου·
|
-Θεοειδής διδάσκαλος της Εκκλησίας της Ρωσίας.
| « Ὡραῖός σου ὁ βίος καὶ ἡ σεπτή, ἣν ἐτέλεσας Μάξιμε ἔνθεος, ἀποστολή, ὡς ἱεροκῆρυξ καὶ φωτιστής, τῆς ἀχανοῦς Ῥωσσίδος γῆς….»
|
-Μύστης της αληθινής σοφίας – ελεγκτής των αιρετικών δοξασιών-άριστος αθλητής στους ιερούς αγώνες.
| -Τῇ φιλοσόφῳ σπουδῇ σου, τὸν ἔξω ἄνθρωπον, ἐπλούτησας θεόφρον, καὶ ἀσκήσει τὴν χάριν, τῶν θείων ἀποστόλων ἔνδον λαβών, Ἐκκλησίας τὸ πλήρωμα, ταῖς διδαχαῖς σου, στηρίξας ἀθλητικῶς, ταύτας Μάξιμε ἐσφράγισας.
|
-Μιμητής του ζήλου του Αποστόλου Παύλου στους κόπους και στις θλίψεις.
| …..οὗτος γὰρ κατὰ Παῦλον, ὡς αὐτοῦ ζηλωτής, ἐν κόποις καὶ θλίψεσιν ὑπερβαλλώντως, καὶ ἐν φυλακαῖς περισσοτέρως, ὑπὲρ τῆς εὐσεβείας δοκιμαζόμενος, τὴν ζωὴν διελήλυθε· …..
|
-Μιμητής των πατέρων, αυστηρός τηρητής της πατερικής παραδόσεως και θεολογίας.
|
Τὴν τῶν πατέρων ζηλώσας, θείαν παράδοσιν, πράξει καὶ θεωρίᾳ τὸν σὸν βίον τυπώσας, ἐσφράγισας ἀγάπῃλαοὺς νουθετῶν, καὶ Ἐκκλησίας τὰ δόγματα, τῇ θεολόγῳ σου γλώσσῃ ἐπικροτῶν…….
|
-Θεολόγος θεόληπτος – μύστης σοφότατος – «πύρινος γλώσσα τας αιρέσεις φλογίζουσα» – μάχαιρα οξυτάτη και δίστομος.
| Έχων τὸν εὐσεβῆ λογισμόν, διαφερόντως τῶν παθῶν αὐτοκράτορα, ἐπέβης ἀνεπιστρέπτῳ, τῇ προαιρέσει ὀρθῶς, θείᾳ θεωρίᾳ διὰ πράξεως, θεολόγος θεόληπτος, μυστογράφος σοφώτατος, πύρινος γλῶσσα, τὰς αἱρέσεις φλογίζουσα, ὥσπερ μάχαιρα ὀξυτάτη καὶ δίστομος, πλάνας τὰς ἐκ τῆς Δύσεως, ἀνέτρεψας λόγοις σου, Μάξιμε θείων δογμάτων, ἡ ἀκριβὴς ἀναστήλωσις· (προσόμοιο των Αίνων)
|
-Διδάσκαλος και φωτιστής των πλανεμένων λαών.
| Τ ὸ κατ᾿ εἰκόνα τηρήσας ἀκέραιον, Μάξιμε πάτερ, πρὸς τὸ καθ᾿ ὁμοίωσιν, δ᾿ ὡς δυνατὸν προσπελάσας, υἱὸς Θεοῦ πρεπόντως κεκλήρωσαι. Τῆς γὰρ φωνῆς Κυρίου, τοῦ Θεοῦ ἐπακούσας· «στήριξον τὸν ἀδελφόν σου», οὐκ ἔδωκας ὕπνον σοῖς ὀφθαλμοῖς. Τῆς δὲ κρείττονος ὁδοῦ, τὸ πέρας ἐκπληρώσας, τοῖς βορείοις ἀπεδήμησας λαοῖς, σκότει ἀγνωσίας καὶ ἀχλύει αἱρέσεων πεπλανημένοις· οὓς διδάσκων καὶ φωτίζων ἐπέστρεψας, πρὸς νομὰς σωτηρίους· φθόνῳ δὲ τοῦ ἐχθροῦ διασυρείς, φυλακαῖς πολυετὴς ἐκαρτέρησας, σφραγίσας σου τὸ ἔργον δι᾿ ὁμολογίας· καὶ νῦν ἐν οὐρανοῖς, τῶν πόνων σου τὰ ἔπαθλα κομιζόμενος, μνήσθητι καὶ ἡμῶν, τῶν εὐφημούντων σε.
|
ΣΗΜΕΙΩΣΗ.
Ολόκληρο το άρθρο δημοσιεύεται στο εκδοθέν βιβλίο «Αγίου Μαξίμου του Γραικού.Κανών Παρακλητικός εις το Θείον και Προσκυνούμενον, Πανάγιον και Παράκλητον Πνεύμα.Συλλογική Έκδοση. Άρτα 2014.
